NHÃ NHẠC - NHẠC CUNG ĐÌNH VIỆT NAM (DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ)

NHÃ NHẠC - NHẠC CUNG ĐÌNH VIỆT NAM(DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ)"Âm nhạc cung đình" theo nghĩa thông thường được hiểu là các thể loại ca nhạc, kể cả các thể loại ca nhạc đi kèm với múa và kịch hát, dùng trong các lễ nghi cúng tế và triều chính, các ngày quốc lễ do triều đình tổ chức và sinh hoạt vui chơi giải trí của vua và hoàng tộc. Còn tên gọi "Nhã Nhạc" được các triều đại phong kiến Việt Nam từ thời nhà Hồ dùng với những nội hàm khác nhau: khi để...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NHÃ NHẠC - NHẠC CUNG ĐÌNH VIỆT NAM (DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ) NHÃ NHẠC - NHẠC CUNG ĐÌNH VIỆT NAM (DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ)Âm nhạc cung đình theo nghĩa thông thường được hiểu là các thể loại ca nhạc,kể cả các thể loại ca nhạc đi kèm với múa và kịch hát, dùng trong các lễ nghicúng tế và triều chính, các ngày quốc lễ do triều đình tổ chức và sinh hoạt vuichơi giải trí của vua và hoàng tộc. Còn tên gọi Nhã Nhạc được các triều đạiphong kiến Việt Nam từ thời nhà Hồ dùng với những nội hàm khác nhau: khi đểchỉ âm nhạc cung đình nói chung, lễ nhạc cung đình nói riêng, khi để chỉ một tổchức âm nhạc, thậm chí một dàn nhạc cụ thể.Nền tảng ban đầu của Nhã nhạc - Âm nhạc cung đình Việt Nam đã bắt đầumanh nha từ thế kỉ 13, nhưng chỉ đạt đến độ điêu luyện tại cung đình Huế dướitriều Nguyễn (1802 – 1945). Âm nhạc cung đình Huế chính thức hình thành vớisự lên ngôi của triều Nguyễn vào đầu thế kỉ 19. Khoảng năm 1947-1948, bà TừCung (mẹ vua Bảo Đại, vợ vua Khải Định) đã tập hợp một số nghệ nhân cungđình từ thời vua Bảo Đại, nhờ đó một số thể loại ca múa nhạc cung đình đượcduy trì. Những năm 80, âm nhạc cung đ ình Huế bắt đầu được sự quan tâm củaBộ Văn hoá và chính quyền địa phương. Vào những năm 90 âm nhạc cung đìnhHuế bước vào giai đoạn phục hưng. Từ đó tới nay loại hình nghệ thuật này đãđược đưa đi giới thiệu ở nhiều nơi trên thế giới.Các thể loại âm nhạc cung đình Huế bao gồm: nhạc lễ nghi thờ cúng và nhạc lễnghi triều chính, múa cung đình, ca nhạc thính phòng và kịch hát (tuồng cungđình).Xưa kia nhạc cung đình Huế bao gồm nhiều thể loại: Giao nhạc d ùng trong lễ TếGiao; Miếu nhạc dùng trong các lễ tế miếu; Ngũ tự nhạc dùng trong các cuộc tếlễ Thần Nông, Thành Hoàng, Xã Tắc; Đại triều nhạc dùng trong những dịp lễ lớnhoặc đón tiếp sứ thần các nước; Thường triều nhạc dùng trong các lễ thườngtriều; Yến nhạc dùng trong các cuộc yến tiệc lớn trong cung đình; Cung nhạcphục vụ trong nội cung.Múa cung đình Huế xưa có nhiều điệu sử dụng vào những dịp khác nhau. Mườimột điệu múa cung đình còn tồn tại đến ngày nay là: Bát dật dùng trong tế giao,miếu, xã tắc, lịch