Nghiên cứu ảnh hưởng một số loại hình thời tiết đặc biệt đến sản xuất cây ngắn ngày ở Quảng Nam

Các loại thời tiết đặc biệt ở Quảng Nam bao gồm: bão, áp thấp nhiệt đới, gió Tây khô nóng, dông lốc, mưa đá... Các loại hình thời tiết đặc biệt có tác hại rất lớn đến hoạt động sản xuất là nông nghiệp nhất là ngành trồng trọt. Trên cơ sở phân tích diễn biến, tần suất xuất hiện các loại hình thời tiết đặc biệt và các mức độ tác động của nó đối với ngành trồng trọt tỉnh Quảng Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu ảnh hưởng một số loại hình thời tiết đặc biệt đến sản xuất cây ngắn ngày ở Quảng Nam NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG MỘT SỐ LOẠI HÌNH THỜI TIẾT ĐẶC BIỆT ĐẾN SẢN XUẤT CÂY NGẮN NGÀY Ở QUẢNG NAM Bùi Thanh Sơn 1 Tóm tắt: Các loại thời tiết đặc biệt ở Quảng Nam bao gồm: bão, áp thấp nhiệt đới, gió Tây khô nóng, dông lốc, mưa đá... Các loại hình thời tiết đặc biệt có tác hại rất lớn đến hoạt động sản xuất là nông nghiệp nhất là ngành trồng trọt. Trên cơ sở phân tích diễn biến, tần suất xuất hiện các loại hình thời tiết đặc biệt và các mức độ tác động của nó đối với ngành trồng trọt tỉnh Quảng Nam. Chúng tôi đề xuất giải pháp nhằm giảm nhẹ thiệt hại như lựa chọn thời gian gieo trồng đối với cây ngắn ngày. Từ khóa: Thời tiết đặc biệt; Cây ngắn ngày; Quảng Nam. 1. Đặt vấn đề Quảng Nam có diện tích tự nhiên 10438,37 km2 là một trong những tỉnh có diện tích lớn nhất của nước ta, có bờ biển dài 125km từ Hòa Hải, Điện Dương đến phía bắc vịnh Dung Quất, được giới hạn từ vĩ độ 140 57’B đến 160 04’B và từ kinh độ 1070 13’Đ đến 1080 44’Đ. Phía bắc giáp thành phố Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên - Huế, phía nam giáp tỉnh Quảng Ngãi, phía tây giáp nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào và tỉnh KonTum, phía đông giáp Biển Đông. Tỉnh Quảng Nam là địa bàn thường xuyên chịu ảnh hưởng của các loại thiên tai như: bão, áp thấp nhiệt đới (ATNĐ), lũ lụt, lũ quét, sạt lở núi, sạt lở bờ sông, hạn hán, xâm nhập mặn, gió lốc, gió Tây Nam khô nóng, gió mùa Đông Bắc, sạt lở núi, sạt lở bờ sông, bờ biển, sương mù và mưa đá. Thiên tai, bão, lũ chủ yếu xảy ra từ tháng 9 đến tháng 12. Hạn hán, xâm nhập mặn thường xảy ra từ tháng 6 đến tháng 7. Các loại thiên tai khác xảy ra quanh năm. Trong thời gian qua, hoạt động sản xuất nông nghiệp nói chung và gieo trồng các cây ngắn ngày nói riêng trên địa bàn tỉnh chịu thiệt hại rất lớn do ảnh hưởng của các loại hình thời tiết đặc biệt, do đó cần phải nghiên cứu kỹ loại hình thời tiết đặc biệt và có biện pháp phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại trên cơ sở xây dựng cơ cấu mùa vụ, cơ cấu cây trồng hợp lý. 2. Các loại hình thời tiết đặc biệt ở Quảng Nam 2.1. Bão và áp thấp nhiệt đới Theo số liệu từ các tài liệu [2], [3], [4], [5], trung bình nước ta chịu ảnh hưởng trực tiếp từ 5 - 6 cơn bão và ATNĐ. Từ thế kỷ 19 trở lại đây có bảy năm liên tục không có hoặc chỉ có 1 cơn bão. Đó là các năm 1885, 1922, 1930, 1945, 1976. Có những năm nhiều hơn giá trị trung bình, đó là các năm: 1985, 1986, 1989 1996, 2012 đã có hơn 10 1 ThS, trường PTTH chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, tỉnh Quảng Nam. