Ngàn Đại Vạc Ngàn

Đại Vạc nằm trên địa phận huyện tôi, tức là huyện Diễn Châu, đồng thời cũng thuộc địa phận của các huyện Đô Lương, Yên Thành, Nghi Lộc. Càng xuôi về đồng bằng núi càng dựng thành tạo ranh giới tự nhiên giữa hai huyện Diễn Châu và Nghi Lộc. Sừng sững dãy Trường Sơn khi vào miền Trung thường có những nhánh núi chỉa ra và đâm thẳng tới biển Đông: Hoàng Mai, Đại Vạc, đèo Ngang, Hải Vân, đèo Cả,... ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngàn Đại Vạc Ngàn Ngàn Đại VạcNgàn Đại Vạc nằm trên địa phận huyện tôi, tức là huyện Diễn Châu, đồng thờicũng thuộc địa phận của các huyện Đô Lương, Yên Thành, Nghi Lộc. Càng xuôivề đồng bằng núi càng dựng thành tạo ranh giới tự nhiên giữa hai huyện DiễnChâu và Nghi Lộc. Sừng sững dãy Trường Sơn khi vào miền Trung thường có những nhánhnúi chỉa ra và đâm thẳng tới biển Đông: Hoàng Mai, Đại Vạc, đèo Ngang, Hải Vân,đèo Cả,... Ngàn Đại Vạc nằm trên địa phận huyện tôi, tức là huyện Diễn Châu, đồngthời cũng thuộc địa phận của các huyện Đô Lương, Yên Thành, Nghi Lộc. Càngxuôi về đồng bằng núi càng dựng thành tạo ranh giới tự nhiên giữa hai huyện DiễnChâu và Nghi Lộc. Thuở nhỏ, chúng tôi thường rủ bạn chăn trâu ngắm lên ngàn Đại Vạc xanhthẳm và huyền bí. Trong dãy Đại Vạc, có một ngọn núi cao vút, đứng từ đồngbằng nhìn lên, bao giờ chúng tôi cũng thấy trên đỉnh có tòa cổ thụ tạo hình một cáimâm đặt lễ vật thờ cúng. Bà con quê tôi gọi là “Động Thờ”. Qua bốn mùa mưanắng, Động Thờ biến hóa trăm hình nghìn dạng và lung linh màu sắc. Đẹp nhất lànhững chiều mùa hạ, sau cơn mưa, bầu trời được rửa sạch, trong xanh, có chiếccầu vồng bắc từ Động Thờ sang núi Hai Vai. Mây bay lượn, chúng tôi tưởngtượng đó là đoàn tiên nữ đang dắt tay nhau qua cầu vồng. Trời đổ mưa cho đoàntiên nữ tắm, rồi bắc cầu vồng cho đoàn tiên nữ đi dạo chơi. Gái trai quê tôi thường đi lấy củi ở Động Thờ. Các anh chị kể rằng: Đã lênđến đó thể nào cũng vào thắp hương ở ngôi đền. Trong ngôi đền cổ kính, có mộttảng đá to tạc hình hạt thóc. Ai đã vào đền cũng giơ tay sờ “hạt thóc” thì mới yêntâm ra về. Từ thế hệ này qua thế hệ khác, nhiều người sờ vuốt đến nỗi tảng đá lìnhẵn. Ông tôi bảo: Đỉnh Động Thờ là thờ thần Cao Sơn đại vương. Nhưng thờthần Cao Sơn đại vương sao lại có tảng đá tạc hình hạt thóc? Điều này xin nhườnglời lý giải cho các nhà sử học và dân tộc học. Tôi chỉ biết rằng đỉnh Động Thờ rấtthiêng. Khi tuổi đã trở về già, không đi hái củi được nữa, ông thường đứng giữasân, hướng về Động Thờ, nghiêm trang chắp hai tay vái lạy Thần. Rồi ông lạiquay về hướng Đông vái lạy đền Cuông thờ đức vua Thục An Dương Vương. Thìra trên dãy ngàn Đại Vạc có hai ngôi đền rất thiêng: đền thờ thần Cao Sơn ở phíaTây và đền thờ vua Thục An Dương Vương ở phía Đông. Lịch sử đã trở thànhhuyền thoại. Huyền thoại đã trở thành lịch sử. Về mặt tâm linh, lịch sử và huyềnthoại đã tạo cho ngàn Đại Vạc một màu sắc thần bí chở che cho con người hàngngàn năm nay. * * * Ngàn Đại Vạc không những là kho báu vô tận về tâm linh, mà còn là khobáu vô tận trong đời sống vật chất hàng ngày. Thời gian đi