Nhà hiện đại và bài toán cân đối nhà- sân- vườn

Sân và vườn – mới nghe tưởng như ít liên quan đến kiến trúc, tới ngôi nhà, hay các công việc xây dựng. Nhưng thực tế, sân và vườn là những thành phần rất quan trọng, góp phần tạo nên giá trị của công trình. Từ ngôi nhà dân gian xưa ở nông thôn, đến ngôi nhà đô thị hiện nay, là một khoảng thời gian dài và đã có rất nhiều thay đổi; nhưng sân và vườn vẫn có những giá trị riêng nhất định. Đó không chỉ là những khoảng đất trống hay là khu đất trồng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhà hiện đại và bài toán cân đối nhà- sân- vườn Nhà hiện đại và bài toán cân đối nhà- sân- vườnSân và vườn – mới nghe tưởng như ít liên quan đến kiến trúc, tớingôi nhà, hay các công việc xây dựng. Nhưng thực tế, sân và vườn lànhững thành phần rất quan trọng, góp phần tạo nên giá trị của côngtrình.Từ ngôi nhà dân gian xưa ở nông thôn, đến ngôi nhà đô thị hiện nay, làmột khoảng thời gian dài và đã có rất nhiều thay đổi; nhưng sân và vườnvẫn có những giá trị riêng nhất định. Đó không chỉ là những khoảng đấttrống hay là khu đất trồng cây…Sân và vườnTheo định nghĩa trong từ điển tiếng Việt, thì:– Sân – danh từ: 1 – Khoảng đất trống ở trước hay sau nhà để phơiphóng hoặc để trẻ con chơi. 2 – Khoảng đất rộng để chơi thể thao.– Vườn – danh từ: khu đất để trồng cây cối, rau cỏ.(Từ điển tiếng Việt – tác giả Văn Tân chủ biên, NXB Khoa học xã hội –1977)Chiểu theo nghĩagốc của từ điển,thì có thể hiểu sânvà vườn là nhữngkhoảng đất, khuđất, những bề mặtphẳng ngang,được sử dụng cómục đích (theođịnh nghĩa). Sân(nghĩa thứ nhất, Lùi lại một chút để có một khoảng sân vườn nhonằm trong phạm vi nhỏ.đề cập của bài viết) gắn liền với ngôi nhà, với công trình kiến trúc; vườngắn liền với hoạt động trồng trọt. Như vậy sân và vườn đều gắn liền vớicuộc sống của con người.Trong ngôi nhà dân gian truyền thống xưa ở nông thôn, sân và vườn lànhững yếu tố không thể thiếu, gắn bó chặt chẽ cùng kiến trúc và tạo nênmột tổng thể chung. Nhà, sân, vườn (và có thể cả ao) là một chuỗi hệthống chức năng của không gian sống, sinh hoạt và lao động sản xuất.Sân là một khoảng đệm trước nhà tạo nên tầm nhìn thông thoáng theo cảhai chiều. Thông thường nhà nông thôn xưa đều có một khoảng sântrước nhà dài bằng chiều dài nhà, rộng (sâu) chừng vài mét; một số nhàcó đất rộng có thể có sân sau hoặc vị trí khác trong tổng thể. Sân có thểđược lát gạch, cũng có thể chỉ là sân đất (được đầm chặt). Sân là nơiphơi nông sản, là nơi tập kết nông cụ – vật liệu; là nơi làm các công việckhác của nhà nông… Sân là chỗ sinh hoạt, vui chơi và là nơi tổ chức cáchoạt động nghi lễ, ăn uống khi nhà có việc (cúng giỗ, hiếu, hỷ…). Có thểnói sân là một diện tích – không gian rất đa năng và linh hoạt.Trước sân, phía ngoài thường có vườn, và vườn còn có thể bao bọcquanh nhà. Vườn trước hết là một dạng tư liệu sản xuất trong mô hìnhkinh tế tự cung tự cấp ở nông thôn. Vườn là nơi trồng trọt các loại câyăn quả, rau xanh, các loại hoa… Những nhà có vườn rộng có thể trồngcả tre và những loại cây lấy gỗ như xoan, mít… (những loại cây nàycung cấp những vật liệu thiết thực cho đời sống). Vườn cũng là nơi chônlấp, tiêu huỷ chất thải, rác thải (chủ yếu là rác hữu cơ) tạo nên sự cânbằng sinh thái, môi trường. Vườn tạo nên không gian xanh, chắn nắng,ngăn bức xạ nhiệt vào ngôi nhà ở… Có thể nói vai trò của sân và vườntrong ngôi nhà truyền thống ở nông thôn rất quan trọng và có sự gắn bó,liên hệ chặt chẽ với nhau.Khi con người cư trú đô thị, trong những ngôi nhà phố, dù cách thứcsinh hoạt, làm việc, môi trường sống đã khác rất nhiều so với nông thôn,thì sân vườn vẫn cứ cần thiết cho ngôi nhà, và là một trong những tiêuchuẩn không tách rời để đánh giá ngôi nhà cùng với kiến trúc.Sân và vườn trong một nhà hàng theo kiến trúc nhà vườn ở Huế. Khoảngsân trước nhà cùng vườn cây bao quanh kết hợp hài hoà và nhấn mạnhkiến trúc chủ thể; sân cũng là nơi có thể tổ chức các hoạt động khác:Cân đối nhà – sân – vườnTrong đô thị hiện nay, đa phần nhà ở không có sân vườn, hoặc chỉ đủ cósân (nhỏ) mà không thể có vườn. Tuy vậy, không thể phủ nhận rằng aicũng mong muốn sống trong một ngôi nhà có đầy đủ sân vườn, như mộtmôi trường sống lý tưởng. Ở đây, xin được đề cập đến những ngôi nhà ởđô thị, nhà ở hiện đại có sân vườn, dù đã khác rất nhiều với sân vườncủa ngôi nhà dân gian truyền thống.Ngoại trừ những khu vực phải tuân thủ chặt chẽ các quy định xây dựngtheo quy hoạch, (trong cơ cấu sử dụng đất, mật độ xây dựng… thường ởcác khu đô thị mới, hoặc khu vực bảo tồn); thì vấn đề quyết định một cơcấu nhà – sân – vườn với tỷ lệ như thế nào hoàn toàn do chủ đầu tưquyết định theo nhu cầu và ý thích. Trong thời buổi tấc đất tấc vàng,việc hy sinh diện tích xây dựng công trình kinh doanh để làm sân vườnlà rất khó đối với chủ đầu tư. Với công trình nhà ở gia đình nói riêng, thìphần lớn chủ nhà chỉ có khả năng kinh tế cho một “cuộc đất” vừa đủ,không thừa để làm sân vườn. Thế cho nên sân vườn trong nhà ở đô thịcó thể là một điều gì đó thật xa xỉ với số đông. Vẫn có thể có sân, vườn dù diện tích rất eo hẹp.Tuy nhiên, nhìn nhận ở một khía cạnh khác, thì diện tích sử dụng chưaphải là yếu tố hoàn toàn quyết định giá trị của công trình. Giá trị củacông trình còn được đánh giá trên nhiều yếu tố khác, trong đó có giá trịthẩm mỹ, không gian, cảnh quan, môi trường, sự tiện lợi trong sử dụng,giao thông… Sân – vườn góp phần tạo nên nhữ ...