Nghiên cứu sáng tạo dưới quan điểm về nhân cách

Bài viết này, chúng tôi nghiên cứu sáng tạo của con người dưới góc độ nhân cách, coi sáng tạo là một thuộc tính nhân cách của con người. Nhân cách sáng tạo được nhìn nhận thông qua hoạt động của cá nhân khi thực hiện những nhiệm vụ, những công việc nhằm đạt được mục đích đề ra.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu sáng tạo dưới quan điểm về nhân cáchTẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 68, 2011NGHIÊN CỨU SÁNG TẠO DƯỚI QUAN ĐIỂM VỀ NHÂN CÁCHLê Nam Hải, Trung tâm Đào tạo từ xa, Đại học HuếHà Thị Hoài Hương, Trường Đại học Nghệ thuật, Đại học HuếTÓM TẮTTrong tiến trình lịch sử tiến hóa của nhân loại, hoạt động sáng tạo của con người làmột phần không thể thiếu trong hoạt động sống. Sáng tạo từ những vấn đề nhỏ lẻ đã trở thànhmột khoa học không ngừng phát triển, đã được các nhà khoa học nghiên cứu từ nhiều phươngdiện, nhiều góc độ khác nhau: từ góc độ quá trình, góc độ nhân cách, góc độ sản phẩm.Bài viết này, chúng tôi nghiên cứu sáng tạo của con người dưới góc độ nhân cách, coisáng tạo là một thuộc tính nhân cách của con người. Nhân cách sáng tạo được nhìn nhận thôngqua hoạt động của cá nhân khi thực hiện những nhiệm vụ, những công việc nhằm đạt được mụcđích đề ra.Thông qua việc trình bày một số quan điểm về sáng tạo của các nhà khoa học tâm lý,chúng tôi nhấn mạnh một số phẩm chất đặc trưng của nhân cách sáng tạo nhằm cung cấp mộtcái nhìn tích cực về những phẩm chất cần có của con người sáng tạo.1. Mở đầuTrong lịch sử tiến hóa của nhân loại, nhờ có lao động và ngôn ngữ mà loài ngườiđã sáng tạo ra bản thân mình và sáng tạo ra các sản phẩm vật chất, tinh thần phục vụcho cuộc sống của mình ngày càng tốt hơn. Trong quá trình đó con người đã có nhu cầuhiểu biết về hoạt động sáng tạo của bản thân. Từ đó đến nay, khoa học về sự sáng tạo đãkhông ngừng phát triển đem lại nhiều thành tựu to lớn. Đặc biệt, trong giai đoạn hiệnnay, khi cuộc cách mạng khoa học công nghệ đang thâm nhập vào mọi lĩnh vực đờisống xã hội thì sáng tạo là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu giúp con ngườithành công. Sáng tạo được tập trung nghiên cứu từ nhiều phương diện, nhiều góc độkhác nhau, trong đó nghiên cứu sáng tạo dưới góc độ nhân cách là một lĩnh vực đượcnhiều nhà khoa học quan tâm, tìm hiểu.Sáng tạo là một thuộc tính nhân cách của con người, được hình thành cùng vớisự xuất hiện của loài người. Nhân cách sáng tạo được nhìn nhận thông qua hoạt độngcủa cá nhân khi thực hiện những nhiệm vụ, những công việc nhằm đạt được mục đíchđề ra.2. Một số quan điểm về sáng tạoJ.P.Guiford là người đầu tiên nói về đặc điểm của nhân cách sáng tạo và biểu đạt47nó bằng một mô hình. Ông cho rằng trí sáng tạo được xác định bởi một tổ hợp các đặcđiểm và năng lực sau: tính lưu loát (fluency), tính mềm dẻo (flexibility), tính chi tiết(elaboration), tính độc đáo (originality), tính nhạy cảm vấn đề (sensibility) và sự địnhnghĩa lại (redefinition). Qua đây cho thấy, tác giả nghiên cứu sáng tạo dựa trên cơ sở cácphẩm chất của chủ thể. Một con người sáng tạo cần có nhiều sáng kiến, có khả năngthao tác thuần thục đối với những vấn đề khác nhau. Họ cũng rất nhạy cảm với vấn đềvà độc đáo trong cách giải quyết vấn đề.Nhà Tâm lý học Đức Pigpig (1988) định nghĩa: Năng lực sáng tạo là thuộc tínhnhân cách đặc biệt, thể hiện khi con người đứng trước hoàn cảnh có vấn đề. Thuộc tínhnhân cách này là tổ hợp các phẩm chất tâm lý mà nhờ đó con người trên cơ sở kinhnghiệm của mình và bằng tư duy độc lập tạo ra được ý tưởng mới, độc đáo, hợp lý trênbình diện cá nhân hay xã hội. Ở đó người sáng tạo gạt bỏ được các giải pháp truyềnthống và đưa ra các giải pháp mới, độc đáo và thích hợp đối với vấn đề đặt ra [1, tr.39]K.K.Urban (1995) cho rằng: Tính sáng tạo của con người là thuộc tính nhâncách bộc lộ trong sản phẩm hoạt động mới mẻ, độc đáo và tối lợi, gây nhiều ngạc nhiêncho bản thân và cũng mới mẻ đối với người khác [6, tr.188].Carl Roger (2009) bình luận rằng người sáng tạo là người có tính linh hoạt. Họcó khả năng chuyển đổi nhanh chóng các loại tư duy khác nhau tùy thuộc yêu cầu củatình huống. Thông thường họ cởi mở, nhưng đôi khi họ vui vẻ điên rồ, hoặc có thể trởnên rất khó tính và luôn săm soi tìm lỗi. Nhưng họ luôn kiên trì để đạt được mục tiêu.Nguyễn Huy Tú - một nhà nghiên cứu chuyên bàn về vấn đề sáng tạo cho rằng:Sáng tạo là một thuộc tính tâm lý đặc biệt, thể hiện khi con người đứng trước hoàn cảnhcó vấn đề. Thuộc tính này là tổ hợp các phẩm chất và năng lực mà nhờ đó con ngườitrên cơ sở kinh nghiệm của mình và bằng tư duy độc lập tạo ra được ý tưởng mới, độcđáo, hợp lý trên bình diện cá nhân hay xã hội. Ở đó người sáng tạo gạt bỏ được các giảipháp truyền thống để đưa ra giải pháp mới, độc đáo và thích hợp cho vấn đề đặt ra [5,tr.5].Tác giả Đức Uy (2005) nhận định: Thời đại mới đòi hỏi con người phải mạohiểm, vậy ở nhà sáng tạo tức con người sáng tạo ở cấp độ, trình độ cao hơn con ngườibình thường, anh ta phải tỏ ra và phải có tính mạo hiểm, như một đặc tính, phẩm chấthay nét tính cách mà ở người bình thường không hoặc ít khi biểu hiện do hình thànhkhông ổn định, kém phát triển [7, tr158].Dưới quan điểm của nhân cách, chúng tôi cho rằng:Sáng tạo là một thuộc tính nhân cách bộc lộ thông qua những ý tưởng mới, lạ,các sản phẩm độc đáo không chỉ có giá trị đối ...