qua, thiên nhiên biếnđộng, nhưng vẫn còn lưu lại những tên làng tên xóm mang dấu ấn của một thờihồng hoang. Làng Kẻ Trầm, nơi tìm được rễ cây trầm. Làng Kẻ Nành nơi có nhiềucây nành. Làng Kẻ Mưng, nơi có bạt ngàn cây mưng (cây lộc vừng). Làng Kẻ Lấu,nơi có rừng lấu. Và còn bao nhiêu địa danh khác như: Trang Nu (nâu), Khe Gát(cát), Kẻ Lèn (núi đá),... Mặc dầu đến đời Nguyễn, những tên gọi nôm na này đãđổi thành chữ Hán để ghi địa bạ, nhưng nhiều người già cả vẫn gọi theo tên cũ. Vànhững câu chuyện cũ đau lòng, thỉnh thoảng người ta vẫn kể cho con cháu nghe.Chẳng hạn, làng Kẻ Mưng (nay gọi là Xuân Viên) vẫn còn cánh đồng mưng. Ngheđồn rằng xưa kia, đây là cánh rừng toàn cây mưng (cây lộc vừng). Có những nămđói kém, cây mưng nào cũng bâu đen người đi hái lộc để ăn trừ bữa. Vì thế có câuca nói về thảm cảnh của người đi hái lộc: “Ba bà đi hái lộc mưng/Trèo lên ngãxuống đấm lương đau l...!”. Vốn từ thuở hoang sơ, nơi đây là đất định cư của người dân tộc Thanh. Bảnlàng, đồng ruộng của họ còn để lại dấu vết những quả đồi tạo ruộng bậc thang. Cáihơi ấm của một thời xa vắng ấy truyền qua bao nhiêu thế hệ, khối óc và bàn taycon người ngày càng tinh vi. Những kho báu dường như vô tận ấy còn truyền mãiđến hôm nay. Con người vẫn tiếp tục khai thác có hiệu quả... Ở gần đầu dãy Đại Vạc, có một vùng đất cấu tạo gần như là một thung lũngrộng hàng mấy chục ha, dưới mặt đất sâu chưa đầy một mét, mênh mông đất séttrắng, là chất liệu quý để làm đồ gốm. Người ta đào xuống từng lỗ như đào giếng,sâu chừng hai mét là lấy được đất sét trắng có đường vân vàng. Đất này đượcchuyển về, nặn thành nồi niêu và các dụng cụ sinh hoạt hàng ngày. Dân Trù Sơnbảo rằng: Đây là cái kho vô tận trời cho, lấy hết lớp đất sét này thì lớp đất sét kháclại đùn ra,... Năm này qua năm khác, ngày nào cũng vậy, cứ sáng tinh mơ, bát ngátlàng xóm bốc lên những đụn khói từ các lò thủ công, đồng thời râm ran, thậmthịch tiếng giã đất làm gốm nghe thật vui tai... Ở gần cuối dãy Đại Vạc, có vùng đồi giáp với huyện Nghi Lộc, người taquen gọi là Động Quánh. Có thể nơi đây là mỏ quặng sắt, dân xã Nho Lâm thườngxuyên khai thác để làm đồ sắt như: cày bừa và các dụng cụ sinh hoạt hàng ngày.Nông thôn náo động bởi tiếng “hát reo” của phường thợ đi lấy quặng và nhữngngười thợ ngày đêm hồng hào bên lò rèn thở lửa... Cũng từ ngàn Đại Vạc mà hình thành những ngày hội đi lấy củi, hái cỏ.Đồng nội thiếu chất đất và thiếu cỏ cho trâu bò ăn trong những ngày đông thánggiá. Nhất là vào những dịp áp tết Nguyên Đán, rét căm căm, nhưng gà gáy canhbốn, từ làng này đến làng kia, trai gái gọi nhau đi như trẩy hội. Tiếng hát, tiếng tùvà vang lên khắp mọi làng xóm đến miền đại ngàn. Phải có củi giữ trữ đun nấu.Phải có cỏ non cho trâu bò ăn trong mấy ngày tết nghỉ ngơi. Người rủ nhau nườmnượp đi lấy củi, hái cỏ, người ta thường gọi là đi “củi tết”, “đi cỏ tết”. Trong laođộng vất vả, điệu hát ví vang vọng khắp các quả đồi từ sáng đến trưa, rồi tiếng hátlại vang lên từ đồi núi về tận các làng quê từ trưa đến tận chiều tối,... * * * Ngàn Đại Vạc luôn luôn sôi động bởi ...