Nền kinh tế Việt Nam: Câu chuyện thành công hay tình trạng lưỡng thể bất thường.Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy cơ

Một phân tích các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy cơ Sự lưỡng thể Tiêu đề của tài liệu này có dùng chữ "lưỡng thể". Thuật ngữ này bắt nguồn từ những lý thuyết về phát triển kinh tế. Đây là khái niệm nói về một khu vực "truyền thống", ví dụ như khu vực nông nghiệp, sử dụng nhiều lao động nhưng chỉ đạt mức thu nhập trung bình, và đặc biệt là thu nhập biên, rất thấp . Điều này có nghĩa là lương thấp và không có đủ công việc cho cả năm. Người ta...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nền kinh tế Việt Nam:Câu chuyện thành công hay tình trạng lưỡng thể bất thường.Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy cơ Ch−¬ng tr×nh ViÖt Nam §T: 617-495-1134 TRUNG T¢M DOANH NGHI£# P Vµ CHÝNH PHÑ FAX: 617-496-5245 79 John F. Kennedy Street, Cambridge, MA 02138 david_dapice@harvard.edu NÒn kinh tÕ ViÖt Nam: C©u chuyÖn thµnh c«ng hay t×nh tr¹ng l−ìng thÓ bÊt th−êng? Mét ph©n tÝch c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬ David O. Dapice ChuÈn bÞ cho Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc vµ Nhãm T− vÊn cña Thñ t−íng ChÝnh phñ Th¸ng 5 n¨m 2003 ĐẠI HỌC HARVARD Nền kinh tế Việt Nam: Câu chuyện thành công hay tình trạng lưỡng thể bất Mét ph©n tÝch c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬ David Dapice, Gi¸o s− §¹i häc Tufts vµ Häc gi¶ Cao cÊp t¹i Ch−¬ng tr×nh ViÖt Nam, Tr−êng Kennedy. Bèi c¶nh NhiÒu ng−êi ®· ca ngîi ViÖt Nam lµ mét thµnh c«ng. §¹i diÖn tr−íc ®©y cña Ng©n hµng ThÕ giíi t¹i ViÖt Nam, cïng víi Gi¸o s− Joseph Stiglitz vµ nhiÒu quan chøc t¹i Hµ Néi ®· nªu nhiÒu chØ sè ph¶n ¸nh sù thµnh c«ng: tèc ®é t¨ng tr−ëng theo kÕ ho¹ch lµ 7%, t×nh h×nh xuÊt khÈu lµnh m¹nh, cã nh÷ng tiÕn bé vÒ gi¶m nghÌo, c¸c chØ sè x· héi ®−îc c¶i thiÖn vµ l¹m ph¸t thÊp. ViÖt Nam hiÖn lµ n−íc nhËn vèn vay lín thø hai cña Ng©n hµng ThÕ giíi – mét dÊu hiÖu cho thÊy ViÖt Nam cã c¬ chÕ qu¶n lý tèt vµ c¸c triÓn väng kh¶ quan. Qu¶ lµ trong 4 th¸ng ®Çu cña n¨m 2003, xuÊt khÈu ®· t¨ng 38% so víi cïng kú n¨m tr−íc! Sè l−îng kh¸ch du lÞch n−íc ngoµi gÇn ®¹t tíi con sè 3 triÖu vµ ViÖt Nam ®ang cã nhiÒu thuËn lîi do cã Ýt rñi ro x¶y ra khñng bè vµ do HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i Song ph−¬ng víi Hoa Kú (BTA). (MÆc dï c¸ da tr¬n ph¶i chÞu møc thuÕ b¶o hé, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®· t¨ng tõ 1 tû USD n¨m 2001 lªn 2,4 tû USD n¨m 2002). ViÖt Nam d−êng nh− ®ang tr¸nh ®−îc nh÷ng t¸c ®éng l©u dµi cña dÞch bÖnh SARS. ViÖt Nam cã thÓ lµ mét trong sè nh÷ng nÒn kinh tÕ “b×nh th−êng” cã tèc ®é t¨ng tr−ëng cao nhÊt thÕ giíi trong n¨m 2003. Ch¾c ch¾n r»ng ®ã lµ nh÷ng thµnh c«ng. Mét sè ng−êi th× l¹i cã th¸i ®é thËn träng vµ lËp luËn r»ng mÆc dï khu vùc kinh tÕ t− nh©n ®· t¨ng tr−ëng nhanh, vÉn cã mét sè xu h−íng ®¸ng lo ng¹i. Dßng vèn ®Çu t− trùc tiÕp cña n−íc ngoµi (FDI) ch¶y vµo hiÖn chØ ë møc khiªm tèn so víi thËp niªn 90 còng nh− so víi Trung Quèc. Trong b¶ng xÕp h¹ng vÒ møc ®é tham nhòng còng nh− nhiÒu xÕp h¹ng quèc tÕ kh¸c, vÞ trÝ cña ViÖt Nam kh«ng ®−îc tèt. Vèn ®Çu t− cÇn cã ®Ó t¹o ra 1% t¨ng tr−ëng GDP ®· t¨ng lªn nhiÒu - ®iÒu nµy cho thÊy viÖc ph©n bæ ®Çu t− cßn rÊt thiÕu hiÖu