Nghiên cứu khoa học Bệnh cháy lá, khô ngọn Bạch đàn ở vườn ươm và rừng trồng do nấm Cylindrocldium quinqueseptatum Boedijn & Reitsma

Gỗ cây Bạch đàn đã được sử dụng vào các mục đích khác nhau như làm bột giấy, dăm xuất khẩu, gỗ xây dựng và gỗ củi...chính vì vậy, trong nhiều năm qua, loài cây này được gây trồng rộng rãi trên khắp cả nước ở quy mô rừng trồng tập trung và cây phân tán. Theo số liệu kiểm kê rừng Việt Nam năm 2001, tính đến tháng 12 năm 1999, thì cả nước ta có 1.471.394 ha rừng trồng trong đó diện tích các loài bạch đàn là 348.001 ha chiếm 23,7 %. Từ cuối những...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu khoa học " Bệnh cháy lá, khô ngọn Bạch đàn ở vườn ươm và rừng trồng do nấm Cylindrocldium quinqueseptatum Boedijn & Reitsma "Bệnh cháy lá, khô ngọn Bạch đàn ở vườn ươm và rừng trồng do nấmCylindrocldium quinqueseptatum Boedijn & Reitsma Pham Quang Thu Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam1. Mở đầu: Gỗ cây Bạch đàn đã được sử dụng vào các mục đích khác nhau như làm bộtgiấy, dăm xuất khẩu, gỗ xây dựng và gỗ củi...chính vì vậy, trong nhiều năm qua,loài cây này được gây trồng rộng rãi trên khắp cả nước ở quy mô rừng trồng tậptrung và cây phân tán. Theo số liệu kiểm kê rừng Việt Nam năm 2001, tính đếntháng 12 năm 1999, thì cả nước ta có 1.471.394 ha rừng trồng trong đó diện tíchcác loài bạch đàn là 348.001 ha chiếm 23,7 %. Từ cuối những năm 1980, đầunhững năm 1990 đến nay dịch bệnh cháy lá, chết ngọn đã xuất hiện trên diện rộngđối với một số rừng trồng Bạch đàn trên cả nước, đặc biệt là vùng Đông Nam Bộvà miền Trung (gồm các tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng và Thừa Thiên Huế). Theo kếtquả điều tra, đánh giá của các tác giả như: Nguyễn Hoàng Nghĩa năm 1992,Sharma, 1994 và K. Old và Yuan năm 1995 cho thấy diện tích rừng Bạch đàn bịbệnh lên tới 50% tổng diện tích với các mức độ hại khác nhau. Các tác giả đềucảnh báo nguy cơ gây hại lớn của loại dịch bệnh này đối với rừng trồng tập trung,đặc biệt là rừng trồng Bạch đàn trắng xuất xứ Petford. Trước nguy cơ của dịchbệnh, nhiều địa phương đã giảm diện tích trồng rừng Bạch đàn và dần dần đưa câyBạch đàn ra khỏi danh sách các loài cây trồng rừng. Để giúp cho người trồng rừngvà các cơ sở sản xuất nhận biết được bệnh, chọn loại Bạch đàn phù hợp với mỗiloại lập địa và giảm thiểu được ảnh hưởng của bệnh, bài viết này đi sâu vào việcmô tả triệu chứng của bệnh, đặc điểm của bệnh, quá trình phát sinh của bệnh vàđưa ra những biện pháp nhằm hạn chế ảnh hưởng của bệnh đối với cây trồng.2. Phương pháp nghiên cứu Điều tra, thu thập mẫu bệnh được tiến hành trên các khu rừng trồng Bạchđàn trên phạm vi toàn quốc. Thời gian điều tra bắt đầu vào cuối mùa mưa, tậptrung vào tháng 9, tháng 10 và tháng 11. Phân lập và nuôi cây nấm bệnh bằng môitrường dinh dưỡng PDA. Giám định nấm bệnh dựa vào chuyên khảo về chi nấ mCylindrocladium của Pedro.W.Crous và Michael J. Wingfield năm 1994.3. Kết quả nghiên cứuTriệu chứng của bệnh: Các lá bị nhiễm bệnh có các vùng bị biến màu, thường làmàu nâu hoặc xám, xung quanh mép của tổ chức bị bệnh thường có vết mờ.Những diện tích này phát triển rộng sau đó ngả màu nâu, lá bị chết và rụng. Có thểnhìn thấy sợi nấm màu trắng và khối bào tử nấm trên lá và chồi bị nhiễm bệnhbằng kính lúp cầm tay. Bệnh có thể phát triển cả tán lá những phần dưới thường bịnhiễm nặng hơn. Bệnh có 3 triệu chứng điển hình như sau: Cháy lá, lúc đầu chỉmột vài điểm của phiến lá ở một số lá sát mặt đất sau lan rộng toàn bộ lá rồi rụng(xem ảnh 1); chết đầu ngọn và đốm đen ở thân cây con sau đó toàn bộ cây bị chết.