Nghiên cứu văn học dân gian từ góc độ type và motif - Những khả thủ và bất cập Phần 1

Từ điển A-T hay là phương pháp biên soạn tư liệu về truyện dân gian theo type và motif Một trường phái nghiên cứu folklore ảnh hưởng sâu rộng đến các nhà nghiên cứu văn học dân gian trên thế giới là phương pháp địa lí - lịch sử (Historic- geographic Method) còn gọi là trường phái Phần Lan (Finnish Method).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu văn học dân gian từ góc độ type và motif - Những khả thủ và bất cập Phần 1 Nghiên cứu văn học dân gian từgóc độ type và motif - Những khả thủ và bất cập Phần 1 Từ điển A-T hay là phương pháp biên soạn tư liệu về truyện dân gian theotype và motif Một trường phái nghiên cứu folklore ảnh hưởng sâu rộng đến các nhà nghiên cứuvăn học dân gian trên thế giới là phương pháp địa lí - lịch sử (Historic- geographicMethod) còn gọi là trường phái Phần Lan (Finnish Method). Trường phái này được khởixướng bởi các nhà nghiên cứu folklore Phần Lan là Julius Leopold Fredrik Krohn (1835-1888), giáo sư văn học Phần Lan ở Đại học Tổng hợp Helsinki và con ông, Kaarle Krohn(1863-1933), giáo sư ngành Folklore so sánh của trường Đại học Tổng hợp Helsinki, Chủtịch Hội Văn học Phần Lan. Phương pháp nghiên cứu này được tiếp tục bởi học trò củahai ông là Antti Aarne (1867-1925)(1). Các nhà nghiên cứu theo phương pháp trên đã tiếnhành sưu tầm càng nhiều càng tốt các dị bản truyện cổ tích, lập nên bảng tra rồi tiến hànhso sánh để tìm ra bản cổ nhất, trên cơ sở đó mà xác định được nơi phát tích của mộttruyện cổ và vạch ra con đường địa lí của sự lưu truyền truyện cổ ấy, giống như “chúng tacó thể lần theo dấu vết con thú về hang ổ của nó”(2). Stith Thompson (1885-1976), giáo sưtiếng Anh của trường đại học Indiana, người có công thành lập Viện Folklore đầu tiên ởnước Mỹ thuộc trường đại học Indiana vào năm 1942, là người có công mở rộng bảng tratype được lập nên bởi Antti Aarne, xuất bản năm 1910. Tính từ công trình được công bố lần đầu tiên, cuốn Danh mục các thể loại truyệncổ tích (Verzeichnis der Märchentypen), 66 trang (đăng trên FF vào năm 1910), trongvòng 11 năm, từ năm 1910 đến năm 1920, A. Aarne đã liên tục xuất bản 17 côngtrình (3) để vừa công bố các tập hợp dị bản cổ tích Phần Lan và cổ tích châu Âu theo hệthống cốt truyện mà ông xác lập, vừa công bố các chuyên luận nghiên cứu về cổ tích sosánh. Với việc công bố một loạt công trình này, cùng với các đồng nghiệp của Hội cácnhà folklore Phần Lan, ông đã lập nên trường phái địa lý-lịch sử trong nghiên cứu cổ tíchvà trường phái này đã có ảnh hưởng mạnh mẽ ra ngoài châu Âu. Chỉ 8 năm sau, S.Thompson đã công bố sự kế thừa và phát triển lí thuyết của thầy mình trong cuốn TheType of the Folktale – A Classification and Bibliography, Antti Aarnes Verzeichnis derMärchentypen (FF communications No.3) Translated and Enlarged by StithThompson(4) được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1928 tại Helsinki, dưới sự bảo trợ củaHội các nhà Folklore. Các lần xuất bản sau là 1946, 1961, 1964, 1973, 1981 tại Hoa Kỳ.Công trình được biết đến với tên gọi tắt là Từ điển A-T (do việc viết tắt họ của hai nhàkhoa học Aarne và Thompson). Quan điểm và đóng góp của S. Thompson cho phương pháp nghiên cứu này đượcthể hiện tập trung ở ba công trình: 1)The Type of the Folktale – A Classification andBibliography, 2) Motif- index of Folk- Literature, A Classification of Narrative Elementsin Folk- Tale, Ballads, Myths, Fables, Medieval, Romances, Exempla, Local Legends(5) và3) The Folktale(6). Qua ba công trình này, có thể thấy được những đóng góp của S. Thompson về việcnghiên cứu truyện cổ tích, hơn nữa, còn có thể thấy sự phát triển quan điểm khoa học củaông, từ một nhà cổ tích học đến một nhà tự sự học. Ở công trình thứ nhất, trong lời giớithiệu của lần xuất bản thứ 2 vào năm 1946, S. Thompson nhận định rằng, bảng tra typetruyện của A. Aarne chỉ mới bao quát được truyện cổ tích Bắc Âu trong khi đó truyện cổtích của các nước đông nam Âu và truyện cổ tích châu Á trong đó có Ấn Độ chưa có mặtở đây, mặc dù rằng, đối với việc nghiên cứu so sánh truyện cổ tích, các dị bản của vùngĐịa Trung Hải, vùng Cận Đông và Ấn Độ luôn luôn là những tư liệu quan trọng hàngđầu” (The Type of the Folktale – A Classification and Bibliography, tr.5). Ông cũng nói rõlà, Tại cuộc hội thảo về việc nghiên cứu truyện cổ tích tại Lund năm 1935, vấn đề tái bảnBảng tra type truyện cổ tích được đưa ra bàn bạc khá kỹ lưỡng và trước khi kết thúc hộithảo, tôi đồng ý rằng, với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp, tôi cần phải nhận trách nhiệmtái bản bảng tra cứu này trong một thời hạn cho phép. Cùng với việc này, tôi mong muốncó một công trình nghiên cứu đặc biệt về Ấn Độ để tạo nên sự cân bằng đông và tây trongnghiên cứu” (The Type of the Folktale – A Classification and Bibliography, tr.6). Nhậnđịnh về tình hình tư liệu truyện cổ tích được sưu tầm trên thế giới, S. Thompson viết:Trong vòng 20 năm trở lại đây, rất nhiều truyện truyền miệng từ nhiều nước khác nhau,bao gồm cả nam Âu và đông Âu, đều đã được sưu tầm, điều này làm nên sự cân bằngđông tây, một điều mà thời của Aarne chưa có được. Những bảng tra cứu công phu ngàynay đã xuất hiện ở Nga, Tây Ban Nha, Aixơlen, Litônia, Latvia, Thụy Điển, Đức, Italia,Thổ Nhĩ Kỳ, Pháp, Ấn Độ, Tiệp Khắc, Hunggary, Rumania và châu Mỹ Latinh. Nhữngbảng tra cứu này đều ...