Nghiên cứu khoa học NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA HÌNH THÁI VỎ QUẢ VỚI CHẤT LƯỢNG HẠT GIỐNG LOÀI DẺ ANH (Castanopsis piriformis)

Dẻ anh (Castanopsis piriformis) là loài cây bản địa đa tác dụng, gỗ dùng trong xây dựng, đồ mộc, đồ gia dụng và hạt là thực phẩm có giá trị. Nghiên cứu mối quan hệ giữa hình thái vỏ quả và chất lượng hạt giống Dẻ anh là cần thiết làm cơ sở để xác định thời điểm thu hái hạt giống có hiệu quả nhằm nâng cao phẩm chất gieo ươm. Thí nghiệm bố trí với 3 hình thái vỏ quả: (i) vỏ quả xanh; (ii) vỏ quả chín và (iii) vỏ quả bắt đầu nứt. Các chỉ tiêu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu khoa học " NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA HÌNH THÁI VỎ QUẢ VỚI CHẤT LƯỢNG HẠT GIỐNG LOÀI DẺ ANH (Castanopsis piriformis) " NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA HÌNH THÁI VỎ QUẢ VỚI CHẤT LƯỢNG HẠT GIỐNG LOÀI DẺ ANH (Castanopsis piriformis) Nguyễn Toàn Thắng, Trần Lâm Đồng Phòng Nghiên cứu Kỹ thuật Lâm sinh- Viện KHLNVN Lương Văn Dũng Trường Đại học Đà LạtTÓM TẮTDẻ anh (Castanopsis piriformis) là loài cây bản địa đa tác dụng, gỗ dùng trong xây dựng, đồ mộc, đồ giadụng và hạt l à thực phẩm có giá trị. Nghiên cứu mối quan hệ giữa hình thái vỏ quả và chất lượng hạt giốngDẻ anh là cần thiết làm cơ sở để xác định thời điểm thu hái hạt giống có hi ệu quả nhằm nâng cao phẩm chấtgieo ươm. Thí nghi ệm bố trí với 3 hình thái vỏ quả: (i) vỏ quả xanh; (ii) vỏ quả chín và (iii) vỏ quả bắt đầunứt. Các chỉ ti êu đánh giá chất l ượng hạt giống gồm: Kích thước hạt; Độ thuần; Khối lượng 1.000 hạt; Tỷ lệnảy mầm và Khối l ượng quả với khối lượng hạt và khối l ượng nhân trắng. Kết quả phân tích phương sai chothấy rằng các hình thái vỏ quả khác nhau đã ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng hạt giống, đây chính là cơ sởđể đề xuất thời điểm thu hái hạt gi ống Dẻ anh. Thời điểm thu hái hạt giống Dẻ anh thích hợp nhất là giaiđoạn vỏ quả chín, thời điểm này đường kính hạt trung bình 22,9 - 24,7mm, độ dày 17,1 - 17,9mm, độ thuầntừ 84,1 - 87,1%, khối l ượng 1.000 hạt trung bình khoảng 4.334,6 - 4.537,4g và tỷ l ệ nảy mầm khá cao đạt78%. Dẻ anh không nên thu hái hạt giống vào thời điểm vỏ quả còn xanh và vỏ quả bắt đầu nứt.Từ khóa: Dẻ anh, Hình thái quả, Chất l ượng hạt.ĐẶT VẤN ĐỀ Dẻ anh (Castanopsis piriformis Hickel & A. Camus) là loài cây bản địa, đa tác dụng, có phân bố rừngtự nhi ên thường xanh và bán thường xanh ở Tây Nguyên, Đông NamBộ, nhưng tập trung nhất ở Lâm Đồng.Ngoài việc cho gỗ dùng trong xây dựng, đồ mộc, đồ gia dụng, Dẻ anh còn cung cấp hạt là thực phẩm có giátrị cao, được người dân ưa chuộng. Nghiên cứu về Dẻ anh khá đa dạng, chủ yếu tập trung vào phân loại, mô tả hình thái, phân bố, đặcđiểm sinh thái và giá trị sử dụng song nghiên cứu về thu hái hạt giống và trồng rừng còn ít được quan tâm.Vì vậy, thiếu cơ sở khoa học cho việc gây trồng và phát tri ển loài cây đa tác dụng