qu¶. Nh÷ng c¶i c¸ch tµi chÝnh vµ c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n−íc (DNNN) cßn ú ¹ch. Nh÷ng chuÈn bÞ cho viÖc tham gia Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) th× chùng l¹i; viÖc chËm trÔ gia nhËp tæ chøc nµy sÏ lµm gi¶m tèc ®é t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu. Nh÷ng tiÕn bé vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ gi¸o dôc thua xa Trung Quèc. Sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n lµ rÊt lín vµ l¹i ®ang t¨ng, tõ ®ã cã thÓ t¹o ra t×nh tr¹ng di d©n lín vµo c¸c thµnh phè vèn kh«ng ®ñ c¬ së h¹ tÇng ®Ó tiÕp nhËn sè d©n c− míi nµy. Ch¾c ch¾n ®©y lµ nh÷ng lý do ®Ó ng−êi ta lo ng¹i. Mét c¸ch lµm phæ biÕn trong kinh doanh lµ tiÕn hµnh ph©n tÝch “SWOT.” §ã lµ xem xÐt §iÓm m¹nh (Strengths), §iÓm yÕu (Weaknesses), C¬ héi (Opportunities) vµ Nguy c¬ (Threats) cña mét doanh nghiÖp. Bµi viÕt sÏ ¸p dông ph−¬ng ph¸p SWOT ë møc ®é s¬ khëi ®Ó ph©n tÝch nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Tr−íc khi tiÕn hµnh ph©n tÝch, xin ®−îc më réng chñ ®Ò mét chót ®Ó ®Ò cËp tíi thuËt ng÷ “l−ìng thÓ” (dualism). 2 Sù l−ìng thÓ Tiªu ®Ò cña tµi liÖu nµy cã dïng ch÷ “l−ìng thÓ”. ThuËt ng÷ nµy b¾t nguån tõ nh÷ng lý thuyÕt vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y lµ kh¸i niÖm nãi vÒ mét khu vùc “truyÒn thèng”, vÝ dô nh− khu vùc n«ng nghiÖp, sö dông nhiÒu lao ®éng nh−ng chØ ®¹t møc thu nhËp trung b×nh, vµ ®Æc biÖt lµ thu nhËp biªn, rÊt thÊp . §iÒu nµy cã nghÜa lµ l−¬ng thÊp vµ kh«ng cã ®ñ c«ng viÖc cho c¶ n¨m. Ng−êi ta nãi r»ng khu vùc nµy cã triÓn väng t¨ng tr−ëng h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã lµ mét khu vùc “hiÖn ®¹i”, vÝ dô nh− khu vùc c«ng nghiÖp hay c¸c ngµnh dÞch vô cao cÊp. §©y lµ khu vùc cã n¨ng suÊt lao ®éng vµ møc l−¬ng cao h¬n, triÓn väng t¨ng tr−ëng vµ c«ng nghÖ tèt h¬n. Khu vùc nµy t¹o ra lîi nhuËn, t¸i ®Çu t− lîi nhuËn, thu hót nhiÒu lao ®éng tõ khu vùc truyÒn thèng, v× vËy lµm gia t¨ng møc l−¬ng vµ n¨ng suÊt. M« h×nh cã hai khu vùc nh− vËy lµ m« h×nh do Athur Lewis ®−a ra vµ ®−îc ph¸t triÓn thªm bëi c¸c nhµ kinh tÕ sau ®ã. M« h×nh lµ sù m« t¶ cæ ®iÓn vÒ con ®−êng ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ. Lùc l−îng lao ®éng sÏ chuyÓn tõ khu vùc cã n¨ng suÊt lao ®éng vµ møc t¨ng tr−ëng thÊp sang khu vùc cã n¨ng suÊt lao ®éng vµ møc t¨ng tr−ëng cao - ®ã còng lµ khu vùc sö dông hiÖu qu¶ c«ng nghÖ ®Ó t¹o ra lîi nhuËn dïng cho ®Çu t− tiÕp theo. Nh÷ng ®iÓm m¹nh cña kinh tÕ ViÖt Nam ViÖt Nam ®· cã mét thËp kû rÊt thµnh c«ng vµo nh÷ng n¨m 90: t¨ng tr−ëng rÊt nhanh trong giai ®o¹n 1990-1997 vµ tr¸nh ®−îc nh÷ng hËu qu¶ tåi tÖ nhÊt cña cuéc khñng ho¶ng mét vµi n¨m sau ®ã. Trong thêi gian gÇn ®©y, søc m¹nh kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng g©y Ên t−îng nh− trong thËp kû tr−íc nh−ng còng cã nh÷ng ®iÓm m¹nh næi bËt. 1. Tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP: trong giai ®o¹n 1998-2002, Ng©n hµng ch©u ¸ (ADB) −íc tÝnh r»ng ViÖt Nam ®¹t møc t¨ng tr−ëng kho¶ng 5,5% mçi n¨m, tøc lµ b»ng ¢n §é, vµ chËm h¬n nhiÒu so víi Trung Quèc vµ B¨ng-la-®Ðt. (Theo sè liÖu chÝnh thøc th× møc t¨ng tr−ëng lµ 6%; IMF −íc tÝnh møc thÊp h¬n 5%). Dù tÝnh lµ tèc ®é t¨ng tr−ëng ®¹t 6-7% trong n¨m 2003, tuy nhiªn còng cßn nh÷ng rñi ro cña kinh tÕ thÕ giíi vµ dÞch bÖnh SARS ...