Nghiên cứu khoa học Điều tra bổ sung thành phần loài, phân bố và một số đặc điểm sinh thái các loài tre chủ yếu ở Việt Nam

Tre thuộc phân họ Tre (Bambusoideae) trong họ Cỏ (Poaceae). Trên thế giới có khoảng 1.200 loài thuộc 70 chi, phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Tổng diện tích rừng tre trên thế giới (cả thuần loại và hỗn giao) -ớc tính khoảng 20 triệu hecta. Trung Quốc và ấn Độ là 2 n-ớc có thành phần loài tre phong phú và diện tích rừng tre lớn nhất thế giới. Tre có nhiều công dụng đ-ợc sử dụng rộng rãi từ lâu đời để làm nhà, nhất là ở các vùng nông thôn, sử...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu khoa học " Điều tra bổ sung thành phần loài, phân bố và một số đặc điểm sinh thái các loài tre chủ yếu ở Việt Nam "§iÒu tra bæ sung thμnh phÇn loμi, ph©n bè vμ mét sè ®Æc ®iÓm sinh th¸i c¸c loμi tre chñ yÕu ë ViÖt Nam. Lª ViÕt L©m Phßng Tµi nguyªn Thùc vËt rõng1. §Æt vÊn ®Ò Tre thuéc ph©n hä Tre (Bambusoideae) trong hä Cá (Poaceae). Trªn thÕ giíi cã kho¶ng1.200 loµi thuéc 70 chi, ph©n bè chñ yÕu ë vïng nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi. Tæng diÖn tÝch rõngtre trªn thÕ giíi (c¶ thuÇn lo¹i vµ hçn giao) −íc tÝnh kho¶ng 20 triÖu hecta. Trung Quèc vµ Ên §élµ 2 n−íc cã thµnh phÇn loµi tre phong phó vµ diÖn tÝch rõng tre lín nhÊt thÕ giíi. Tre cã nhiÒu c«ng dông ®−îc sö dông réng r·i tõ l©u ®êi ®Ó lµm nhµ, nhÊt lµ ë c¸c vïngn«ng th«n, sö dông lµm thuyÒn vµ cÇu phµ. Trong khai th¸c má, tre ®−îc dïng ®Ó chÌn hÇm lß.Trong n«ng nghiÖp tre ®−îc sö dông lµm n«ng cô. RÊt nhiÒu ®å dïng th«ng th−êng nh− gi−êng,chiÕu, bµn, ghÕ, mµnh, thóng, mñng, ræ, r¸, ®òa ¨n, ®−îc lµm b»ng tre. Hµng thñ c«ng mü nghÖ,nh¹c cô s¶n xuÊt tõ tre ngµy cµng nhiÒu vµ ®· trë thµnh nhu cÇu lín. Tre cßn ®−îc sö dông trongc«ng nghiÖp chÕ biÕn v¸n thanh, v¸n d¨m, v¸n sîi, bét giÊy. RÊt nhiÒu loµi tre cho m¨ng ¨n ngon,cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao vµ lµ mÆt hµng xuÊt khÈu cña nhiÒu n−íc. N¨m 1990, ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc “ §¸nh gi¸ gi¸ trÞ tµi nguyªn thùc vËt rõng, chän vµ ph¸ttriÓn mét sè loµi c©y ®Æc s¶n cã gi¸ trÞ” do ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn ®·thu thËp ®−îc 130 bé tiªu b¶n thùc vËt tre vµ mét sè ¶nh minh ho¹. Nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ tµinguyªn tre cña ta cßn Ýt ®· s¬ bé gi¸m ®Þnh tªn khoa häc ®Õn loµi ®−îc 37 loµi (62 bé tiªu b¶n)cßn l¹i 68 bé tiªu b¶n ch−a ®−îc gi¸m ®Þnh tªn khoa häc. Nh− vËy ®èi víi tµi nguyªn cßn tån t¹i mét vÊn ®Ò lín trong ®iÒu tra ph©n lo¹i. Nh»m thuthËp ®−îc ®Çy ®ñ c¸c loµi tre chñ yÕu trong ph¹m vi toµn quèc, n¨m 2001, ViÖn Khoa häc L©mnghiÖp ViÖt Nam tiÕp tôc thùc hiÖn ®Ò tµi “§iÒu tra bæ sung thµnh phÇn loµi, ph©n bè vµ métsè ®Æc ®iÓm sinh th¸i c¸c loµi tre chñ yÕu ë ViÖt Nam” nh»m gãp phÇn tõng b−íc hoµn hÖthèng ph©n lo¹i tre ViÖt Nam.2. Môc tiªu, Néi dung vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu2.1. