Nếp sống đô thị ở thành phố Hồ Chí Minh góc nhìn của người trong cuộc

Bài viết đưa ra một số kết quả về việc phân tích thể chế trong việc thực hiện chủ trương Xây dựng nếp sống văn minh đô thị của thành phố và những vấn đề thực tế trong các lĩnh vực cụ thể của nếp sống đô thị ở TPHCM, cuối cùng đề xuất một vài khuyến nghị về mặt quản lý đô thị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nếp sống đô thị ở thành phố Hồ Chí Minh góc nhìn của người trong cuộc128CHUYÊN MỤCKINH TẾ HỌC - XÃ HỘI HỌCNẾP SỐNG ĐÔ THỊ Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINHGÓC NHÌN CỦA NGƯỜI TRONG CUỘCTRẦN THỊ KIM XUYẾNPHẠM THỊ THÙY TRANGTừ cách tiếp cận nghiên cứu hành động đồng tham gia, bài viết nêu lên một sốvấn đề thực tế trong những khía cạnh không thành công của các cuộc vận độngvề nếp sống văn minh đô thị ở TPHCM và đề xuất một vài cách nhìn khác trongquản lý đô thị. Bài viết đưa ra một số kết quả về việc phân tích thể chế trongviệc thực hiện chủ trương Xây dựng nếp sống văn minh đô thị của thành phố vànhững vấn đề thực tế trong các lĩnh vực cụ thể của nếp sống đô thị ở TPHCM,cuối cùng đề xuất một vài khuyến nghị về mặt quản lý đô thị.1. DẪN NHẬPNhằm thực hiện mục tiêu xây dựngTPHCM ngày càng văn minh hiện đại,xứng tầm khu vực mà vẫn giữ đượcbản sắc riêng, ngay từ năm 1979 đếnTrần Thị Kim Xuyến. Phó Giáo sư tiến sĩ.Trường Đại học Bình Dương.Phạm Thị Thùy Trang. Thạc sĩ. Trường Đạihọc Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại họcQuốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.Bài viết được thực hiện trong khuôn khổ đềtài: Xây dựng nếp sống văn minh đô thị tạiTPHCM từ cách tiếp cận nghiên cứu hànhđộng đồng tham gia: thực trạng và các giảipháp. Chủ trì: Sở Khoa học Công nghệThành phố Hồ Chí Minh; Chủ nhiệm đề tài:Trần Thị Kim Xuyến.nay, chính quyền thành phố đã liêntục đưa ra các đợt vận động nhằmxây dựng nếp sống văn minh đô thị.Trong thời gian gần đây, trước áp lựccủa quá trình đô thị hóa nhanh vàmạnh, nhiều vấn đề có liên quan tớinếp sống văn minh đô thị đang trởthành tâm điểm của dư luận xã hội vàlà mối quan tâm của các nhà quản lý.Thực tế vẫn còn tồn tại nhiều bất cậpcả trên cấp độ vĩ mô lẫn vi mô làm chochính quyền và người dân đều cảmthấy chưa hài lòng. Đã có nhiều côngtrình nghiên cứu liên quan tới chủ đềnày, nhưng nhìn chung các nhànghiên cứu thường nhìn nhận vấn đềTRẦN THỊ KIM XUYẾN - PHẠM THỊ THÙY TRANG – NẾP SỐNG ĐÔ THỊ Ở…nếp sống đô thị dưới các góc độ quansát từ bên ngoài. Bài viết này đượcthực hiện trên hướng tiếp cận nghiêncứu có sự tham gia của người dân vàphân tích chính sách với phươngpháp kiểm toán xã hội, dựa theo kếtquả của công trình nghiên cứu khoahọc cấp Sở Xây dựng nếp sống vănminh đô thị tại TPHCM từ cách tiếpcận nghiên cứu hành động đồng thamgia: thực trạng và các giải pháp.Với mong muốn làm rõ những khíacạnh không thành công của các cuộcvận động về nếp sống văn minh đô thịở TPHCM và đề xuất một vài cáchnhìn khác trong quản lý đô thị, bàiviết tập trung phân tích các thể chếtrong việc xây dựng nếp sống vănminh đô thị của thành phố và nhữngvấn đề cụ thể của nếp sống đô thị ởTPHCM (an toàn giao thông, vệ sinhmôi trường và giao tiếp, ứng xử nơicông cộng).2. VÀI NÉT VỀ CUỘC NGHIÊN CỨU2.1. Mục tiêu, nội dung và phươngpháp nghiên cứuCuộc nghiên cứu được thực hiệnnhằm nắm bắt thực trạng nếp sống đôthị tại TPHCM trong điều kiện hiện nay,chỉ ra những nguyên nhân cản trở chủtrương xây dựng nếp sống văn minhđô thị của chính quyền và người dânthành phố, đưa ra những gợi ý giảipháp trong việc quản lý và tuyêntruyền cho người dân tại các cộngđồng đô thị.Những nội dung nghiên cứu cụ thể là:Phân tích các chủ trương chính sáchcủa quốc gia và thành phố về việc129đảm bảo nếp sống văn minh đô thị vàhiệu quả của chúng; đánh giá kiếnthức, thái độ, hành vi của các nhómcư dân đô thị về nếp sống đô thị tạiTPHCM trong điều kiện hiện nay bằngphương pháp tham gia; xác địnhnhững nguyên nhân cản trở việc thựchiện nếp sống văn minh đô thị trêncác mặt: chấp hành luật lệ giao thông,vệ sinh môi trường, ứng xử nơi côngcộng; nâng cao nhận thức về nếpsống văn minh đô thị cho các nhómdân cư tại địa bàn nghiên cứu thôngqua quá trình nghiên cứu có sự thamgia của người dân.Cuộc nghiên cứu được thực hiện dựatrên sự kết hợp giữa phương phápluận phân tích chính sách và phươngpháp nghiên cứu hành động có sựtham gia của người dân (PAR Participatory Action Research) thôngqua các công cụ như phỏng vấn sâu,thảo luận nhóm tập trung, kiểm toánxã hội; chấm điểm cộng đồng, và cáccông cụ nghiên cứu hành động có sựtham gia (cây vấn đề, xếp hạng thứ tựưu tiên, biểu đồ Venn,…).Việc sử dụng nghiên cứu tham gia kếthợp với tiếp cận KAB (Knowledge,Attitude, Behaviour – Kiến thức, tháiđộ, hành vi) và tiếp cận cộng đồng sẽgiúp nhà nghiên cứu thu nhận đượcnhững thông tin liên quan tới kiếnthức, thái độ và hành vi của ngườidân tại cộng đồng dân cư phường 2(quận 5) và phường 8 (quận 8) về cáclĩnh vực khác nhau của cuộc vận độngxây dựng nếp sống văn minh đô thịcủa TPHCM (an toàn giao thông, vệsinh môi trường và giao tiếp ứng xử).130TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI số 9+10 (205+206) 2015Nghiên cứu, phân tích chính sách làhướng tiếp cận khách quan, nhưngviệc đánh giá các chính sách đã đượcáp dụng trong thực tiễn bởi chínhnhững người dân với tư cách lànhững người trong cuộc, được thụhưởng và bị ảnh hưởng bởi các chínhs ...