Nghiên cứu chọn tạo giống cà chua lai (F1) chống chịu bệnh sương mai (phytophthora infestans de bari) và bệnh xoăn vàng lá (TYLCV) bằng chỉ thị phân tử

Đề tài đề cập nhân giống cà chua kháng bệnh bạc lá muộn (Phytophthora infestans de Bari) và vi rút curlf lá vàng cà chua (TYLCV) bằng cách sử dụng các dấu hiệu phân tử. Thông qua các lựa chọn trợ lý đánh dấu, hai nhóm dòng giống cà chua đã được tạo ra. Nhóm đầu tiên chứa các dòng mang alen Ph3 đồng hợp tử. Và, một nhóm khác bao gồm các dòng với cả hai alen Ty1 và Ty3 đồng hợp tử hoặc chỉ các alen Ty3. Các giống lai bằng cách lai các dòng gen Ph3. Các dòng gen Ty cho thấy sức đề kháng cao đối với cả hai bệnh về bệnh sương mai và TYLCV. Họ cũng đã tạo ra sản lượng đầy hứa hẹn và các đặc tính làm vườn tốt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu chọn tạo giống cà chua lai (F1) chống chịu bệnh sương mai (phytophthora infestans de bari) và bệnh xoăn vàng lá (TYLCV) bằng chỉ thị phân tửHội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhấtNGHIÊN CỨU CHỌN TẠO GIỐNG CÀ CHUA LAI (F 1 )CHỐNG CHỊU BỆNH SƯƠNG MAI (Phytophthora infestans de Bari)VÀ BỆNH XOĂN VÀNG LÁ (TYLCV) BẰNG CHỈ THỊ PHÂN TỬTrần Ngọc HùngViện Nghiên cứu Rau QuảSUMMARYBreeding tomato hybrids resistant to late blight (Phytophthora infestans de Bari)and tomato yellow leaf curlf virus (TYLCV) by using molecular markersLate blight and tomato yellow leaf curl virus (TYLCV) are diseases devastating severely tomatogrown in Vietnam. Through marker assistant selections, two groups of tomato breeding lines have beenbred. The first group contained lines carrying homozygous Ph3 allele. And, the other one consisted oflines with both homozygous Ty1 and Ty3 alleles or only Ty3 allele. Hybrids by crossing Ph3 gene lineswith Ty gene(s) lines showed high resistance to both diseases of late blight and TYLCV. They alsoproduced promising yield and good horticultural characteristics.Keywords: Tomato, hybrids, late blight, TYLCV, breeding, molecular marker.I. ĐẶT VẤN ĐỀ *Cà chua là một trong những cây trồng đầutiên được ứng dụng chỉ thị phân tử trong chọngiống (Rick và Fobes, 1974; Tanksley và Rick,1980). Từ những năm 1980, chỉ thị phân tử đãđược sử dụng như công cụ cơ bản trong chọn tạogiống cà chua. Đến nay khoảng 40 gen liên quanđến tính kháng bệnh chính đã được lập trên bảnđồ phân tử của cà chua (Grube và cs., 2000;Chunwongse và cs., 2002; Bai và cs., 2003).Công nghệ chỉ thị phân tử DNA đã được sử dụngtrong các chương trình tạo giống cà chua thươngmại từ những năm 90 (Tanksley và cs., 1989).Bệnh sương mai (late blight) gây hại bởinấm Phytophthora infestans là một trong nhữngbệnh gây hại hủy diệt ở hầu hết các vùng cà chuavà khoai tây trên toàn thế giới. Ở nước ta, vụĐông Xuân là thời kỳ hội tụ nhiều yếu tố môitrường (nhiệt độ, ẩm độ, ánh sáng...) rất thuận lợicho bệnh sương mai phát triển. Bệnh gây