này. Giữa hình thái quả vàhạt chín có mối quan hệ nhất định, do vậy có thể nhận biết được hạt chín qua đặc trưng hình thái của vỏquả. Xuất phát từ đó, nghiên cứu mối quan hệ giữa hình thái vỏ quả và chất l ượng hạt giống Dẻ anh là cầnthi ết, nhằm góp phần làm cơ sở đề xuất thời điểm thu hái hạt giống có hiệu quả và nâng cao chất lượng hạtcũng như phẩm chất gieo ươm phục vụ công tác trồng rừng tại Lâm Đồng - Tây Nguyên.VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUVật liệu nghiên cứu Hạt giống được thu thập từ 5 cây mẹ có đường kính D1.3 từ 20 - 30cm, Hvn từ 15 - 20m. Thời điểmthu hái tháng 7 năm 2008. Địa điểm thu hái hạt giống tại Di Linh - Lâm Đồng. Cân đi ện tử có độ chính xác0,01g là dụng cụ để cân khối lượng hạt giống.Phương pháp nghiên cứu* Phương pháp bố trí thí nghiệm. Thí nghi ệm được bố trí ở 3 công thức hình thái vỏ quả khác nhau, mỗi công thức bố trí ngẫu nhi ênvới 3 lần lặp lại, cụ thể như sau: CT1: Hạt ở lô vỏ quả xanh; 1 CT2: Hạt ở lô vỏ quả chín và CT3: Hạt ở lô vỏ quả bắt đầu nứt. - Kích thước hạt: Dung lượng mẫu quan sát mỗi lần lặp là 35 hạt, các chỉ tiêu đường kính và độ dàycủa hạt được xác định bằng thước đo điện tử với độ chính xác 0,1mm. - Độ thuần của hạt: Mẫu thí nghi ệm được rút ngẫu nhiên với dung lượng quan sát ở mỗi lần lặp là1.000g, khối lượng hạt được xác định bằng cân điện tử với độ chính xác 0,01g. Độ thuần được xác địnhtheo công thức (1.1). Träng lîng h¹t tinh khiÕt § é thuÇn (%) = x100 (1.1) Träng lîng mÉu kiÓm tra - Khối lượng 1.000 hạt: Dung lượng quan sát ở mỗi lần lặp là 1.000 hạt thuần, khối lượng hạt đobằng cân điện tử với độ chính xác 0,01g. - Khối lượng quả, khối lượng hạt và nhân trắng: Mỗi lần lặp trong từng công thức thí nghiệm 1.000quả, nghiên cứu với 3 chỉ tiêu: khối l ượng quả tươi; khối l ượng hạt khô và khối lượng nhân trắng. Từ khốil ượng 1.000 quả tươi ti ến hành tách lấy hạt sau đó phơi khô rồi tách lấy nhân trắng. - Tỷ lệ nảy mầm: Thí nghiệm quan sát với dung lượng 100 hạt ở mỗi lần lặp. Hạt được ngâm trongdung dịch thuốc tím thời gian 5 phút, để ráo nước, ủ hạt trong túi vải ở nhiệt độ 30oC. Hằng ngày rửa chuavà kiểm tra hạt nảy mầm, khoảng 4-5 ngày hạt nảy mầm, thời gian theo dõi thí nghiệm trong 10 ngày. Tỷ lệnảy mầm được tính theo công thức (1.2): Sè h¹t n¶ y mÇm Tû lÖ n¶ y mÇm (%) = x100 Sè h¹t đem thí nghiÖm (1.2)* Phương pháp xử lý số liệu. Số l iệu được xử lý theo phương pháp phân tích phương sai 1 nhân tố để đánh giá kết quả nghi êncứu với sự trợ giúp của phần mềm SPSS và Excel trên máy vi tính.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUMối quan hệ giữa hình thái vỏ quả với kích thước hạt Kích thước hạt giống l à một trong những đặc trưng quan trọng để xác định hạt chín và phân loạichất lượng l ô hạt. Kết quả thí nghiệm nghiên cứu hình thái vỏ quả và kích thước hạt được tổng hợp tại bảng1. Bảng 1. Kích thước hạt giống ở các hình thái vỏ quả khác nhau Công thức CT1 (Lô vỏ quả xanh) C ...