Nguyên nhân và cách phòng thiếu máu

Thiếu máu là hiện tượng giảm số lượng hồng cầu hoặc giảm nồng độ huyết cầu tố (hemoglobin) trong máu ngoại biên. Thiếu máu là một hội chứng gặp trong rất nhiều bệnh có thể dễ nhận thấy, nhưng nhiều khi cũng rất khó xác định nguyên nhân.Nhận biết thiếu máu bằng cách nào? Bất kỳ thiếu máu do nguyên nhân nào thì cũng có những triệu chứng giống nhau như da, niêm mạc xanh xao, nhợt nhạt, nhất là niêm mạc mắt, miệng, lòng bàn tay. Hay bị ngất, hoa mắt, chóng mặt, ù tai khi đang ngồi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguyên nhân và cách phòng thiếu máu Nguyên nhân và cách phòng thiếu máu Thiếu máu là hiện tượng giảm số lượng hồng cầu hoặc giảm nồng độhuyết cầu tố (hemoglobin) trong máu ngoại biên. Thiếu máu là một hội chứnggặp trong rất nhiều bệnh có thể dễ nhận thấy, nhưng nhiều khi cũng rất khóxác định nguyên nhân. Nhận biết thiếu máu bằng cách nào? Bất kỳ thiếu máu do nguyên nhân nào thì cũng có những triệu chứng giốngnhau như da, niêm mạc xanh xao, nhợt nhạt, nhất là niêm mạc mắt, miệng, lòngbàn tay. Hay bị ngất, hoa mắt, chóng mặt, ù tai khi đang ngồi mà đứng dậy. Làmviệc chóng mệt, hay ngủ gà ngủ gật. Khi gắng sức thấy trống ngực đập mạnh. Tiêuhóa bị rối loạn như tiêu chảy hoặc táo bón. Nếu thiếu máu kéo dài thì có phù haichân, phụ nữ bị bế kinh, nam giới bị bất lực. Thiếu máu do tan máu có thể thấyvàng da; có biến đổi ở gan, lách, thận. Một số xét nghiệm cần làm là công thứcmáu, tỷ lệ huyết sắc tố, có khi cần phải làm huyết đồ, tủy đồ, sinh thiết tủy xương,xét nghiệm phân tìm ký sinh trùng đường ruột, đặc biệt là giun móc. Nguyên nhân nào gây thiếu máu? Có rất nhiều nguyên nhân gây thiếu máu. Ngoài các bệnh thuộc chuyênkhoa sâu về huyết học, ở đây chỉ đề cập đến một số nguyên nhân thường gặp.Trong y văn có nhiều cách sắp xếp phân loại thiếu máu, cách thông dụng nhất làdựa vào số lượng hồng cầu và tỷ lệ huyết sắc tố (gọi là giá trị hồng cầu). Người tachia ra thiếu máu ưu sắc, thiếu máu nhược sắc và thiếu máu đẳng sắc. Thiếu máu hồng cầu to, ưu sắc: Do thiếu vitamin B12 hoặc axit folic, gọilà bệnh thiếu máu ác tính Biermer, ngoài các triệu chứng chung còn thấy tim cótiếng thổi tâm thu, tim to. Lưỡi nhẵn, sáng bóng. Miệng, lưỡi và họng rát như phảibỏng. Có hiện tượng tê cóng, kiến bò ở các chi, phản xạ gân xương mất. Người cắtdạ dày mất yếu tố nội sinh ở vùng đáy dạ dày tiết ra, nên không hấp thu đượcvitamin B12 cũng bị thiếu máu dạng Biermer. Thiếu máu hồng cầu nhỏ, nhược sắc: Bao giờ cũng là hậu phát. Thườnggặp trong các bệnh mất máu kinh diễn: như bị trĩ, loét dạ dày - tá tràng, ung thư dạdày, u xơ tử cung, giãn tĩnh mạch thực quản, ho ra máu trong lao, ung thư phếquản, giãn phế quản, giãn động mạch phế quản. Bệnh nhân bị giun móc, giun hútmáu, còn gây viêm tá tràng, làm giảm hấp thu chất sắt. Tình trạng thiếu chất sắtnhư các bệnh về dạ dày, ruột đưa đến hấp thu chất sắt kém. Những người có nhucầu về sắt cao như phụ nữ có thai, trẻ em đang phát triển nhưng dinh dưỡng kém,gây thiếu chất sắt. Thiếu máu hồng cầu nhỏ, đẳng sắc: Thiếu máu do cơ quan tạo huyết gọilà suy tủy (aplasie medullaire) có nguyên nhân từ lao, viêm gan do virut, ngộ độcnghề nghiệp, do thuốc điều trị (kháng sinh, thuốc điều trị ung thư, tia xạ, thuốc trừsâu...). Thiếu máu do hủy hoại hồng cầu ở ngoại biên, đó là các bệnh thiếu máu dotan huyết bẩm sinh hay mắc phải (Thalascemie, Minkowski Chauffard), bệnh sốtrét, ký sinh trùng sốt rét làm vỡ hồng cầu; bệnh Banti, Kala-aza, làm cho lách tora, cường tính, nên các hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu qua đó bị hủy diệt nhiều cũnggây tình trạng thiếu máu, cắt lách thì khỏi; bệnh sốt vàng da có đái ra huyết sắc tố.Các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt là liên cầu tan huyết; nhiễm độc gây tan máu nhưđộc tố của nọc rắn, các chất độc khác. Thiếu máu do mất máu cấp: Gặp trong cácthương tích đứt mạch máu, vỡ phủ tạng, vỡ chửa ngoài dạ con, vỡ tử cung, phonghuyết tử cung rau, ho ra máu “sét đánh”, xuất huyết tiêu hóa cấp... Ngoài ra thiếu máu còn gặp trong trường hợp người có bệnh phù niêm, xơgan, viêm thận mạn tính, ung thư, các bệnh máu ác tính như Leucose, bệnh tăngnguyên hồng cầu; bệnh sốt xuất huyết. Các loại thiếu máu trên có thể là đẳng sắc,ưu sắc hoặc nhược sắc. Phòng bệnh thiếu máu như thế nào? Nguy cơ của thiếu máu kéo dài sẽ đưa đến suy tim và suy các phủ tạngkhác, có thể dẫn đến tử vong. Cho nên phải tìm được nguyên nhân của thiếu máuđể điều trị mới có hiệu quả. Vấn đề quan trọng là phòng ngừa yếu tố nguy cơ gâythiếu máu như: Người ta đã tìm mọi cách chống ô nhiễm môi trường để giảm bớt chất độchại hằng ngày đang thải ra trong không khí, trong đất và nước. Cải thiện môitrường ở nông thôn để giảm bớt nhiễm ký sinh trùng đường ruột. Kiểm soát việcsử dụng thuốc trừ sâu, các chất độc hại trong sản xuất chăn nuôi và trồng trọt. Bảođảm công tác an toàn vệ sinh thực phẩm trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, nôngsản, hải sản, việc cung cấp nước ăn v.v... Tránh dùng thuốc chữa bệnh một cáchlan tràn va tùy tiện trong nhân dân. ...