Nghĩ về văn hóa doanh nghiệp

Có một điều đáng ngạc nhiên: đa số doanh nhân Việt Nam khi nhắc đến khái niệmvăn hóa doanh nghiệp đều hiểu nó theo nghĩa văn hóa kinh doanh, tức là nói đếnchuyện đạo đức kinh doanh, giữ chữ tín hay bất tín, cạnh tranh lành mạnh haydùng “bá đạo”…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghĩ về văn hóa doanh nghiệpCómộtđiềuđángngạcnhiên:đasốdoanhnhânViệtNamkhinhắcđếnkháiniệmvănhóadoanhnghiệpđềuhiểunótheonghĩavănhóakinhdoanh,tứclànóiđếnchuyệnđạođứckinhdoanh,giữchữtínhaybấttín,cạnhtranhlànhmạnhhaydùng“báđạo”…Cólẽquántínhnàylàdonhiềungườiđồngnhấtvănhóadoanhnghiệpvớivănhóanóichungvàtâmlýxemvănhóacủamìnhlàchuẩnmựcđểxétđoáncáctậpquánvănhóadịbiệt.Bàiviếtnàymuốndựavàocáckhíacạnhvănhóadoanhnghiệpđượcnhiềunhànghiêncứutrênthếgiớithừanhậnđể,thôngquacácvídụtừcuộcsống,cáccuộckhảosátnhỏ,cáctrườnghợpđiểnhìnhtrênbáochí,thửtìmhiểuxemcácđặctrưngcủavănhóadoanhnghiệpViệtNamlàgì.VănhóavàvănhóadoanhnghiệpMặcdùcácnhànghiêncứuđãcảnhbáoviệcphảiphânbiệtgiữavănhóaquốcgiavàvănhóadoanhnghiệp,thiếttưởngcũngnênnhìnlạinhữngđặcđiểmvănhóaViệtNamvìchúngcónhữngtácđộngtrựctiếplênnềnvănhóadoanhnghiệptạimỗicôngty.Trongkhivănhóacủacácnướckhácnhauởmứcđộgiátrị,vănhóadoanhnghiệpgiữadoanhnghiệpnàyvàdoanhnghiệpkiakhácnhauởmứcđộlềthói,tậptục,hànhvi.NhưngởđâychúngtađangtìmhiểuvềđặctrưngvănhóadoanhnghiệptạiViệtNamnóichungnêntìmhiểuvềvănhóaViệtNamcũngphầnnàosoirọivàovănhóadoanhnghiệptạiViệtNam.Cóhàngchụcđịnhnghĩakhácnhauvềvănhóa.Hofstedechorằngvănhóalà“sựlậptrìnhtâmtrítậpthể,phânđịnhcácthànhviêntrongmộtnhómvớinhómkhác”.ĐịnhnghĩagầnđâynhấtcủaHarrisP.R.vàMoranR.T(1987)chorằngvănhóalà“khảnăngriêngbiệtcủaconngườibiếtthíchnghivớihoàncảnhvàbiếttruyềnđạtkỹnăngthíchứngvàkiếnthứcnàychothếhệsau.”Cólẽđịnhnghĩasaudễhiểunhấtvàđượcsửdụngnhiềunhất:Vănhóalànhữnggiátrị,tháiđộvàhànhvigiaotiếpđượcđasốthànhviêncủamộtnhómngườicùngchiasẻvàphânđịnhnhómnàyvớinhómkhác.Hofstedeđịnhnghĩavănhóabằngkháiniệm“lậptrình”làvìôngtamuốnphânbiệtbảnchấtconngườilàđiềunhânloạiaicũngnhưnhau,đượcditruyềntừđờinàysangđờikhácnênkhôngthể“lậptrìnhđược”.