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu2.1.1. Ph−¬ng ph¸p luËn Tre lµ mét trong nh÷ng Taxon thùc vËt khã gi¸m ®Þnh nhÊt. §Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra bæ sungthµnh phÇn loµi, ph©n bè vµ mét sè ®Æc ®iÓm sinh th¸i c¸c loµi tre chñ yÕu ë ViÖt Nam chóng t«i®· thùc hiÖn theo c¸c b−íc: B−íc 1: §iÒu tra m« t¶ ngoµi thùc ®Þa B−íc 2 : Tra cøu tµi liÖu B−íc 3 : Th¶o luËn tËp thÓ, sö dông chuyªn gia B−íc 4: Héi th¶o kÕt qu¶ ph©n lo¹i.2.1.2. Ngo¹i nghiÖp - Dùa vµo c¸c th«ng tin ®· thu thËp ®−îc, ®Ò tµi x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm vµ c¸c tuyÕn ®Ó ®iÒutra kh¶o s¸t thu thËp mÉu vËt, ghi chÐp theo phiÕu ®iÒu tra ®· ®−îc hoµn thiÖn b»ng héi th¶o.2.1.3. Néi nghiÖp2.1.3.1. Gi¸m ®Þnh tªn khoa häc - Sö dông chñ yÕu h×nh th¸i c¸c ®Æc ®iÓm bªn ngoµi ®Ó lµm c¬ së gi¸m ®Þnh, qua ph©ntÝch, so s¸nh c¸c mÉu vËt trong phßng vµ kÕt hîp víi nh÷ng quan s¸t ghi chÐp cô thÓ ngoµi thùc®Þa. - Sö dông chuyªn gia trong n−íc ®Ó s¬ bé gi¸m ®Þnh tªn khoa häc. - Sö dông chuyªn gia n−íc ngoµi cïng víi chuyªn gia trong n−íc ®Ó gi¸m ®Þnh tªn khoahäc b»ng c¸c tiªu b¶n ®· thu thËp vµ kiÓm tra ngoµi thùc ®Þa. 1 - Thèng nhÊt kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh th«ng qua héi th¶o.2.1.3.2. Nghiªn cøu gi¶i phÉu: theo ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ên §é.2.1.3.3. Nghiªn cøu mét sè tÝnh chÊt c¬ vËt lý: theo ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tÝnh chÊt vËt lý vµ c¬häc cña tre cho x©y dùng cña INBAR vµ tiªu chuÈn ViÖt Nam vÒ ph−¬ng ph¸p thö tÝnh chÊt c¬ lýcña gç.3. kÕt qu¶ vμ th¶o luËn3.1. §iÒu tra thu thËp mÉu vËt, x©y dùng bé s−u tËp Qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra bæ sung ë 26 tØnh ®· thu thËp thªm ®−îc 93 bé mÉu vËt, ®−a tæng sèmÉu vËt hiÖn ®· thu thËp cho ®Õn nay lµ 223 bé. Toµn bé tiªu b¶n th©n, l¸, hoa, mo, ®· ®−îc xö lývµ l−u gi÷ t¹i Tµi nguyªn Thùc vËt rõng – ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam. Ngoµi mÉu vËt1.315 ¶nh.3.2. Nghiªn cøu vÒ mÆt ph©n lo¹i tre3.2.1. KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh mÉu vËt Sau khi ®· s¬ bé gi¸m ®Þnh bëi nhãm chuyªn gia trong n−íc, ®Ò tµi ®· mêi gi¸o s− H¹NiÖm Hoµ (Xia Nianhe), chuyªn gia ph©n lo¹i tre thuéc ViÖn Nghiªn cøu thùc vËt Hoa Nam -Trung Quèc, ®· cïng kiÓm tra tõng loµi trªn tiªu b¶n vµ ngoµi thùc ®Þa. KÕt qu¶ ®· gi¸m ®Þnh®−îc 22 chi, 122 loµi (tªn khoa häc ®Õn loµi lµ 65 vµ ®Õn chi 57 loµi) trong ®ã cã: 13 loµi ®−îcchØnh lý tªn khoa häc, 6 chi vµ 22 loµi lÇn ®Çu tiªn ®−îc ghi nhËn ë ViÖt Nam, 22 loµi lµ loµimíi.3.2.2. KiÓm tra vµ chØnh lý tªn khoa häc Qua kÕt qu¶ ®Þnh lo¹i, chóng t«i ®· chØnh lý tªn khoa häc cho 13 loµi nh− ghi trong b¶ng 1. B¶ng 1: Tªn khoa häc ®−îc söa ®æi cña mét sè loµi Tªn ViÖt SèT.T Tªn khoa häc tr−íc ®©y ®· dïng Nam Tªn khoa häc ®−îc söa ®æi §K 1 Lµ ngµ Bambusa blumeana B. sinospinosa McClure 216 2 Tre gai 52 Bambusa spinosa B. blumeana J. A et J. H Schutt 3 Tróc vu«ng 388 Chimonobambusa quadrangularis C. yunnanensis Hsuch W. P. Zhang 4 Tre mì l¹ng 99 Dendrocalamus farinosus D. minor (McClure) Chia et H. L. s¬n ...