Nghiên cứu khoa học và phương pháp luận: Phần 2

Nối tiếp nội dung của phần 1 Tài liệu Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, phần 2 trình bày các nội dung: Chứng minh luận điểm khoa học, trình bày luận điểm khoa học, tổ chức thực hiện đề tài. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu khoa học và phương pháp luận: Phần 2 Phần 5 CHỨNG MINH LUẬN ĐIẺM KHOA HỌC I. ĐẠI CƯƠ NG VÈ CHỨ NG MINH LUẬN Đ IẾM KHOA HỌC Vấn đề cùa ngưòi n9,hiẽn cứu là phải chứng m inh luận diêm khoa học của m inh, tức chứng m inh già thuyết do mình đặt ra. M uốn chứng minh inột luận điềm khoa học, người nghiên cứu phải có đầy đù lu ận c ứ k h o a học, Muốn tim được các uận cứ và làm cho luận cứ có sức tluiyêt phục ngưòi nghiên cứu phai sử dụng những p h ư ơ n g p h á p nhắt định. Phưcmg pháp ờ đây bao gém hai loại: phuong pháp tìm kiếm luận cứ và phương pháp sấp xếp các luùn cứ đề ch ứ n g m inh luận điểm khoa học. Đó là những việc làm cần thiết cùa người nghiên cứu tro n a quá trình chứng minh luận điểrr khoa học cùa minh. 1. c ể u trúc logic cùa phép chứ ng m inh Cấu trúc logic của phép chứng m inh được nghiên cứu trong logic học, gồm 3 bộ phận hợp thanh: L uận điểm , L uận cứ và Pliưong pháp. Luận điểm (thuật nị.ũ logic gọi là Luận đề), là điều can chứng minh trong một nghiên cứu khoa học. Luận điểm trả lời câu hòi: ‘Cẩn chứng minh điều gì?”, về mặt logic học, luận điếm là một p h á n đoán 84Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn mà tinh chân xác cua I1Ó cẩn được chứna minh. Ví dụ, khi pliát hiện ria ìạ (tia phóng xạ) trong m ột thí nghiệm lioá học, M arie Curie đã phan đoan ràng Có lẽ nguyên tố phát ra lia lạ là một nguyên tổ chưa đu ọ c biêt đẽn trong bàng tuần hoàn M enđelẻev” . Đó lả một luận điểm mà sau này M arie C urie phái chứng minh. L u ậ n c ứ là bắng chừng đirọc đưa ra đế chứng m inh luận điểm. Luận cú đtrọc xây dựng từ n hữ ng thông tin thu đ ư ọ c nhò đọc tài liệu, quan sát hoặc thực nghiệm . Luận cứ trả lòi câu hòi: “ Chứng m inh bang cái gì? Vẽ m ặt logic, luận cứ là phán đoán mà tính chân xác đã đưọc chứng minh và được sir dụng làm tiền để để chứng m inh luận điểm. P h ư o n g p h á p , là các cách thức được sử dụng để tìm kiếm luận cứ và to ch ứ c luận cứ để ch ứ n g m inh luận điếm (luận đề). T rong logic học có một khái n iệm tư ơ n g đương, là “Luận chứng” . T uy nhiên, ban đâu kliái niệm này trong logic học chi m ang nohĩa là “Lập luận” . Có thể xem xét một ví dụ, tro n a bài “Có thể ngăn ngừa bệnh dị ừng thírc ăn ở tré sơ sin h ?” 28 có đoạn viết sau: “T re SO sinh th ư ờ ng h a y m á c phải căn b ệ n h dị ứng thức ăn. Tuy nhiên điêu này không hoàn toàn do lỗi vê sự chăm sóc cùa ngưòĩ me, mà phụ thuộc chù yếu vào thè trạng của cha me. Nếu không người nào trong hai bố mẹ bị dị ứng thì tỷ !ệ dị ứng thức ãn cùa tre chi ò mức - 7 Tronc loeic học hiiVh thức có một cập khái niệm dươc sử dụng bảna những thuật nGỮ tiẻne Việt khác nhau một số tác eià dúne chân xảc/phi chân xác, một sổ lác eiá khác dúne chân thực/giã dổi1. Trong sách này dùng cặp thuật ngữ thứ nhất, vị nó ITIOII nehĩa thuần lu khoa học Khi nói chân thực/gia doi thường mang ý nghĩa đạo đức. Tròn® khoa học. (hưóng khi nhá nghiên cứu rắt chân thực, nhưr.g kểt qua Ihu nhân dược Ihi lai phi chán ác - s I lổna Nea Có thè nạiin Iiựừa bệnh d i ừng llìủc àn ờ tre sơ sinh7 ‘‘Khoa hpc và Đòi sốns .Sổ 40/1998 85Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐH TN http://www.lrc-tnu.edu.vn 20%. Nếu một trong hai ngư ji mắc phải chứng bệnh Iioạc cơ sờ ỉý luận. L uận cír Ịý thuyết đirợc khai thác từ các tài liệu còng trinh khoa học cùa các đồng nghiệp đi trước. Việc sử dụng luận cứ ly thuyét sẽ giup ngirời nghiên cứu tiết kiệm tliời gian, không tốn kém thoi gian đê ciiứng m inh lại nhữniị 2 Ỉ mả đồna nghiệp đã ch ín is nìinh. L u ậ n cú th ự c tiề n , đư ợc thu thập từ trong thực tế bằng cách quan sát. thực nghiệm , p h ó n g vấn. điều tra hoặc khai tliác từ các công trình nghiên cư u cúa các đ ồ n g nghiệp, v ề m ặt logic, luận cứ thực tiễn là các sự kiện thu th ập đ ư ọ c từ quan sát hoặc thực nghiệm khoa học. T oàn bộ quá trình nghiên cứ u khoa học, sau khi hình thành luận điềm , là quá trình tìm kiếm và ch ứ n g m inh luận cứ. N lnr vậy, tro n g quá trin h tim kiếm và chứng m inh luận cứ, tùy tính chát của n sliiên cứ u, ngư ời nghiên cứu có thể chi cần lảm việc m ột cách yên tĩnh tro n a th ư viện, tro n g phòng thí nghiệm , song cũng có khi phái tiến hành n h ữ n g ho ạt đ ộng ngoài hiện trường, hoặc trong các xưởng thực nghiệm , tro n g các nhả m áy, hầm mỏ. T heo m ục đích cuối cù n g của nghiên cứu, các luận cứ được sử dụng đé cliứ n a m inh luận điếm . Khi đó chúng ta nói “ G iả thuyết đã được chứ ng m in h ” . N h u n g đôi khi, các luận cứ tìm đư ợc lại bác bò luận điêm . Khi đó. cliú n g t ...