NỀN KINH TẾ TRI THỨC TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG ỨNG PHÓ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Như một sứ mạng lịch sử, tri thức hóa nền kinh tế diễn ra đúng lúc nhân loại chịu 3 áp lực rất lớn là dân số tăng nhanh, tài nguyên cạn kiệt, và khí hậu biến đổi thất thường. Quá trình tri thức hóa ở hầu hết các nước tiến triển rất nhanh và đang tạo ra các giải pháp công nghệ mới đối phó với các vấn đề khác nhau của khu vực cũng như toàn cầu. Đặc biệt công nghệ thông tin nổi lên như sợi chỉ xuyên kết các giải pháp nhằm tăng cường khả năng ứng phó với các vấn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NỀN KINH TẾ TRI THỨC TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG ỨNG PHÓ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG NỀN KINH TẾ TRI THỨC TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG ỨNG PHÓ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG Hoàng Xuân Phương(*) Như một sứ mạng lịch sử, tri thức hóa nền kinh tế diễn ra đúng lúc nhân loại chịu 3 áp lực rất lớn là dân số tăng nhanh, tài nguyên cạn kiệt, và khí hậu biến đổi thất thường. Quá trình tri thức hóa ở hầu hết các nước tiến triển rất nhanh và đang tạo ra các giải pháp công nghệ mới đối phó với các vấn đề khác nhau của khu vực cũng như toàn cầu. Đặc biệt công nghệ thông tin nổi lên như sợi chỉ xuyên kết các giải pháp nhằm tăng cường khả năng ứng phó với các vấn đề phức tạp như biến đổi khí hậu ở đồng bằng sông Cửu Long. Đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng kép trong biến đổi khí hậu Đồng bằng sông Cửu Long bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu Đứng hàng thứ 3 trong các châu thổ lớn bị đe doạ nghiêm trọng bởi biến đổi khí hậu, đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng kép của nước sông hạ xuống với nước biển dâng lên, của lũ lụt với hạn hán, xói lở với lấp dòng, và cả cơ hội làm giàu đi chung với thiếu đói. Trong tháng 2/2010 tất cả các nước thuộc Ủy ban sông Mê Kông (MRC) báo động nước sông xuống thấp kỷ lục do các đập chặn nước bên phía Trung Quốc, bởi lượng nước mùa mưa giảm sút trong nhiều năm liền, và do các rìa băng tuyết trên dãy Himalaya không còn đủ dày để tan ra điều tiết dòng chảy cho hết mùa nắng. Lần đầu tiên một hội nghị thượng đỉnh các nước tham gia MRC được tổ chức vào đầu tháng 4 để liên kết đối phó với vấn đề. Thực ra con người đồng bằng sông Cửu Long mấy năm gần đây đã thấy nhiều hơn thế và nhận ra rằng biến đổi khí hậu ảnh hưởng mạnh tới vùng châu thổ sớm hơn đã tưởng. Bước vào đầu năm 2010, người dân đồng bằng cảm nhận ngay cái nóng bức, cái khô hạn và lượng nước phải bơm cho ruộng lớn hơn, tiêu tốn nhiều hơn mà chưa chắc đã cho năng suất cao. Một nhà báo đã phải thốt lên rằng thiên nhiên hào phóng cho vựa lúa rồi sẽ đòi lại phần lớn diện tích trong vài chục năm nữa; sinh kế của người Việt Nam đang bị đe dọa bởi những thay đổi toàn cầu; đó là nỗi lo có thật phải tin và tìm cách ứng phó. Mối đe dọa bắt đầu từ việc lão hóa dòng sông Với chiều hướng trái đất nóng lên không thể đảo ngược hiện nay thì dù biến đổi khí hậu diễn ra ở mức độ hay kịch bản nào cũng làm cho dòng sông ngoằn ngoèo hóa già, và thay vì bồi đắp phù sa ra biển lại bị nước biển xâm lấn thu hẹp châu thổ, bắt đầu bằng việc xâm nhập mặn hàng chục, hàng trăm cây số vào sâu trong đồng làm mất diện tích canh tác. Hiện tượng lão hóa rất dễ nhận ra với việc dòng nước tàn phá xói lở đôi bờ rồi đem đất đắp vào giữa sông cản trở lưu thông. Vốn là cái nôi của nền văn minh sông nước, các hoạt động kinh tế xã hội nơi đồng bằng châu thổ Cửu Long diễn ra trên các bờ sông bờ rạch, biến nơi đây thành địa điểm nhạy cảm nhất của quá trình biến đổi khí hậu. Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu (CTMTQG) phân chia tác động của hiện tượng toàn cầu này làm 2 nhóm, nghiêm trọng và tiềm tàng. Với đồng bằng sông Cửu Long tác động của mực nước biển dâng được coi là nghiêm trọng nhất và là nguyên nhân của việc lão hóa dòng sông, thay đổi diện mạo châu thổ, bao gồm diện mạo mặt đất và diện mạo nhân văn do bởi tình trạng di trú đến nơi ở mới. Trong 50 năm qua nước biển dâng cao 20cm, nhưng từ nay đến năm 2050, mức nước dâng thêm sẽ là 30cm làm cho sự tàn phá đôi bờ mạnh hơn, nhanh hơn và diện ngập lụt rộng hơn, dài tháng hơn. Điều này có nghĩa việc quy hoạch và thiết kế phải đáp ứng điều kiện mới, nhất là đối với hệ thống đường sá, đô thị cùng khu dân cư, và cả các khu công nghiệp. Bệnh tật gia tăng cả về lượng và loại là tác động nghiêm trọng thứ hai. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho rằng các nhà hoạch định chính sách quá chậm chạp đối với mục tiêu sức khỏe con người và chất lượng cuộc sống trong khi trái đất mỗi ngày một nóng lên với các thay đổi thời tiết đột ngột làm trầm trọng thêm tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ, khả năng chống chọi của người già, và nhiều cái chết thảm thương do bởi thiên tai dịch bệnh. Cuối cùng thời tiết cực đoan cũng đang trở nên nghiêm trọng trên vùng châu thổ. Trước đây con người đồng bằng sông Cửu Long mới chỉ biết đến lũ lụt, nhưng nay cả lũ lụt, hạn hán, và bão táp sẽ cùng đe dọa. Mấy chục năm trước, các đôi trai gái thề thốt bằng câu ví von “bao giờ cạn nước Đồng Nai”, nhưng nay nhiều kinh rạch lớn nhỏ trên hệ thống Cửu Long đã bắt đầu khát nước. Thích ứng nông nghiệp là nhu cầu cấp bách nhất Sẽ không có hiệu quả trong việc đối phó với biến đổi khí hậu nếu bỏ qua yếu tố nông nghiệp và biện pháp thích ứng cây trồng. Tác động xấu lên sản xuất lương thực sẽ nhanh chóng làm cho các biện pháp đối phó hoặc thích ứng khác trở nên vô nghĩa. Thích ứng cây trồng là biện pháp cần thiết để nền nông nghiệp có thể đứng vững trước các biến đổi khí hậu. Nông dân sẽ gặ ...