Nghiên cứu thành phần hóa học của dược liệu Cỏ bắc (Leersia hexandra Sw., Poaceae)

"Nghiên cứu thành phần hóa học của dược liệu Cỏ bắc (Leersia hexandra Sw., Poaceae)" đã sử dụng các kỹ thuật sắc ký hiện đại như chiết lỏng - lỏng, sắc ký cột pha thuận, sắc ký cột pha đảo để phân lập các hợp chất thiên nhiên có trong Cỏ bắc và sử dụng các phương pháp phân tích quang phổ hiện đại như MS, NMR để xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất đó. Kết quả đã phân lập được một lượng lớn 3 hợp chất. Chúng được xác định là syringaresinol, mayuenolid và ciwujiaton.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu thành phần hóa học của dược liệu Cỏ bắc (Leersia hexandra Sw., Poaceae) Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng - Số 26 - 11/2023: 77-84 77 DOI: h ps://doi.org/10.59294/HIUJS.26.2023.529 Nghiên cứu thành phần hóa học của dược liệu Cỏ bắc (Leersia hexandra Sw., Poaceae) Tô Hoàng Thít1,*, Huỳnh Trần Quốc Dũng2, Phan Thị Thủy Tiên2 và Phạm Ngọc Thạc2 1 Trường Cao đẳng Y tế Đồng Tháp, 2Taipei Medical University TÓM TẮT Huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp có sản lượng Cỏ bắc rất lớn, tồn tại dưới dạng quần xã thực vật đặc trưng cho vùng đất ngập nước là lúa ma – Cỏ bắc (Oryza rufipugon – Leersia hexandra) với diện ch khoảng 160 ha. Cỏ bắc (Leersia hexandra) là vị thuốc dân gian, có nhiều ở vùng Tam Nông, Đồng Tháp, được người dân sử dụng làm thuốc định hướng điều trị các bệnh về gan, chủ yếu dưới dạng thuốc sắc. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu chi ết về thành phần hóa học của Cỏ bắc. Từ nguyên liệu Cỏ bắc khô (toàn cây, trừ rễ), nhóm nghiên cứu đã sử dụng các kỹ thuật sắc ký hiện đại như chiết lỏng - lỏng, sắc ký cột pha thuận, sắc ký cột pha đảo để phân lập các hợp chất thiên nhiên có trong Cỏ bắc và sử dụng các phương pháp phân ch quang phổ hiện đại như MS, NMR để xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất đó. Kết quả đã phân lập được một lượng lớn 3 hợp chất. Chúng được xác định là syringaresinol, mayuenolid và ciwujiaton. Từ khóa: Leersia hexandra, Syringaresinol, mayuenolid, ciwujiaton 1. TỔNG QUAN Cỏ bắc còn có tên khác là cỏ môi, lúa dại sáu nhị. tê, sốt rét, tê đau bại liệt, bạch đới; thường dùng Tên khoa học của Cỏ bắc là Leersia hexandra Sw., uống trong, dạng thuốc sắc 20-32 gam [1]. họ lúa (Poaceae). Cỏ bắc sống lâu năm, thân rễ bò Ở Nigeria, Cỏ bắc là một trong những cây thuốc dài. Thân mọc thành bụi dày, dài 0.6-1.2m, mảnh, dùng để kiểm soát hen suyễn [2]. nhẵn, khía rãnh hơi dẹt. Lá thẳng đứng, phẳng, hình dải hẹp dài tới 17 cm, rộng 0.4-1cm, nhọn Cỏ bắc có một số tác dụng dược lý như nh chống đầu, ráp; bẹ lá tròn thường ngắn hơn giống thân; ung thư, làm lành vết thương, tác dụng chống oxy lưỡi bẹ ngắn, hơi nhụt hay chia 2 thùy. Cụm hoa là hóa và tác dụng chống rụng tóc. chùy ở ngọn, thẳng đứng, mảnh, mềm, hẹp, thuôn, Về hoạt nh chống ung thư, thử nghiệm in vitro cao phân nhánh thưa, mang ít bông chét. Bông chét chiết