đại đế vương và Khổng Tử; Lục cúng, Tam tinh, Bát tiên, Đấuchiến thắng Phật, Tứ linh, Tam quốc tây du dùng trong các ngày lễ vạn thọ,thánh thọ, tiên thọ và lễ cúng Mụ; Trình tường tập khánh trong các lễ tứ, ngũtuần đại khánh chúc cho dân giàu nước mạnh; Nữ tướng xuất quân trong nhữngngày lễ chiến thắng, hưng quốc khánh niệm, dạ yến và tiếp sứ thần ngoại quốc;Vũ phiến dành cho hoàng thái hậu, hoàng hậu, phi tần, công chúa thưởng lãmtrong những yến tiệc tân hôn; Lục triệt hoa mã đăng trong lễ hưng quốc khánhniệm cho công chúng xem ở trước Phu Văn lâu.Hệ thống bài bản ca nhạc cung đình dùng cho các thể loại ca nhạc trên bao gồmrất nhiều bài. Tuy nhiên sau những giai đoạn suy thoái, nhiều bản nhạc đã bị thấttruyền, chỉ còn biết lời ca. Những bản nhạc ngày nay còn bảo tồn được baogồm: Mười bản ngự (Phẩm tuyết, Nguyên tiêu, Hồ quảng, Liên hoàn, Bình bán,Tây mai, Kim tiền, Xuân phong, Long hổ, Tẩu mã), Long đăng, Long ngâm, Phúlục, Tiểu khúc, Tam luân cửu chuyển, Đăng đàn cung, Đăng đàn đơn, Đăng đànkép, Thái bình cổ nhạc, Bông, Mã vũ, Man và một số bài khác trong hệ bài bảncủa ca nhạc thính phòng như Nam Bình, Nam Ai...Các dàn nhạc cung đình triều Nguyễn cũng gồm nhiều loại có biên chế khácnhau nhằm phục vụ các nghi lễ và nhu cầu giải trí trong cung: Nhã nhạc, Huyềnnhạc, Ti trúc tế nhạc, Tiểu nhạc, Đại nhạc, Cổ xuý đại nhạc, Nhạc thiều, Bát âm,Ty chung, Ty khánh, Ty cổ...Âm nhạc cung đình Huế là sự kế thừa và phát triển lên một đỉnh cao mới nhữngthành tựu của dòng nhạc cung đình Thăng Long đã được xây dựng từ nhiều thếkỉ trước. Sự kế thừa và phát triển đó thể hiện ở những yếu tố như: Duy trì một sốtổ chức dàn nhạc cung đình của những triều đại trước và tạo những biến thểmới đa dạng trên cơ sở những tổ chức dàn nhạc thời Lê; Tiếp tục sử dụng nhiềunhạc khí thông dụng trong âm nhạc cung đình Thăng Long; Duy trì và biến hoámột số điệu múa cung đình đã có từ trước và sáng tạo thêm nhiều điệu múamới; Sáng tạo một thể loại ca nhạc thính phòng mới (đờn ca Huế) và đẩy khínhạc Việt Nam lên một bước phát triển cao hơn cả về kĩ thuật diễn tấu, hìnhthức hoà tấu; Kế thừa nghệ thuật hát bội Đàng Ngoài và phát triển nó lên độ cựcthịnh đồng thời tạo ra một lưu phái tuồng mới có phong cách riêng: tuồng Kinh(của kinh đô) với phong cách “tuồng văn”; Kế thừa có biến hoá hệ thống âm luậtnăm Hồng Đức thời Lê, nửa cuối thế kỉ 15 và phát triển nhạc ngữ, nhạc lí; Kế tụctruyền thống học hỏi, tiếp thu và Việt hoá những yếu tố nước ngoài đã định hìnhtrong âm nhạc Việt nói chung, âm nhạc cung đình Thăng Long nói riêng…Đặc trưng của Âm nhạc cung đình Huế là sự hội nhập, tiếp biến văn hoá Hoa,Chăm và những ảnh hưởng của Phật, Nho. Múa cung đình có quan hệ mật thiếtvới nghệ thuật tuồng (hát bội). Âm nhạc cung đình Huế tổng hợp trong đó sựphong phú, đa ...