Nghiên cứu khoa học Bệnh tuyến trùng hại thông ba lá Pinus kesiya Royle, nguyên nhân và giảI pháp phòng trừ

Lâm Đồng là một tỉnh nam Tây Nguyên, tài nguyên rừng và đất rừng có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế và bảo vệ môi tr-ờng đầu nguồn trong khu vực. Theo số liệu của Bộ Lâm nghiệp (nay là Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn) năm 1995, tổng diện tích đất có rừng của toàn tỉnh là 559.039 ha trong đó có 127.440 ha rừng cây lá kim (chủ yếu là thông 3 lá và thông 2 lá), chiếm 22,8% ch-a kể đến diện tích rừng hỗn giao cây lá rộng với cây...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu khoa học " Bệnh tuyến trùng hại thông ba lá Pinus kesiya Royle, nguyên nhân và giảI pháp phòng trừ " BÖnh tuyÕn trïng h¹i th«ng ba l¸ Pinus kesiya Royle, nguyªn nh©n vμ gi¶I ph¸p phßng trõ Ph¹m Quang Thu Phßng b¶o vÖ Thùc vËt rõng1. Më dÇu L©m §ång lµ mét tØnh nam T©y Nguyªn, tµi nguyªn rõng vµ ®Êt rõng cã vai trß quan träng trongviÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr−êng ®Çu nguån trong khu vùc. Theo sè liÖu cña Bé L©m nghiÖp(nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n) n¨m 1995, tæng diÖn tÝch ®Êt cã rõng cña toµn tØnh lµ559.039 ha trong ®ã cã 127.440 ha rõng c©y l¸ kim (chñ yÕu lµ th«ng 3 l¸ vµ th«ng 2 l¸), chiÕm 22,8%ch−a kÓ ®Õn diÖn tÝch rõng hçn giao c©y l¸ réng víi c©y l¸ kim vµ c©y hä dÇu víi c©y l¸ kim vµ 27.009ha rõng trång th«ng ba l¸. Th«ng ba l¸ Pinus kesiya lµ c©y b¶n ®Þa, ph©n bè chñ yÕu ë L©m §ång, mét phÇn cña tØnh Kon Tumvµ vïng nói cao Hoµng Su Ph× cña tØnh Hµ Giang. Th«ng ba l¸ cã ý nghÜa kinh tÕ x· héi vµ m«i tr−êngquan träng cña thµnh phè §µ L¹t nãi riªng vµ toµn tØnh L©m §ång nãi chung, v× vËy, gÇn nh− tÊt c¶ diÖntÝch rõng th«ng tù nhiªn vµ rõng th«ng trång ë ®©y ®−îc ®−a vµo lo¹i rõng ®Æc dông. BÖnh hÐo th«ng, c©y th«ng bÞ hÐo vµng råi chÕt ®−îc ph¸t hiÖn lÇn ®Çu tiªn ë L©m §ång vµo kho¶ngn¨m 1994. Tõ ®ã ®Õn nay møc ®é g©y h¹i vµ sù l©y lan cña dÞch bÖnh ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Theo thèngkª cña chi côc KiÓm l©m tØnh L©m §ång n¨m 1999, diÖn tÝch rõng th«ng ba l¸ bÞ h¹i víi triÖu chøng hÐovµng råi chÕt víi mét diÖn tÝch vµo kho¶ng 1000 ha. Tuy nhiªn tû lÖ vµ møc ®é bÞ h¹i lµ kh¸c nhau ë c¸ckhu vùc kh¸c nhau. Tû lÖ c©y chÕt ë mét sè l©m phÇn bÞ bÖnh kh¸ cao ë mét sè ®Þa ph−¬ng nh− ë CamLy, thµnh phè §µ L¹t, K’Long K’Lanh vµ §a Sa huyÖn L¹c D−¬ng. §øng tr−íc t×nh h×nh dÞch bÖnh cã chiÒu h−íng l©y lan, lo¹i bÖnh nµy ®· g©y ®−îc sù chó ý cñanhiÒu nhµ khoa häc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý. §Çu tiªn c¸c nhµ chuyªn m«n cña tØnh L©m §ång cho r»ngnguyªn nh©n g©y nªn triÖu chøng hÐo th«ng vµ g©y chÕt c©y lµ do s©u non cña vßi voi ®ôc vá vµ ph¸ho¹i phÇn vá cña c©y dÉn ®Õn c©y kh«ng cßn kh¶ n¨ng dÉn truyÒn c¸c chÊt dinh d−ìng. Nh÷ng n¨m sau c¸c nhµ khoa häc cña tr−êng §¹i häc N«ng L©m Thñ §øc, Thµnh phè Hå ChÝ Minh®· tiÕn hµnh nghiªn cøu nguyªn nh©n g©y hÐo c©y. KÕt qu¶ nghiªn cøu còng cho thÊy ®· ph¸t hiÖn rÊtnhiÒu s©u non vßi voi trong vá cña nh÷ng c©y th«ng ®· hÐo vµ chÕt tõ n¨m tr−íc. Chi Côc kiÓm l©m tØnh L©m §ång ®· ®iÒu tra, thu mÉu gç cña c©y th«ng bÞ chÕt tõ c¸c khu rõngtrång bÞ nhiÔm bÖnh göi cho gi¸o s− TrÇn V¨n M·o, tr−êng §¹i häc L©m nghiÖp, Xu©n Mai, Hµ T©y, ®Óx¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y chÕt c©y. Sau khi xem xÐt c¸c mÉu vËt vµ tµi liÖu hiÖn cã «ng cho r»ngnguyªn