Ởcựckia,conngườiaicũngcócátínhriêngbiệt,khôngaihoàntoàngiốngai.Phầngiữa,dohọchỏitừkhimớisinhranhưthếnàolàđiềuđúng,điềusai,thếnàolàđẹp,làlôgíchphầnđógọilàvănhóa.Đểnghiêncứukhácbiệtvănhóa,cácnhànghiêncứuthườngđưaracáckhíacạnhđểkháiquáthóanhữngkhácbiệt.Hofstedenổitiếnghơncảtronglãnhvựcnàynhờcáckhíacạnhvănhóaôngtìmrasaukhinghiêncứuhơn100.000bảntrảlờicâuhỏicủanhânviênIBMtoàncầutrongđầuthậpniên70.Ôngkháiquáthóacáckhácbiệtvănhóagiữacácnướcbằngcáckhíacạnhvănhóa(dimensions)gồmtâmlýtrọngquyền,tâmlýcánhân/tậpthể,tâmlýtránhbấtđịnh,tâmlýnamtính/nữtính,địnhhướngngắnhạn/dàihạn.Đốivớitâmlýtrọngquyền[1],ngườiViệtNam,cũnggiốngnhưnhiềudântộcÁĐôngkhácchịunhiềuảnhhưởngcủahàngngànnămsốngdướichếđộphongkiến,trongđóvuađượcxemlàcontrời,nhậnlãnhsứmạngđươngnhiênđểcaitrị.HệthốnggiáodụcNhogiáolạicàngcủngcốhệthốngthứbậc,tôntitrậttự.Ngàynayngườidânhaynhânviêntrongtổchứcvẫnquenvớichuyệnchấpnhậnquyềnlựcđươngnhiênởcácquanchứchaylãnhđạocôngty.Vàkhánhiềucôngtypháttriểntrênnềntảng“giađìnhtrị”,ýmuốncủangườisếplàtrênhết.Quansáttâmlýứngxửcủanhânviêntrongnhiềucôngty,dễthấyxuhướngmuốnchìulòngcấptrên,muốncấptrêncósựcảmthôngvớimình,khôngphảidựatrênkhảnănghoànthànhcôngviệcmàlàsựbiệtđãi.Nhânviêntrongcôngtycũngthíchcósựgiámsátchặtchẽ,dùngoàimiệngphêphántínhgiatrưởngcủasếpnhưngtrongthâmtâmlạithíchsựphụctùng,thíchmôitrườnglàmviệccókỷluậtchứítchịuchủđộngsángtạotrongcôngviệc.ChínhvìmốiquanhệtôntrọngthứbậcnhưthếđãlàmmôitrườnglàmviệcởViệtNamkhácăngthẳng,làmộtmôitrườngchonhữnglờiđồn,đàmtiếuvàganhtịlẫnnhau.ỞđâycònphảithêmmộtnhậnxétnữalàngườiViệtdễphụctùngsếpnướcngoàihơnsếptrongnước,dễphụctùngngườiđượcđàotạoởnướcngoàihơnngườihọctrongnước.TừngcónhữngtrườnghợpcáccôngtyđaquốcgiaởViệtNamphảicửnhânviênsắpđềbạtranướcngoàilàmviệcmộtthờigianđểđếnkhivề,anhtadễlàmviệchơnvớinhữngđồngsựcũnaylàcấpthuộcquyền.NgườiViệtNamthườnghayhiểulệchkháiniệmtậpthể/cánhân.Vìthếkhíacạnhtâmlýtậpthể/cánhân[2]cónhữngbiểuhiệnkhóphântíchrạchròihơncáckhíacạnhkhác.TrướchếtrõràngngườiViệtNamthườngquantâmđếnquanhệgiữacácthànhviênvớinhau,ítthíchvachạm,khôngmuốnđốiđầu,khôngmuốnlàmngườikhácmấtmặt.Họquantâmđếnquanhệhơnlànhiệmvụtrướcmắt.KhólòngnóingườiViệtNamthíchnóithẳng,thíchchấtvấn,chútrọngđếnhiệuquả ...