Nghiên cứu mô tả hình thái và xác định mã vạch ADN loài Bọ mắm tím

Bằng phương pháp phân tích hình thái và xác định mã vạch ADN, nghiên cứu này mô tả các đặc điểm về hình thái và cung cấp thêm thông tin về mã vạch ADN của loài Bọ mắm tím làm cơ sở phục vụ đối chiếu với các loài khác trong chi Pouzolzia được phát hiện tại Việt Nam. Đồng thời, kết quả nghiên cứu góp phần hạn chế sự nhầm lẫn trong khai thác và sử dụng các loài thuộc chi này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu mô tả hình thái và xác định mã vạch ADN loài Bọ mắm tímTạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng - Số 31 - 9/2024: 89-98 89DOI: https://doi.org/10.59294/HIUJS.31.2024.668Nghiên cứu mô tả hình thái và xác định mã vạch ADNloài Bọ mắm tím Lê Đức Thanh và Lê Văn Minh* Trung tâm Sâm và Dược liệu TP. Hồ Chí Minh – Viện Dược liệuTÓM TẮTHiệu quả điều trị của dược liệu yêu cầu đúng về chất lượng, đúng về chủng loại nhằm tránh nhầm lẫn vàđảm bảo sức khỏe người dùng. Vì vậy, xác định đúng loài cây thuốc là một trong những yếu tố quan trọngtrong sử dụng, trong nghiên cứu và bảo tồn. Ở Việt Nam, chi Pouzolzia được công bố có 6 loài, tuy nhiên gầnđây phát hiện thêm một số loài được cho là thuộc chi này. Bằng phương pháp phân tích hình thái và xácđịnh mã vạch ADN, nghiên cứu này mô tả các đặc điểm về hình thái và cung cấp thêm thông tin về mã vạchADN của loài Bọ mắm tím làm cơ sở phục vụ đối chiếu với các loài khác trong chi Pouzolzia được phát hiệntại Việt Nam. Đồng thời, kết quả nghiên cứu góp phần hạn chế sự nhầm lẫn trong khai thác và sử dụng cácloài thuộc chi này.Từ khóa: chi Pouzolzia, mô tả hình thái, mã vạch, ADN lục lạp, ITS1. ĐẶT VẤN ĐỀHọ Gai (Urticaceae) là họ thực vật có hoa thuộc đơn tính hoặc lưỡng tính, lá bắc nhỏ, bế quảlớp Ngọc Lan (Magnoliopsida), ngành Ngọc Lan trong đài [4].(Magnoliophyta) với đa dạng các dạng sống như Mã vạch ADN là một trong những phương phápthân thảo, thân bụi và thân gỗ [1]. Hiện trên thế dựa vào những đoạn gen ngắn để dễ dàng, nhanhgiới, họ này có 45 chi với khoảng 700 loài [1]. Tại chóng và chính xác xác định thông tin của mộtViệt Nam, họ Gai có 4 tông (Urticeae, Lecantheae, loài. Hiện nay, nhiều cơ sở dữ liệu DNA barcodeBoehmerieae, Parietarieae), 21 chi (Urtica, được xây dựng trên khắp thế giới cho thấy sự phốDendrocnide, Girardinia, Nanocnide, Laportea, biến và tầm quan trọng của việc ứng dụng mãProcris, Elatostema, Petelotiella, Lecanthus, vạch ADN ở các lĩnh vực. Nhiều gen được sử dụngPilea, Meniscogyne, Chamabainia, Boehmeria, gồm các gen lục lạp (matK, rbcL, psbA-trnH, trnL-A r c h i b o e h m e r i a , Po u zo l z i a , G o n o ste g i a , trnF, ycf1), gen nhân (ITS) hoặc gen ty thể (COI)Neodistemon, Oreocnide, Debregeasia, Maoutia, [5, 6]. Có nhiều phương pháp để xác định danhParietaria) với hơn 100 loài [2, 3]. tính của một loài thực vật và mỗi phương phápChi Pouzolzia Gaudich thuộc họ Gai (Urticaceae) đều có ưu – nhược điểm riêng. Nhằm đảm bảođược thống kê trên thế giới có 35 loài và 15 phân tính chính xác các nhà khoa học thường kết hợploài [2]. Theo ghi nhận của Phạm Hoàng Hộ có 6 phương pháp định danh hình thái và phươngloài thuộc chi Pouzolzia phân bố ở Việt Nam, bao pháp phân tử để xác định loài. Sự kết hợp của cácgồm: Pouzolzia auriculata Wight, Pouzolzia phương pháp sẽ giúp thông tin loài được đầy đủelegans Wedd., Pouzolzia hirta Blume ex Hassk., và chuẩn xác hơn.Pouzolzia pentandra (Roxb.) Benn., Pouzolziasanguinea (Blume) Merr. và Pouzolzia zeylanica Cây Bọ mắm (thuốc dòi) được sử dụng làm thuốc(L.) Benn. Đặc điểm chi này chủ yếu có dạng thân rất phổ biến với tên khoa học là Pouzolziabụi hoặc bụi nhỏ, thân thảo, không có gai. Lá mọc zeylanica (L.) Benn., có tác dụng chính là trị ho,so le, hiếm khi mọc đối, phiến lá có 3 gân hoặc viêm phế quản, viêm phổi. Nó là một tronghơn, mép lá có răng cưa đều hay không đều, những loài thuộc Chi Pouzolzia được ghi nhậnhoặc mép nguyên, lá bẹ thường không rụng. Hoa tại Việt Nam. Qua tham khảo một số kết quảTác giả liên hệ: TS. Lê Văn MinhEmail: lvminh05@gmail.comHong Bang International University Journal of Science ISSN: 2615 - 968690 Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng - Số 31 - 9/2024: 89-98nghiên cứu cho thấy chưa có sự đồng nhất giữa có. Tham chiếu tên khoa học theo các tài liệu tramô tả hình thái và ADN mã vạch một số loài cứu chuyên ngành: Cây cỏ Việt Nam [7], Từ điểnthuộc chi này (dữ liệu chưa công bố). Do đó, cây thuốc Việt Nam [8], Danh lục cây thuốc Việtnghiên cứu này đã tiến hành mô tả hình thái kết Nam [9] và được cập nhật mới theo danh pháphợp với xác định mã vạch ADN của loài Bọ mắm Quốc tế dựa vào website dữ liệu chuyên ngànhtím (Pouzolzia sp.), với tên thông dụng là “Bọ thực vật như www.worldfloraonline.org,mắm”, nhằm cung cấp thêm thông tin về loài này www.efloras.org, https://powo.science.kew.org.phục vụ cho việc sử dụng đúng trong y học cổtruyền. Kết quả nghiên cứu cũng là một cơ sở để 2.2.2. Phương pháp tách chiết và tinh sạch ADN tổng ADN tổng được tách chiết bằng bộ hóa chất Plantphân biệt loài này và các loài trong cùng chi tại ADN isolation Kit (Norgenbiotek, Canada). TinhViệt Nam. s ...