Nâng cao năng lực tư duy phản biện cho sinh viên sư phạm trường Đại học Thủ đô Hà Nội: Yếu tố cần thiết để hướng tới giáo dục thực chất

Bài viết "Nâng cao năng lực tư duy phản biện cho sinh viên sư phạm trường Đại học Thủ đô Hà Nội: Yếu tố cần thiết để hướng tới giáo dục thực chất" tập trung đi sâu nghiên cứu bản chất, thực trạng và đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển tư duy phản biện cho sinh viên sư phạm Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. Đây sẽ là gợi ý quan trọng để giảng viên có thể định hướng hoạt động học tập cho sinh viên, từ đó dần hình thành và nâng cao năng lực tư duy phản biện cho người học, đáp ứng yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông mới. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nâng cao năng lực tư duy phản biện cho sinh viên sư phạm trường Đại học Thủ đô Hà Nội: Yếu tố cần thiết để hướng tới giáo dục thực chất NÂNG CAO NĂNG LỰC TƯ DUY PHẢN BIỆN CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI: YẾU TỐ CẦN THIẾT ĐỂ HƯỚNG TỚI GIÁO DỤC THỰC CHẤT ThS. Lê Thị Hiền, ThS. Hà Thu Thủy* 1 Tóm tắt: Tư duy phản biện là kĩ năng tư duy bậc cao, có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng, hoàn thiện năng lực học tập và làm việc suốt đời cho sinh viên ở môi trường giáo dục đại học. Trong những năm gần đây, mặc dù công tác giáo dục đào tạo ở các trường sư phạm nói chung, ở Khoa Sư phạm - Trường Đại học Thủ đô Hà Nội nói riêng đã có nhiều đổi mới theo hướng tích cực hóa hoạt động của người học, nhưng vẫn còn nhiều sinh viên sư phạm hạn chế về những năng lực tư duy cần thiết, trong đó có tư duy phản biện. Trong khuôn khổ bài viết này, nhóm tác giả tập trung đi sâu nghiên cứu bản chất, thực trạng và đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển tư duy phản biện cho sinh viên sư phạm Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. Đây sẽ là gợi ý quan trọng để giảng viên có thể định hướng hoạt động học tập cho sinh viên, từ đó dần hình thành và nâng cao năng lực tư duy phản biện cho người học, đáp ứng yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông mới. Từ khóa: Tư duy phản biện, sinh viên sư phạm, giáo dục thực chất.1. MỞ ĐẦU Trong xu thế dạy học hiện đại, việc trang bị những kiến thức và kỹ năng thiết yếunhằm nâng cao năng lực tư duy cho sinh viên có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Quátrình đó tạo điều kiện cho sinh viên phát huy tính năng động, tích cực, sáng tạo trongtư duy và giải quyết vấn đề, giúp họ nắm vững những kiến thức được trang bị trongnhà trường và vận dụng hiệu quả trong thực tiễn. Quá trình dạy và học ở bậc đại họccần phát triển đồng bộ nhiều phẩm chất và năng lực cho sinh viên, trong đó có nănglực tư duy phản biện. Để có thể phát triển và nâng cao năng lực này trong môi trườnggiáo dục đòi hỏi cả giảng viên và sinh viên phải có những hiểu biết cơ bản, cần “quantâm và tuân thủ những nguyên tắc nhất định để tạo ra môi trường dạy học có thể kíchứng tốt cho sự phát triển tư duy phản biện” [6; tr23]. Nếu dựa vào tháp nhận thức sáubậc của Bloom, năng lực tư duy phản biện sẽ là nấc thang cao nhất, là mục tiêu cầnhướng đến trong việc phát triển, bồi dưỡng những phẩm chất và năng lực cơ bản chongười học. Trường Đại học Thủ đô Hà Nội.*Phần 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NỀN GIÁO DỤC THỰC CHẤT 875 Trong những năm gần đây, hệ thống giáo dục Việt Nam đã quan tâm phát triểntư duy phản biện cho sinh viên nhằm hỗ trợ người học nâng cao năng lực tư duy, phùhợp với yêu cầu của đổi mới giáo dục theo hướng phát triển sinh viên có năng lực vàchất lượng. Thực tế giảng dạy cho thấy, sinh viên sư phạm nói chung và sinh viên sưphạm Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã có những nhận thức về năng lực tư duy phảnbiện tuy nhiên cũng còn những hạn chế nhất định. Trên cơ sở nhận diện những vấn đềđó, chúng tôi đề ra một số biện pháp nhằm nâng cao tư duy phản biện cho sinh viênhướng tới một nền giáo dục thực chất.2. NỘI DUNG2.1. Khái quát về tư duy phản biện2.1.1. Khái niệm “tư duy phản biện” “Tư duy” là một quá trình nhận thức đặc biệt chỉ có ở con người, nó phản ánhnhững thuộc tính bản chất, những mối liên hệ có tính quy luật của sự vật, hiện tượngtrong hiện thực khách quan. Tư duy cũng là sản phẩm của hoạt động xã hội, là “quátrình tâm lý mà nhờ nó con người không những tiếp thu được những tri thức khái quátmà còn tiếp tục nhận thức và sáng tạo cái mới” [4; tr35]. Dựa trên cơ sở những thaotác tư duy như phân tích, so sánh, tổng hợp những thông tin riêng lẻ; tìm ra mối liênhệ, bản chất của sự vật, hiện tượng và khái quát thành những phạm trù, khái niệm…tư duy được phân thành các loại hình khác nhau, trong đó có tư duy phản biện. “Tư duy phản biện là năng lực vận dụng một cách chủ động, sáng tạo những trithức, kinh nghiệm của chủ thể trong tiếp nhận và xử lý thông tin; phát hiện, xem xétlại và đánh giá tình huống có vấn đề; đặt ra hoặc định hướng vấn đề mới để từ đó lựachọn phương án hoặc có những nhận định đúng đắn cho hành động” [4; tr42]. Do đó,trong quá trình tiếp nhận thông tin, người học luôn tự đặt ra câu hỏi Tại sao? Như thếnào? Thông tin đó đã đúng chưa? Cách giải quyết đó đã hợp lý chưa?… Những câuhỏi này sẽ được bản thân người hỏi tìm hướng giải quyết, đồng thời lắng nghe ý kiếngóp ý, hỗ trợ và kiểm chứng từ những người xung quanh.2.1.2. Đặc điểm của tư duy phản biện Tư duy phản biện được hình thành bởi bốn yếu tố cơ bản: Một là, năng lực tiếpnhận thông tin một cách chính xác, nhanh chóng, đa chiều. Hai là, năng lực xử lýthông tin một cách đúng đắn, đưa ra một kết luận phù hợp. Ba là, năng lực phản báclại kết quả của ...