nh©n g©y chÕt hÐo th«ng ba l¸ ë L©m §ång lµ do mét lo¹i tuyÕn trïng g©y h¹i. Th¸ng 8 n¨m 1997, Trung t©m nghiªn cøu L©m sinh L©m §ång thuéc ViÖn Khoa häc L©m nghiÖpViÖt Nam ®· göi cho phßng nghiªn cøu b¶o vÖ thùc vËt rõng mÉu gç cña c¸c c©y th«ng bÞ chÕt hÐo,trong mÉu gç cã chøa s©u non cña xÐn tãc. Nh÷ng s©u non nµy ®· ®−îc nu«i trong phßng thÝ nghiÖm,®Õn cuèi th¸ng 10 n¨m 1997 ®· thu ®−îc 2 c¸ thÓ xÐn tãc tr−ëng thµnh. KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh s¬ bé cñachóng t«i loµi xÐn tãc nµy cã tªn lµ Monochamus alternatus, mét lo¹i vect¬ truyÒn tuyÕn trïng g©y bÖnhphæ biÕn ë c¸c n−íc cã ®¹i dÞch bÖnh tuyÕn trïng g©y chÕt th«ng. Loµi xÐn tãc nµy lµ ®èi t−îng kiÓmdÞch cña nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. Nh÷ng nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc ë NhËt B¶n, Cana®a…vÒ gi¶i thÝch nguyªn nh©n g©y bÖnhchÕt hÐo th«ng do tuyÕn trïng cho r»ng: nguyªn nh©n g©y chÕt th«ng do tuyÕn trïng sèng trong gç chñyÕu lµ loµi Bursaphelenchus xylophilus, ngoµi ra cßn mét sè loµi kh¸c cã kh¶ n¨ng g©y bÖnh nh−ng ëmøc ®é yÕu. C¸c loµi tuyÕn trïng sèng trong gç nµy kh«ng tù nã di chuyÓn tõ c©y nµy sang c©y kh¸c®−îc mµ ph¶i dùa vµo mét sè loµi thuéc bé c¸nh cøng víi vai trß nh− mét vect¬ truyÒn bÖnh. XÐn tãchay mét sè loµi c¸nh cøng kh¸c th−êng ®Î trøng vµo c¸c c©y th«ng ®· bÞ bÖnh, cã dÊu hiÖu cña sù hÐo,s©u non cña xÐn tãc sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn trong th©n c©y ®· bÞ bÖnh vµ chÕt. GÇn ®Õn thêi kú vò ho¸cña xÐn tãc, tuyÕn trïng sèng trong th©n c©y di chuyÓn dÇn, tËp trung ë b−êng nhång vµ b¸m vµo c¬ thÓcña nhéng trÇn xÐn tãc. Khi vò ho¸, xÐn tãc tr−ëng thµnh ®· mang mét l−îng lín tuyÕn trïng b¸m vµobªn ngoµi cña c¬ thÓ; xÐn tãc tr−ëng thµnh bay tíi c¸c c©y th«ng khoÎ ¨n bæ sung vá cña c¸c cµnh nond−íi 1 tuæi ®Ó thµnh thôc; trong qu¸ tr×nh gÆm vá th«ng, tuyÕn trïng b¸m ngoµi cña c¬ thÓ xÐn tãc ®·chui vµo c©y th«ng qua c¸c vÕt th−¬ng trªn cµnh c©y. Sau khi x©m nhiÔm vµo cµnh c©y, tuyÕn trïng sinhtr−ëng nhanh, mËt ®é t¨ng nhanh ®· lµm t¾c c¸c èng dÉn n−íc vµ nhùa lµm cho c©y bÞ hÐo vµo mïa thuhoÆc mïa hÌ n¨m sau. Tõ nh÷ng th«ng tin nªu trªn viÖc nghiªn cøu hÖ thèng vÒ nguyªn nh©n g©y chÕt hÐo, ®¸nh gi¸ møc®é thiÖt h¹i vµ nghiªn cøu qu¸ tr×nh ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña vËt g©y bÖnh còng nh− c¸c vect¬ truyÒnbÖnh nh»m ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p phßng trõ vµ gi¶m thiÓu t¸c h¹i cña bÖnh, b¶o vÖ rõng th«ng ba l¸ ë tØnhL©m §ång lµ mét viÖc rÊt cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c nhµ khoa häc trong giai®o¹n hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.2. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu2.1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu2.1.1. §Þa ®iÓm ®iÒu traViÖc ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ tû lÖ bÞ bÖnh vµ møc ®é bÞ bÖnh t¹i c¸c khu vùc sau: - Cam Ly, thµnh phè §µ L¹t - Hå TuyÒn L©m, thµnh phè §µ L¹t - Nói Lang Bian, huyÖn L¹c D−¬ng - K’Long K’Lanh, huyÖn L¹c D−¬ng2.1.2. §Þa ®iÓm g©y bÖnh nh©n t¹o vµ nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cña xÐn tãc. - Trung t©m Nghiªn cøu L©m sinh L©m §ång - Phßng Nghiªn cøu B¶o vÖ rõng2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu2.2.1X¸c ®Þnh tû lÖ bÞ bÖnh: ¤ tiªu chuÈn ®iÓn h×nh ®−îc bè trÝ trªn c¸c tuyÕn ®−îc ®Æt t¹i 4 ®iÓm ®iÒu tra, diÖn tÝch « tiªuchuÈn lµ 400m2 ...