Ngôn ngữ báo chí và ngôn ngữ văn học

Nhà phê bình văn học thiên tài người Nga V.G. Bêlinski, khi phân tích cuốn “Ai có lỗi? ” - một tập sách chính luận nổi tiếng của nhà văn, nhà tư tưởng lỗi lạc Herxen, đã viết như sau:"Sức mạnh chủ yếu của tác giả không phải ở trong sự sáng tạo, trong tính nghệ thuật, mà ở tư tưởng - một tư tưởng được cảm nhận sâu sắc, mang tính ý thức và phát triển cao. Tầm vóc lớn của tư tưởng đó chính là sức mạnh cơ bản của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ngôn ngữ báo chí và ngôn ngữ văn học M TS NÉT KHÁC BI T CƠ B N GI A NGÔN NG BÁO CHÍ VÀ NGÔN NG VĂN H C Nhà phê bình văn h c thiên tài ngư i Nga V.G. Bêlinski, khi phân tíchcu n “Ai có l i? ” - m t t p sách chính lu n n i ti ng c a nhà văn, nhà tưtư ng l i l c Herxen, ã vi t như sau: S c m nh ch y u c a tác gi không ph i trong s sáng t o, trongtính ngh thu t, mà tư tư ng - m t tư tư ng ư c c m nh n sâu s c, mangtính ý th c và phát tri n cao. T m vóc l n c a tư tư ng ó chính là s cm nh cơ b n c a tài năng tác gi ,còn phong cách n m b t các hi n tư ngth c ti n theo ki u ngh thu t - ch là s c m nh th y u, mang tính b trc a tài năng c a ông ta” 1. Nh ng dòng ch ng n g n này c a Bêlinski, dù ch m c khái quátnh t, ã kh c ho khá rõ s khác bi t v phong cách bi u hi n trong báo chívà văn h c ngh thu t. Ai cũng bi t r ng báo chí và văn h c ngh thu t u dùng ngôn t nhưlà thành t s m t trong vi c xây d ng tác ph m. Nhưng tính ch t, c i mvà cách th c s d ng ngôn t chúng l i khác xa nhau. Nguyên do là b ibáo chí và văn h c là hai hình thái ý th c xã h i hoàn toàn bi t l p iv inhau. Văn h c có ch c năng cơ b n là ch c năng th m m . Nó ph n ánhth c t b ng nh ng hình tư ng ngh thu t v n thoát thai t cu c s ng nhưngl i in m d u n riêng v quan ni m th m m c a tác gi . Nhà văn ti p c nth c ti n b ng cách miêu t cái c th , cái cá nhân (các tính cách cá thtrong hoàn c nh cá th ), r it ó t o d ng nên nh ng hình nh i n hình(nh ng tính cách i n hình trong các hoàn c nh i n hình). Còn báo chí có ch c năng ch y u là thông tin. Nó ph n ánh hi n th cthông qua vi c c p các sư ki n nóng h i, nh ng v n b c xúc có th cc a ngày hôm nay ang ư c ông o công chúng quan tâm, ch i. Nhàbáo ti p c n th c ti n b ng cách kh o sát nh ng cái chung, cái ph bi n c acác nhóm ngư i (th m chí c a các giai t ng xã h i) có liên quan r i trên cơs y khám phá ra b n ch t c a sư vi c, hi n tư ng. Chính các ch c năng không gi ng nhau c a văn h c và báo chí ãkhi n cho phong cách bi u hi n v ngôn ng c a chúng có m t s nét khácbi t cơ b n dư i ây: 1. Khác bi t v s ánh giá S ánh giá ây ư c hi u là vi c th hi n thái , tình c m c angư i vi t i v i nh ng i u ư c ph n ánh trong tác ph m. Trong văn h cvà trong báo chí, s ánh giá khác nhau trư c h t v phương ti n và cáchth c bi u t. i v i văn chương, ph m trù ánh giá thư ng ư c b c l dư i cáchình nh tràn y c m xúc. ó có th là nh ng hình nh g i n i bu n tê tái,mà n sâu trong chúng là cái nhìn tiêu c c tràn y u u n, tuy t v ng v th icu c: R ng li u ìu hiu ng ch u tang Tóc bu n buông xu ng l ngàn hàng; ây mùa thu t i-mùa thu t i V i áo mơ phai d t lá vàng (Xuân Di u) Ho c ó cũng có th là nh ng hình nh bi thương hàm ch a s c t cáom nh m : Ôi nh ng cánh ng quê ch y máu Dây thép gai âm nát tr i chi u. (Nguy n ình Thi) v.v. Còn trong báo chí, ho t ng ánh giá mang tính công khai, m nh m ,bao trùm.Trong quy trình sáng t o c a mình, báo chí liên t c tìm ki m cácphương ti n bi u t giàu s c thái ánh giá. Chính vì th , kho tàng cácphương ti n ánh giá c a nó phong phú và a d ng hơn nhi u so v i văn h c.Trong ngôn ng báo chí, chúng ta có th g p nh ng nhóm t v ng chuyênbi t ch ph c v cho vi c ánh giá (nh ng nhóm t ki u này thư ng ư cxem là c a riêng văn phong báo chí, còn n u chúng xu t hi n các vănphong khác thì ó là k t qu c a s vay mư n). Ch ng h n, th hi n s ánh giá tích c c, ngư i ta l a ch n nh ng t ng như: có nhi u tri n v ng,tín hi u áng m ng, chuy n bi n tích c c, h p tác hi u qu , thành t u n ib t, bàn th ng thuy t ph c...; còn n u mu n bi u l s ánh giá tiêu c c,ngư i ta có th l a ch n các t như: ti p tay, câu k t, ngóc u, rùm beng,tr ũa, dính líu... Bên c nh ó, ph c v cho m c ích ánh giá, báo chícòn s d ng c nhi u nhóm t v ng khác như t ng thông t c, t ng h itho i, t ng vay mư n t ti ng nư c ngoài, ti ng lóng, v,v.2 R i v m t cúpháp, ngôn ng báo chí cũng dùng m t s ki u câu có c u t o c bi t,ví d : - Câu có ng : “Hà N i: Còn âu nh ng khu ph c ” (Lao ng);“Lũ ng b ng sông C u Long: Sao chưa n h n ã lên? ” (Báo AnGiang); “Ma tuý: Qu n qu i nh ng n o v ” (Thương m i); “B n c tr :Bâng khuâng ng gi a....; B n vi t tr :Nh ng k theo ngh b cu c chơi ”(Sinh viên Vi t Nam), v.v. - Câu ư c o ng : “N i nênh nghi p r i ” (Văn ngh tr ); “ L ...