hạinghiêm trọng và có ảnh hưởng lớn tới năng suất(giảm 60 - 70%) và phẩm chất trên cà chua, khoaitây ở một số vùng Hà Nội, Hải Phòng, Lào Cai,Đà Lạt (Nguyễn Văn Viên, 1998). Bệnh nặngtrong mùa mưa ở các vùng cao có khí hậu ônhòa: Mộc Châu - Sơn La, Sapa - Lào Cai, Đà Lạt- Lâm Đồng... Để hạn chế bệnh, kỹ thuật phổbiến nhất đang được nông dân áp dụng là phunthuốc trừ bệnh với 13 - 15 lần phun/vụ cà chua.Tuy nhiên, hiệu quả phun thuốc hóa học rất hạnchế do nhiều mẫu nấm sương mai có khả năngkháng metalaxyl, hoạt chất chính trong các thuốctrị bệnh sương mai. Với đặc thù này sản xuất càchua luôn tiềm ẩn tính thiếu ổn định và nguy cơkhông an toàn vệ sinh thực phẩm cao.Virus gây bệnh xoăn lá ở cà chua (TomatoYellow Leaf Curl Virus - TYLCV) thuộc chiBegomovirus họ Geminiviridae, lan truyền nhờbọ phấn (Bamisia tabaci) được phát hiện lần đầutiên ở Israel vào năm 1939 (Pisco et al., 1996).Bệnh gây hại hủy diệt rất nhiều giống cà chua(Cohen và Antignus, 1994). Thiệt hại rất lớntrong sản xuất cà chua do TYLCV được ghi nhậnở các vùng nhiệt đới, á nhiệt đới, thậm chí kể cảchâu Âu và nửa tây bán cầu (Pico et al., 1996).Năng suất thiệt hại trung bình từ 55 - 90% thậmchí là 100% khi cây bị nhiễm bệnh này (Reynaudet al., 2003). Một trong những biện pháp hiệuquả để phòng trừ hữu hiệu dịch hại này là dùnggiống kháng bệnh, do đó hàng thập kỷ qua côngtác tạo giống theo hướng này vẫn liên tục thựchiện. Tuy nhiên hiện nay số dòng, giống cà chuakháng tốt bệnh này vẫn rất hạn chế (Ji et al.,2007).Mặc dù chưa có thống kê đầy đủ về thiệt hạido TYLCV gây ra ở Việt Nam, nhưng hiện naybệnh đang tàn phá nhiều ruộng cà chua, đặc biệttrong vụ sớm. Để hạn chế bệnh phần lớn nôngNgười phản biện: TS. Trịnh Khắc Quang.481VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAMdân trông cậy vào thuốc hóa học để diệt môi giớitruyền bệnh và luân canh cây trồng. Savior có thểcoi là giống cà chua lai đầu tiên được Syngentagiới thiệu vào Việt Nam có khả năng chống chịuvới bệnh xoăn vàng lá. Trong vụ sớm, đây làgiống chủ lực ở nhiều vùng cà chua phía Bắc.Kết quả đề tài “Chọn tạo giống cà chuachống chịu bệnh sương mai (Phytophthorainfestans) bằng chỉ thị phân tử”, đã xác định đượcchỉ thị phân tử và tạo được một số dòng cà chuakháng cao với bệnh sương mai. Bên cạnh đó, cácdòng cà chua kháng bệnh xoăn vàng lá cũngđược chọn tạo. Để khai thác ưu thế lai phục vụsản xuất, kết quả bước đầu nghiên cứu chọn tạogiống cà chua ưu thế lai (F 1 ) chống chịu bệnhsương mai (Phytophthora infestans) và bệnhxoăn vàng lá (TYLCV) bằng chỉ thị phân tử đượcthực hiện và trình bày trong bài này.II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU2.1. Dòng cà chua kháng bệnhDòng cà chua kháng bệnh sương mai PR85 2 - 3, PR85 - 65, PR78 - 66 là thế hệ F 5 đượcchọn bằng chỉ thị phân tử LB3 từ quần thể phânly của nguồn gen kháng bệnh sương mai L3708(mang gen Ph3) lai với ...