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG MỘT SỐ LOẠI HÌNH THỜI TIẾT ĐẶC BIỆT … cơn bão và ATNĐ đổ bộ vào nước ta. Quảng Nam có đường bờ biển dài 125km, trung bình 2 năm có 1 cơn bão hoặc ATNĐ ảnh hưởng trực tiếp, bão thường gây ra gió mạnh, mưa lớn trong đất liền. Mùa bão ở nước ta được tính từ tháng 7 đến tháng 11 hàng năm, tuy nhiên có những năm bão, ATNĐ bắt đầu sớm hơn và kết thúc muộn hơn. Mùa bão ở Nam Trung Bộ, trong đó có Quảng Nam chính thức từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm, cá biệt có năm bão ảnh hưởng sớm hơn. Bão và ATNĐ hoạt động trên biển Đông và có ảnh hưởng đến thời tiết nước ta từ tháng 3 đến tháng 12 hàng năm, tập trung từ tháng 7 đến tháng 11, nhiều nhất là tháng 9, tháng 10 thể hiện ở Bảng 1. Bảng 1: Tần suất bão, ATNĐ từ 1980 – 2010 (Đơn vị: %) 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Tháng 12 Max Việt Nam 1,2 0,0 1,8 5,4 11,9 14,9 18,5 25,0 17,3 4,2 25,0 Nam,TT Bộ 2,4 0,0 3,6 2,4 1,2 3,6 12,0 38,6 27,7 8,4 38,6 Quảng Nam 0,0 0,0 6,7 6,7 0,0 6,7 40,0 26,7 6,7 40,0 6,7 Nguồn [7] Khu vực Trung và Nam trung bộ chịu sự chi phối chung về hoạt động của bão và ATNĐ, tuy nhiên có sự khác biệt một ít về tần suất ảnh hưởng, ít hơn trong các tháng 6, 7, 8 và 9, thường nhiều hơn trong tháng 10, 11 và 12. Điều đó phù hợp với quy luật ảnh hưởng của bão đối với các địa phương ven biển nước ta, trong đó có Quảng Nam. Bão, ATNĐ ảnh hưởng đến ven biển Quảng Nam nhiều nhất trong các tháng 9, tháng 10, đôi khi xảy ra vào tháng 5 hoặc tháng 6. Khi bão hay ATNĐ đi vào vùng biển hoặc đổ bộ vào đất liền Quảng Nam, điều đáng quan tâm nhất trong bão là hiện tượng gió mạnh, mưa lớn, sạt lỡ, lũ lụt. Tháng 5, tháng 6 đã có bão và ATNĐ ảnh hưởng đến ven biển Quảng Nam nhưng từ tháng 1 đến tháng 4 và tháng 7 chưa quan sát có bão hoặc ATNĐ ảnh hưởng đến Quảng Nam thể hiện ở Bảng 2. Bảng 2: Tần suất bão, ATNĐ khu vực Quảng Nam- Đà Nẵng qua các thời kỳ (Đơn vị: %) Thời gian 1995 - 1999 2000 - 2004 2005 - 2010 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 2 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100 0 0 0 0 0 1 0 0 1 3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 33,3 100 0 0 0 0 0 0 2 0 0 3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100 50,0 50,0 1 33,3 33,3 1 33,3 66,7 Nguồn [7] 93 BÙI THANH SƠN Như vậy, tháng 9, tháng 10 hàng năm, ven biển Quảng Nam, Đà Nẵng có nhiều khả năng chịu ảnh hưởng của bão và ATNĐ. Phân tích giá trị trung bình về số cơn bão, ATNĐ cũng như số cơn bão và ATNĐ đổ bộ vào khu vực Trung và Nam Trung Bộ, cho thấy khu vực này chịu ảnh hưởng xấp xỉ 50 % số cơn bão và ATNĐ của cả nước. Về tình hình bão, áp thấp nhiệt đới từ 2001 - 2010: Trong 10 năm qua, trung bình mỗi năm có 3,7 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam. Trong đó có 0,6 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến Quảng Nam.[1] Bão và ATNĐ thường gây tác hại rất lớn đến sản xuất nông nghiệp thông qua sự gây tác hại trực tiếp về mặt vật lý như: làm đổ cây trồng, đánh rụng hạt bông quả… mặt khác bão và ATNĐ còn tác hại thông qua yếu tố mưa, gây lũ lụt. 2.2. Gió mùa Đông Bắc Từ tháng 9 đến tháng 5 năm sau, Quảng Nam chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, khi có gió mùa Đông Bắc tràn về thường kết hợp với các nhiễu động nhiệt đới khác gây ra mưa lớn ở khu vực này. Các tháng 4 và tháng 5 không khí lạnh ảnh hưởng đến địa phương có thể gây ra những trận mưa đá ở miền núi, gió giật mạnh trong dông, đôi khi là tố lốc, gây thiệt hại về người và tài sản. Tần suất xuất hiện gió mùa Đông Bắc ở Quảng Nam tập trung ...