n-hexan và n-butanol của Cỏ bắc thể hiện nh xếp lợp, hẹp, thuôn, dẹt, màu lục nhạt hay a. Mày chất chống tăng sinh chọn lọc trong ung thư phổi không có hay giảm thành một gờ nguyên hoặc chia người và ung thư cổ tử cung dòng tế bào Hela. Tác 2 thùy. Mày hoa nguyên, mép dày, có lông mi. Nhị dụng chống xâm lấn của Cỏ bắc cho thấy dịch chiết 6. Bầu nhẵn, 2 vòi nhụy rời nhau, ngắn, đầu nhụy có n-hexan (50-100 g/mL) làm giảm xâm lấn hiệu quả lông, thò ra một bên. Quả nhẵn, có mày hoa bao đối với các tế bào ung thư vú [3]. bọc, dẹt, thuôn bầu dục [1]. Về tác dụng làm lành vết thương, nghiên cứu khảo Ở Việt Nam, Cỏ bắc phân bố chủ yếu vùng ngập sát và ghi chép lại những loài cây cỏ thảo dược nước ngọt, đồng ruộng, đồng chiêm trũng. Ra hoa được sử dụng điều trị các bệnh về da ở khu vực từ tháng 6 đến tháng 12 hằng năm. Hiện nay được phía nam Thái Lan, tỉnh Songkhla và Krabi, dựa trên bảo tồn ở Vườn Quốc gia Tràm Chim. kiến thức dân gian thuộc về những người chữa Bộ phận dùng của Cỏ bắc là toàn cây trên mặt đất bệnh truyền thống được phỏng vấn và khảo sát (Herba Leersia hexandra). Cỏ bắc có vị chát, nh thực địa. Kết quả cho thấy 44 loài thảo dược để bình, không độc, có tác dụng giải biểu tán hàn, điều trị 23 triệu chứng bệnh về da, trong đó có Cỏ thông kinh lạc, lợi ểu ện. Cỏ bắc được dùng ở bắc có tác dụng chữa trị và làm lành các vết thương Trung Quốc làm thuốc trị cảm mạo, đầu đau thân ngoài da [4]. Tác giả liên hệ: Tô Hoàng Thít Email: ththit2803@gmail.com Hong Bang Interna onal University Journal of Science ISSN: 2615 - 9686 78 Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng - Số 26 - 11/2023: 77-84 Về tác dụng chống oxy hóa, hoạt nh chống oxy Tháp nói chung và vườn quốc gia Tràm Chim nói hóa của dịch chiết methanol Cỏ bắc được xác định riêng, nhóm nghiên cứu đã ến hành phân lập, xác bằng phương pháp DPPH sử dụng vitamin C và BHT định một số hợp chất có trong Cỏ bắc. làm chất đối chiếu cho kết quả nồng độ có hoạt nh chống oxy hóa của dịch chiết methanol, vitamin C, 2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP BHT lần lượt là 17.78 μg/ mL, 13.89 μg/mL, 11.82 NGHIÊN CỨU μg/mL. Kết quả sàng lọc tổng hàm lượng hợp chất 2.1. Đối tượng nghiên cứu phenol trong loài Leersia hexandra cho kết quả cao 2.1.1. Nguyên liệu hơn các loài khác trong họ Poaceae [5]. Cỏ bắc được cung cấp bởi Vườn Quốc gia Tràm Chim, Về tác dụng chống rụng tóc, rụng tóc nội ết tố tỉnh Đồng Tháp và đã được giám định tên khoa học là androgenic là một dạng của bệnh rụng tóc da đầu Leersia hexandra Sw., thuộc họ Lúa (Poaceae). người, được gây ra bởi hai androgen: Testosteron và 5 α-dihydrotestosteron (5 α-DHT). Cả hai 2.1.2. Hóa chất, dung môi, máy móc, trang thiết bị androgen liên kết với thụ thể androgen và tạo ra Dung môi hóa chất dùng để chiết xuất và phân lập các gen nhạy cảm với androgen trong các tế bào gồm n-hexan, ethyl acetat, n-butanol, methanol, nhú ở da người, nhưng 5α-DHT thể hiện ái lực gắn cloroform, ethanol, acid formic, ...