Nghiên cứu văn học dân gian từ góc độ type và motif - Những khả thủ và bất cập Phần 2

Một số công trình Nghiên cứu văn học dân gian theo lí thuyết type và motif Bên cạnh các công trình biên soạn, sắp xếp tư liệu văn học dân gian, khuynh hướng nghiên cứu so sánh truyện dân gian theo các hệ thống type, motif đã được tiến hành.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu văn học dân gian từ góc độ type và motif - Những khả thủ và bất cập Phần 2 Nghiên cứu văn học dân gian từgóc độ type và motif - Những khả thủ và bất cập Phần 2 Một số công trình Nghiên cứu văn học dân gian theo lí thuyết type và motif Bên cạnh các công trình biên soạn, sắp xếp tư liệu văn học dân gian, khuynh hướngnghiên cứu so sánh truyện dân gian theo các hệ thống type, motif đã được tiến hành. Cácbài viết tiêu biểu cho khuynh hướng này là Nghiên cứu so sánh ba type truyện cổ tíchTrung Quốc và truyện cổ tích của người da đỏ Bắc Mỹ (A Comparative Study of ThreeChinese and North- American Indian Folktale Types) của Đinh Nãi Thông, giáo sư ngườiMỹ gốc Hoa của trường đại học Western Illinois; bàiBảng tra motif và bảng tra typetruyện cổ: Một bài phê bình (The Motif- Index and the Tale Type Index: A Critique) củaAlan Dundes; bài Xu hướng trung tâm trong ngành nghiên cứu folklore về type và motiftruyện kể (The Centrality in Folkloristics of Motif and Tale Type) của Robert A. Georges;bài Bảng tra cứu truyện dân gian: một khảo sát mang tính phê bình (Indexing Folktales:A Critical Survey) của Hans- Jörg Uther; bài Kết cấu, văn bản và nội dung của truyện kểvà bảng tra cứu (Texture, Text, and Context of the Folklore Text vs. Indexing) HedaJason, bài Việc lập sơ đồ motif truyện cổ của vùng Newfoundland (Motifing the Folktalesof Newfoundland) của Martin Lovelace… Những bài viết này đều được đăng tảitrên Thông báo của các nhà nghiên cứu folklore (Folklore Fellows’ Communication, gọitắt là FFC) ở Phần Lan. Ở Việt Nam, việc nghiên cứu truyện kể dân gian theo phương pháp type và motifđược bắt đầu tương đối muộn. Các nhà nghiên cứu có công giới thiệu phương pháp nàyvới giới nghiên cứu Việt Nam là Lê Chí Quế, Nguyễn Tấn Đắc, Nguyễn Thị Hiền. Năm1994, Lê Chí Quế có bài giới thiệu về phương pháp này trên Tạp chí Văn học với nhanđề Trường phái văn học Phần Lan - những nguyên tắc ứng dụng và khả năng lí luận(8).Năm 1996, Nguyễn Thị Hiền có bài viết Nghiên cứu truyện cổ dân gian Việt Nam theobảng mục lục tra cứu típ và môtíp truyện cổ tích dân gian của Antti Aarne và StithThompson(9). Trong bài viết này, Nguyễn Thị Hiền đã giới thiệu khá kỹ lưỡng về Bảng tracứu type và motif, đồng thời ứng dụng phương pháp này để xác định các motif trongtruyện cổ tích Tấm Cám. Kiều Thu Hoạch có 2 bài nghiên cứu là Sơ bộ tìm hiểu kiểutruyện Tấm Cám ở Trung Quốc(10), So sánh tip truyện Trầu cau ở Trung Quốc và tiptruyện cùng loại ở Việt Nam và Cam puchia, bàn về tục ăn trầu và văn hóa quyển trầucau Đông Nam Á(11). Đặc biệt, năm 2001, nhà nghiên cứu Nguyễn Tấn Đắc đã có mộttuyển tập khá dày dặn các bài nghiên cứu truyện dân gian Việt Nam và Đông Nam Á theophương pháp type và motif. Cuốn sách có nhan đề là Truyện kể dân gian đọc bằng type vàmotif(12), trong đó, tác giả đã có một bài viết công phu giới thiệu Bảng mục lục tra cứu A-T và một chuyên khảo về truyện Tấm Cám ứng dụng phương pháp Phần Lan. Ngoài ra,cũng cần phải kể đến những công trình nghiên cứu truyện dân gian vận dụng phương phápnghiên cứu type và motif như chuyên khảo của Vũ Anh Tuấn(13), Nguyễn Bích Hà(14),Nguyễn Thị Huế(15), bài viết của Trần Thị An(16)… Các công trình ứng dụng này đã chỉ rayêu cầu bức thiết về việc dịch ra tiếng Việt công trình của A. Aarne và S. Thompson đểcác nhà nghiên cứu folklore Việt Nam có thể tiếp cận được với văn bản hoàn chỉnh củacác nhà sáng lập ra phương pháp nghiên cứu này. Bên cạnh đó, thực tế nghiên cứu cũngchỉ ra rằng, việc lập một bảng tra cứu truyện cổ tích Việt Nam ứng dụng mô hình typetruyện của A. Aarne và S. Thompson là một việc làm cần thiết. Sự phản ứng của các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ - những người tiên phong trongphương pháp tiếp cận folklore từ góc độ diễn xướng Trên đây, chúng tôi đã đề cập đến những đóng góp của phương pháp Phần Lan chongành nghiên cứu folklore thế giới. Những thành tựu mà phương pháp này đạt được vàảnh hưởng rộng rãi của nó đến việc nghiên cứu văn học dân gian trên toàn thế giới làkhông thể hồ nghi. Tuy nhiên, với tuổi đời hàng trăm năm, phương pháp này rõ ràng đãbộc lộ những điểm bất cập trong tình hình mới. Và người chỉ ra sự bất cập này lại chính lànhững nhà nghiên cứu folklore ở Hoa Kỳ, mảnh đất mà phương pháp này đặt chân đếnsớm, đạt được nhiều thành công và gây được ảnh hưởng lớn ra thế giới. Mặc dầu đạt được nhiều thành công nhưng công việc của các nhà nghiên cứu sosánh folklore ở Hoa Kỳ được khởi xướng bởi Thompson không được tiếp tục lâu dài bởivì hướng nghiên cứu này bị coi là “có nguồn gốc châu Âu và được thiết kế ra để phù hợpvới điều kiện châu Âu” và “Phương pháp Phần Lan có thể áp dụng cho vùng Bắc Mỹ nhưS. Thompson đã chỉ ra bằng câu chuyện về người chồng là ngôi sao, tuy nhiên, nhữngnghiên cứu như thế này chỉ liên quan tới văn hoá nguyên thuỷ chứ không thể liên hệchúng với nền văn minh Hoa Kỳ. Nhà nghiên cứu Hoa Kỳ muốn biết rằng điều gì xảy ra ...