Ngộ độc digitalis và cách xử trí

Digitalis thuộc nhóm các glucoside trợ tim. Thuốc nhóm này đã được Withering (năm 1785) phát hiện tác dụng trong điều trị chứng suy tim. Nativelle năm 1867 tìm ra hoạt chất kết tinh của digitalis và sau đó có rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh cơ chế tác dụng, hiệu quả của nhóm thuốc này trên cơ tim và trong điều trị suy tim.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngộ độc digitalis và cách xử trí Ngộ độc digitalis và cách xử trí Điện tâm đồ kiểm soát bệnh tim mạch. Digitalis thuộc nhóm các glucoside trợ tim. Thuốc nhóm này đã đượcWithering (năm 1785) phát hiện tác dụng trong điều trị chứng suy tim.Nativelle năm 1867 tìm ra hoạt chất kết tinh của digitalis và sau đó có rấtnhiều nghiên cứu đã chứng minh cơ chế tác dụng, hiệu quả của nhóm thuốcnày trên cơ tim và trong điều trị suy tim. Tác dụng của các glucoside trợ tim trên tim Làm tăng sức co bóp của cơ tim cả ở người lành lẫn người bệnh; làm tăngtrương lực cơ tim: làm ngắn chiều dài của các sợi cơ tim đã bị căng, giãn do vậylàm tăng trương lực cơ tim, giảm thể tích và kích thước tim; làm chậm nhịp tim:do vừa có tác dụng trên dây thần kinh phế vị, vừa làm giảm tính tự động của nútxoang; làm giảm dẫn truyền trong nhĩ, đặc biệt nút nhĩ thất; làm giảm tính kíchthích của cơ tâm nhĩ, nhưng trái lại, làm tăng tính kích thích của cơ tâm thất; gâylợi tiểu nhẹ do giảm tái hấp thu natri ở ống lượn gần. Chỉ định chính của các glucoside trợ tim trong các trường hợp Suy tim cấp tính: Như trong phù phổi cấp, phải thận trọng trong suy tim donhồi máu cơ tim cấp. Suy tim ứ trệ mạn tính: Khi không có trở ngại trên đường tống máu thất tráivà nhịp tim phải nhanh; đặc biệt trong những trường hợp suy tim mạn tính có rungnhĩ nhanh kèm theo. Việc sử dụng digitalis phải được các bác sĩ chuyên khoa tim mạch chỉ địnhvà theo dõi chặt chẽ vì ngoài những tác dụng trên, thuốc còn có rất nhiều tác dụngphụ khác và đặc biệt liều điều trị của thuốc và liều gây ngộ độc thuốc cũng rất gầnnhau. Chính vì tác dụng khá rộng rãi trên tim, nên đây vẫn là thuốc chủ đạo trongđiều trị suy tim ứ huyết, đặc biệt các bệnh nhân suy tim có kèm theo rung nhĩ. Dođược sử dụng rộng rãi mà đã có rất nhiều bệnh nhân không tuân thủ chặt chẽ chếđộ theo dõi và điều trị dẫn đến ngộ độc digitalis rất nguy hiểm, thậm chí đe dọanghiêm trọng tính mạng của người bệnh. Triệu chứng nguy hiểm và thường gặpnhất của ngộ độc digitalis là rối loạn nhịp tim. Các triệu chứng ngộ độc digitalis trên lâm sàng Biểu hiện sớm nhất là các dấu hiệu về tiêu hóa như chán ăn, buồn nôn, nôn;đầy bụng. Các dấu hiệu về thị giác: Nhìn thấy quầng sáng bất thường, giảm thị lực vànhìn vật thể thấy to ra hoặc nhỏ lại. Các dấu hiệu về thần kinh: Chủ yếu là đau đầu, chóng mặt và thao thức mấtngủ. Rối loạn về tim mạch: Loạn nhịp hay gặp trong ngộ độc digitalis gồm:ngoại tâm thu thất, nhịp nhanh thất, cuồng thất, xoắn đỉnh hay rung thất, nhịpchậm xoang hay tắc nghẽn xoang nhĩ, tắc nghẽn đường dẫn truyền nhĩ - thất ở cácđộ khác nhau... Các yếu tố thuận lợi cho ngộ độc digitalis Tuổi già làm tăng nhạy cảm với digitalis do giảm độ lọc và bài tiết củathận; giảm nhu động ruột gây tăng hấp thu thuốc...; sử dụng thuốc dài ngày dễ gâytích lũy; rối loạn điện giải, đặc biệt giảm kali, magiê máu hay tăng calci máu; suythận mạn gây ứ đọng thuốc. Điều trị Khi gặp ngộ độc digitalis, cần: Ngừng ngay digitalis; ngừng ngay các thuốclợi tiểu nếu có dùng kèm theo; điều chỉnh rối loạn điện giải: bù K+, Mg++. Tùymức độ thiếu hụt K+ mà có thể cho đường uống 4 – 6g/ngày hay đường tĩnh mạch40mg trong 500ml dextrose 5% trong 1 – 2 giờ. Khi điều trị phải theo dõi điện timliên tục và kiểm tra điện giải để tránh tình trạng thừa kali cũng gây nên các rốiloạn nhịp tim nguy hiểm. Có thể tiêm hoặc truyền tĩnh mạch magnesium 1-2gngay cả khi xét nghiệm thấy bình thường. Đối với các loạn nhịp chậm hoặc tắc nghẽn đường dẫn truyền nhĩ thất cóthể dùng các thuốc kích thích làm cho tim đập nhanh như atropin hoặc isuprenđường tĩnh mạch. Nhưng isupren hay gây kích thích thất, vì vậy chỉ sử dụng khiatropin không có hiệu quả, nếu có điều kiện có thể đặt máy tạo nhịp tạm thời. Rối loạn nhịp thất như ngoại tâm thu thất thành chùm, nhịp nhanh thất:dùng lidocain vì thuốc không ảnh hưởng đến sức bóp cũng như tính dẫn truyềncủa cơ tim. Liều dùng: 1mg/kg thể trọng tiêm tĩnh mạch trực tiếp sau đó duy trìbằng bơm tiêm điện lidocain pha trong glucosa 5% liều 30-50 mg/kg/phút. Nếukhông có bơm tiêm điện dùng liều duy trì 1-1,5g pha truyền trong 24 giờ. Khibệnh nhân có rung thất, phải điều trị bằng sốc điện, sau khi trở về nhịp xoang cầnduy trì bằng lidocain. Đối với các trường hợp xoắn đỉnh thì việc điều chỉnh điệngiải có ý nghĩa sống còn vì nếu dùng các thuốc chống loạn nhịp có thể làm chotình hình xấu thêm. Đôi khi, chỉ với liều magnesium 1-2g tiêm tĩnh mạch trực tiếpcó thể xóa được cơn xoắn đỉnh nguy hiểm. Dự phòng các loại loạn nhịp do ngộ độc digitalis Nên chọn loại digitalis có tác dụng nhanh và thải nhanh. Tránh dùng digitalis cho các bệnh nhân có tiền sử sử dụng digitalis khôngrõ ràng. Dùng liều thấp h ...