Nghiên cứu khoa học NGHIÊN CỨU CHỌN GIỐNG VÀ NHÂN GIỐNG HỒI

Hồi (Illicium verum HooK) là cây đặc sản có giá trị kinh tế cao. Tinh dầu hồi là nguyên liệu quý trong công nghiệp dược phẩm và thực phẩm. Hơn nữa, hồi là cây đặc hữu chỉ có ở một số ít nước trên thế giới, nên tinh dầu hồi còn là mặt hàng xuất khẩu có giá trị. Ở nước ta hồi được trồng tập trung chủ yếu ở Lạng Sơn, đa số rừng hồi được trồng bằng giống chưa được chọn lọc. Hiện nay, cây hồi là một trong những loài cây trồng chính trong chương...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu khoa học " NGHIÊN CỨU CHỌN GIỐNG VÀ NHÂN GIỐNG HỒI " NGHIÊN CỨU CHỌN GIỐNG VÀ NHÂN GIỐNG HỒI Nguyễn Huy Sơn Trung tâm Nghiên cứu Lâm đặc sản Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam I. ĐẶT VẤN ĐỀ Hồi (Illicium verum HooK) là cây đặc sản có giá trị kinh tế cao. Tinh dầu hồi là nguyên liệu quý trong côngnghiệp dược phẩm và thực phẩm. Hơn nữa, hồi là cây đặc hữu chỉ có ở một số ít nước trên thế giới, nêntinh dầu hồi còn là mặt hàng xuất khẩu có giá trị. Ở nước ta hồi được trồng tập trung chủ yếu ở Lạng Sơn,đa số rừng hồi được trồng bằng giống chưa được chọn lọc. Hiện nay, cây hồi là một trong những loài câytrồng chính trong chương trình 5 triệu ha và cũng là cây xoá đói giảm nghèo chủ yếu cho đồng bào các dântộc vùng sâu v ùng xa ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là ở Lạng Sơn. Chọn giống v à nhân giống là 2 nội dung rất quan trọng không thể thiếu được trong quá trình cải thiệngiống cây rừng nói chung và cải thiện giống hồi nói riêng. Các công trình nghiên cứu chọn tạo giống hồi ở cảtrong v à ngoài nước hiện nay rất ít so với các loài cây khác. Có lẽ do cây hồi không những lâu ra quả (từ khitrồng đến khi ra hoa thường là từ 7-8 năm) mà chu kỳ sai quả còn khá dài (thường từ 3-4 năm). Hơn nữa,hồi là cây có tinh dầu rất khó nhân giống bằng phương pháp sinh dưỡng, phạm vi phân bố lại rất hẹp nên ítngười quan tâm. Duy nhất chỉ có một công trình nghiên cứ v ề nhân giống hồi bằng hom cành của NguyễnNgọc Tân v à các cộng sự (1984), nhưng kết quả mới chỉ có đạt được và dừng lại ở việc nhân giống homcho cây hồi 2 tuổi giai đoạn vườn ươm, nên ít có ý nghĩa trong công tác cải thiện giống. Cho đến nay,nghiên cứu chọn và tạo giống hồi có năng suất cao chưa thấy tác giả nào đề cập tới một cách có hệ thống. Vì v ậy, đặt vấn đề nghiên cứu chọn giống hồi có năng suất chất lượng cao là việc làm cần thiết và cấpbách. Đây là một trong những nội dung đã được đề cập tới trong đề tài thuộc chương trình 661 thực hiệntrong giai đoạn 1999-2003. II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. 2.1. Vật liệu nghiên cứu bao gồm - Rừng trồng Hồi ở Văn Quan, Văn Lãng v à Cao Lộc tỉnh Lạng Sơn - Hom của cây con 2 tuổi gieo từ hạt. - Hom cành của cây mẹ 10 tuổi - Hom cành của cây mẹ >25 tuổi. - Gốc ghép là cây con 2 tuổi gieo từ hạt. - Thuốc kích thích: IBA (Indo Butilic Acid), IAA (Indo Acetic Acid). 2.2. Phương pháp nghiên cứu. - Chọn cây mẹ (cây trội) để lấy v ật liệu giống theo phương pháp chuyên gia kết hợp với phân tích trongphòng. Căn cứ v ào tiêu chuẩn cây trội đã được quy định ở điều 9 quy phạm kỹ thuật xây dựng rừng giốngvà vườn giống (QPN 15-93) của Bộ Nông nghiệp v à Phát triển nông thôn (Bộ Lâm nghiệp cũ) ban hành năm1994. Công việc chọn cây trội tiến hành theo 2 bước: chọn ở cấp cơ sở và chọn ở cấp chuyên gia. - Hàm lượng tinh dầu được phân tích theo phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước (tính theo độ khôtuyệt đối). Chỉ số khúc xạ đo trên máy khúc xạc Abbe. Định lượng Anethol trên máy sắc ký khí HP 6890. Độđông đo trên thiết bị đo độ đông. Mẫu phân tích được lấy riêng cho từng cây mẹ v ào cuối tháng 9/1999, mỗicây mẹ lấy 0.5 kg quả ở các điểm đại diện của tán. Mỗi lâm phần lấy 01 mẫu hỗn hợp để phân tích làm đốichứng. - Nghiên cứu nhân giống sinh dưỡng được chia làm 2 bước: * Bước 1 (năm 1999): Nghiên cứu thăm dò ảnh hưởng của thuốc kích thích ra rễ, của tuổi cây, của thờivụ nhân giống tới khả năng ra rễ của hom (đối với phương pháp nhân giống bằng hom) v à khả năng tiếphợp của cành với gốc ghép (đối với phương pháp ghép). * Bước 2 (năm 2000): Căn cứ v ào kết quả thăm dò ở bước 1 tiến hành nghiên cứu mở rộng với dunglượng mẫu lớn hơn. - Bố trí thí nghiệm: Đối với các thí nghiệm thăm dò bố trí 2-3 lần lặp lại, mỗi lần lặp lại từ 20-30 hom hoặcgốc ghép. Đối với các thí nghiệm mở rộng không bố trí lặp lại nhưng dung lượng mẫu lớn từ 50-200 homhoặc gốc ghép, tuỳ thuộc vào khả năng cung cấp v ật liệu giống của từng cây mẹ. III. KẾT QUẢ VÀ T HẢO LUẬN 3.1. Chọn giống Cấp cơ sở căn cứ vào sản lượng quả thực tế ở trên cây đã chọn được 100 cây dự tuyển ở 3 huyện trọngđiểm của cây Hồi là huyện Văn Quan, Cao Lộc v à Văn Lãng, các cây dự tuyển đều có sản lượng quả caohơn sản lượng trung bình của lâm phần 20% trở lên, đặc biệt có cây vượt trội tới 40% như cây số 01vq, câysố 04vl v à cây số 02cl. Căn cứ và hình dạng v à kích thước tán lá, hình dạng v à kích thước quả (quả từ có từ8-12 cánh đều nhau) của các cây dự tuyển, bằng phương phá chuyên gia đã chọn được 35 cây để lấy mẫu phântích. Bảng 1. Chất lượng tinh dầu của 18 cây trội Số tt Số hiệu Hàm lượng Chỉ số Độ đông Anethol tinh dầu (%) 0 cây trội khúc xạ ( C) 1 ...