Nghiên cứu vòng đời và bước đầu thử nghiệm khả năng gây hại của sâu đục thân (Neurostrota gunniella Busck, 1906) trên cây mai dương (Mimosa pigra L.)

Biện pháp sinh học đang trong giai đoạn nghiên cứu thử nghiệm sử dụng các loài thiên địch trên chính cây mai dương được xem là giải pháp lâu dài, an toàn và mang tính bền vững. Vì vậy, việc tìm hiểu vòng đời, theo dõi các hoạt động sống của sâu đục thân Neurostrota gunniella cũng như đánh giá khả năng gây hại của nó trên cây mai dương là một vấn đề cần thiết nhằm góp phần tìm ra giải pháp diệt trừ loài cây này theo biện pháp sinh học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu vòng đời và bước đầu thử nghiệm khả năng gây hại của sâu đục thân (Neurostrota gunniella Busck, 1906) trên cây mai dương (Mimosa pigra L.) NGHIÊN CỨU VÒNG ĐỜI VÀ BƢỚC ĐẦU THỬ NGHIỆM KHẢ NĂNG GÂY HẠI CỦA SÂU ĐỤC THÂN (Neurostrota gunniella Busck, 1906) TRÊN CÂY MAI DƢƠNG (Mimosa pigra L.) LÊ QUANG VŨ - LÊ THỊ CHÂU ĐÀO THỊ THÙY TRANG - NGUYỄN THỊ NGỌC THẢO Khoa Sinh học 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, đất đai sử dụng cho canh tác nông nghiệp đang dần bị thu hẹp; thêm vào đó hoạt động sản xuất nông nghiệp đang đối mặt với những rủi ro do thiên tai, dịch bệnh gây ra. Trong lúc đó, sự xuất hiện của cây mai dƣơng - loài thực vật ngoại lai có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới châu Mỹ với khả năng sinh trƣởng mạnh, phát tán nhanh, nguy cơ xâm lấn hệ sinh thái nông nghiệp, làm suy giảm đa dạng sinh học các loài động, thực vật địa phƣơng [4], [6]. Trƣớc tình hình này, các biện pháp nhằm diệt trừ loài cây này đã đƣợc thực hiện nhƣ biện pháp thủ công cơ giới: nhổ, đào gốc, chặt, đốt; biện pháp hóa học nhƣ phun xịt hóa chất không mang lại hiệu quả lâu dài do ảnh hƣởng không tốt đến môi trƣờng sinh thái mà vô tình còn giúp cho loài thực vật này phát tán nhanh hơn. Biện pháp sinh học đang trong giai đoạn nghiên cứu thử nghiệm sử dụng các loài thiên địch trên chính cây mai dƣơng đƣợc xem là giải pháp lâu dài, an toàn và mang tính bền vững. Vì vậy, việc tìm hiểu vòng đời, theo dõi các hoạt động sống của sâu đục thân Neurostrota gunniella cũng nhƣ đánh giá khả năng gây hại của nó trên cây mai dƣơng là một vấn đề cần thiết nhằm góp phần tìm ra giải pháp diệt trừ loài cây này theo biện pháp sinh học. 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tƣợng Sâu đục thân (Neurostrota gunniella Busck, 1906) gây hại trên cây mai dƣơng (Mimosa pigra L.). 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 2.2.1. Phương pháp theo dõi vòng đời Tiến hành bắt sâu non ngoài thực địa đem về nuôi trên ký chủ là các cây mai dƣơng đƣợc trồng trong chậu thí nghiệm có lồng lƣới bao quanh với diện tích 0,5 m2 và theo dõi sự phát triển của chúng từ giai đoạn sâu non  hóa nhộng  vũ hóa của con trƣởng thành  con trƣởng thành đẻ trứng  trứng nở thành sâu non để hoàn tất vòng đời. Mỗi cây mai dƣơng nghiên cứu đƣợc thả một con sâu non để theo dõi vòng đời. Tiến hành theo dõi để mô tả, phân tích, ghi chép cẩn thận đặc điểm sinh học của từng giai đoạn trong vòng đời kết hợp với định loại. Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Sinh viên năm học 2014-2015 Trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế, tháng 12/2014: tr. 111-116 112 LÊ QUANG VŨ và cs. 2.2.2. Phân tích mẫu vật và định loại Sử dụng các dụng cụ nhƣ kính hiển vi soi nổi, kính lúp cầm tay, kẹp côn trùng, kim nhọn để tiến hành phân tích mẫu vật. Việc định loại căn cứ vào các đặc điểm hình thái của côn trùng, các bộ phận cũng nhƣ các phần phụ của chúng và theo khóa định loại của các tác giả Nguyễn Viết Tùng [5], Nguyễn Thị Thu Cúc [2] hoặc các tài liệu liên quan khác. 2.2.3. Bố trí thí nghiệm Tiến hành thí nghiệm nhân thả gồm các lô thực nghiệm và lô đối chứng để đánh giá khả năng gây hại của sâu đục thân. Yêu cầu đặt ra cho thí nghiệm là các cây mai dƣơng thí nghiệm phải có kích thƣớc khá đồng đều, sinh trƣởng tốt, không bị nhiễm sâu bệnh. Sâu đục thân đƣợc thả phải có kích thƣớc tƣơng đồng nhau. Thao tác thả sâu phải tỉ mỉ, cẩn thận, đảm bảo các yếu tố ngoại cảnh thích hợp cho khu vực thí nghiệm. - Lô thực nghiệm 1: Trồng 3 cây mai dƣơng, tiến hành thả sâu với mật độ 2 con/cây. - Lô thực nghiệm 2: Trồng 3 cây mai dƣơng, tiến hành thả sâu với mật độ 4 con/cây. - Lô thực nghiệm 3: Trồng 3 cây mai dƣơng, tiến hành thả sâu với mật độ 6 con/cây. - Lô đối chứng: Trồng 3 cây mai dƣơng, không thả sâu. Theo dõi hoạt động gây hại của sâu đục thân trên cây mai dƣơng trong thời gian 5 ngày. Ghi chép kết quả cẩn thận. 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 3.1. Vòng đời của sâu đục thân (Neurostrota gunniella Busck, 1906) Qua thời gian theo dõi ngoài tự nhiên kết hợp nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, chúng tôi xác định đƣợc sâu đục thân Neurostrota gunniella có quá trình biến thái hoàn toàn và có vòng đời từ 33 ngày đến 37 ngày, (Hình 1). Con trƣởng thành Mắt kép Cánh Nhộng Trứng Sâu non Hình 1. Vòng đời của (Neurostrota gunniella Busck, 1906). NGHIÊN CỨU VÒNG ĐỜI VÀ BƢỚC ĐẦU THỬ NGHIỆM KHẢ NĂNG GÂY HẠI... 113 3.1.1. Trứng Trứng là giai đoạn đầu tiên của vòng đời sâu đục thân, có hình dạng ôvan; kích thƣớc: 0,12 x 0,35 mm. Trứng đƣợc đẻ ở mặt trên của lá non cây mai dƣơng; trứng đƣợc đẻ rời từng cái một, không có kén trứng; số lƣợng trứng đƣợc con trƣởng thành đẻ khoảng 80 trứng. Thời gian trứng nở thành sâu non là 4 - 5 ngày. 3.1.2. Sâu non Thời gian của giai đoạn sâu non là từ 21 – 24 ngày. Cơ thể lúc nhỏ có màu vàng mơ, sau lớn dần có màu xanh lá, phần đầu màu nâu cam; kích thƣớc: 0,5 – 5 mm. Cơ thể có sự phân đốt rõ rệt, đƣợc chia làm 14 đốt. Toàn thân có lông cứng, tập trung nhiều ở các đốt phần đầu và phần cuối cơ thể. Phần đầu với hai mắt đơn ở hai bên, cơ quan miệng kiểu nghiền, hàm dƣới với mỗi bên có 4 răng nhọn. Hai bên miệng có hai tuyến tơ, (Hình 2). Hình 2. Cơ quan miệng kiểu nghiền của sâu non Neurostrota gunniella. Phần bụng có 3 đôi chân (các đốt 2,3,4) có gai nhọn, riêng 3 đôi chân (các đốt 7,8,9) không có gai nhọn mà chỉ là các mấu bám (đặc trƣng của ấu trùng bƣớm). Sau khi trứng nở, sâu non N. gunniella bắt đầu xâm nhập vào phần ngọn của cây m ...