Đặc điểm của nấm bệ nh: Bào tử vô tính hình trụ không màu, tròn ở hai đầu, kích thước lớn, chiều dàitừ 61 đến 101 m, trung bình 84 m, chiều rộng từ 5 đếm 7 m, trung bình 6 m,bào tử điển hình có 5 vách ngăn (ảnh 2). Nấm này cũng hình thành sợi nấm bất thụdài có hình chuỳ ở đầu. Trong nuôi cấy nấm này phát triển nhanh hình thànhkhuẩn lạc màu nâu hay màu ghi với rất nhiều bảo tử. Từ đặc điểm mô tả ở trên, đối chiếu với chuyên khảo Cylindrocladium nấmgây bệnh cháy lá, khô cành, ngọn Bạch đàn có tên là: Cylindrocladiumquinqueseptatum Boedijn & Reitsma, thuộc Ho: Moniliaceae, Bộ Hyphomycetales,lớp: Hyphomycetes, ngành phụ nấm bất toàn: Deuteromycetes.Cây chủ và phân bố: Loài nấm bệnh này phân bố rộng rãi trên thế giới. ở ViệtNam loài nấm này gây hại cho các loài Bạch đàn ở nhiều nơi đặc biệt là ở miềnTrung và Đông Nam bộ. Nấm Cylindrocladium quinqueseptatum gây nên bệnhcháy, rụng lá, chết khô ngọn. Loài nấm này gây bệnh đối với nhiều loài cây chủbao gồm các loài Bạch đàn và Keo. Rừng trồng Bạch đàn trắng E. camaldulensisđặc biệt là xuất xứ Petford bị nhiễm bệnh nặng hơn so với các loài Bạch đàn kháchoặc cùng loài nhưng xuất xứ khác.Bệnh dịch học: Bệnh xuất hiện những vùng có lượng mưa bình quân năm cao trên1800 mm, đặc biệt khi khi lượng trung bình của hai tháng liên tiếp lớn hơn 350mm. Đầu mùa mưa, nấm bệnh xâm nhiễm vào các lá già ở phía dưới của tán lá,dần dần lan lên phía trên, cuối mùa mưa những cây bị bệnh nặng rụng toàn bộ láhoặc bị chết ngọn. Bệnh lây lan theo đường nước mưa và gió. Nấm qua đông bằngbào tử vách dày hoặc sợi nấm trên các bộ phận bị bệnh ở dưới đất.ảnh hưởng của bệ nh: Nấm gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến các vườn ươmvà rừng trồng Bạch đàn ở miền Trung và Đông Nam bộ của nước ta; hàng chụcnghìn ha bị nhiễm bệnh, cây sinh trưởng kém. Trường hợp bị nấm bệnh xâmnhiễm qua nhiều năm liên tục làm thân cây dị dạng và chết. Đây là một loại nấ mbệnh nguy hiểm nhất đối với bạch đàn ở nước ta.Biện pháp phòng trừ:+ Vị trí vườn ươm: Vườn ươm nên đặt ở nơi thoát nước, tránh những nơi đãtrồng cây nông nghiệp hoặc đã xảy ra dịch bệnh nhiều năm.+ Sử dụng hạt giống sạch bệnh: Hạt giống phải được thu từ cây mẹ không bịbệnh và phải đựơc chế biến và bảo quản đúng kỹ thuật, tránh để ẩm mốc và tiếpxúc với nguồn bệnh. Cần xử lý hạt giống trước khi gieo ươm: ngâm hạt giốngtrong nước ấm 500C, dùng một trong các loại hoá chất sau để khử trùng: captan0.5%, thiram 0.5%, thuốc 0.5% trong thời gian 15 phút hoặc DM-45 nồng độ 1%trong thời gian 30 phút. Có thử dùng tia tử ngoại có bước sóng 260 nm với 6 giờ/ngày. Các biện pháp này nhằm tiêu diệt bào tử nấm bệnh bám trên bề mặt hạtgiống.+ Đất đóng bầu: Dùng đất có thành phần cơ giới nhẹ, tơi xốp, không sử dụngphân chuồng chưa hoai. Đất đóng bầu cần được khử trùng để tiêu diệt nguồn bệnhbằng các loại hoá chất xông hơi methyl bromide hay chloropicrin trước khi đóngbàu. Không sử dụng các bầu cũ cây đã bị chết do bệnh.+ C ...