Nhận diện nhân vật Hoạn Thư trong Đoạn trường tân thanh của Nguyễn Du

Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều) có sức thu hút đặc biệt đối với giới nghiên cứu, phê bình văn học trong và ngoài nước. Bởi trong kiệt tác này, Nguyễn Du đã tái hiện được cả một thế giới với những nhân vật thật hơn cả người thật. Hoạn Thư là một trong số đó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhận diện nhân vật Hoạn Thư trong "Đoạn trường tân thanh" của Nguyễn Du Nhận diện nhân vật Hoạn Thư trong Đoạn trường tân thanh của Nguyễn Du Đoạn trường tân thanh (Truyện Kiều) có sức thu hút đặc biệt đối với giớinghiên cứu, phê bình văn học trong và ngoài nước. Bởi trong kiệt tác này, NguyễnDu đã tái hiện được cả một thế giới với những nhân vật thật hơn cả người thật. HoạnThư là một trong số đó. Sự phức tạp và tính đa diện của nhân vật này có phải là mâuthuẫn trong thế giới quan, nhân sinh quan của tác giả? Đ ã có rất nhiều nhận xét, đánhgiá khác nhau và nhiều khi mâu thuẫn, đối lập nhau về Hoạn Th ư. Nhìn chung, nhữngnghiên cứu này có thể chia làm hai hướng. Thứ nhất, Hoạn Thư được nhìn nhận nhưlà một nhân vật phản diện và cùng với các nhân vật phản diện khác, Hoạn Thư lànguyên nhân làm cho Kiều phải gánh chịu bao nỗi bất hạnh. Như vậy thì về cơ bản,Hoạn Thư trong Đoạn trường tân thanh chỉ là một bản sao từ Kim Vân Kiều truyện.Các tác giả đều thống nhất với nhau rằng, Hoạn Thư là biểu tượng của cái ghenkhủng khiếp, một con người lắm mưu, nhiều kế, một kẻ ác độc đến tàn nhẫn, sẵn sàngchà đạp lên phẩm giá con người để trả mối tư thù. Ngược lại với cách nhìn trên, cómột số nhà nghiên cứu lại coi Hoạn Thư cũng chỉ là một nhân vật bi kịch, một nạnnhân trong tác phẩm. Điều này được họ chứng minh khi chỉ ra sự sá ng tạo củaNguyễn Du trong các tình tiết, sự thay đổi tính chất mối quan hệ giữa Hoạn Thư,Thúy Kiều và Thúc Sinh trong Đoạn trường tân thanh. Đặc biệt, giữa Hoạn Thư vàThúy Kiều không tồn tại mối quan hệ đối lập mà họ là những người “tri âm, tri kỉ”của nhau. Như thế, bước sang Đoạn trường tân thanh, Hoạn Thư đã trở thành mộtcon người mới. Nguyễn Du đã thể hiện tài năng xuất sắc của mình trong việc xâydựng thành công hình tượng nhân vật này. Vậy thì cuối cùng, Hoạn Thư là nhân vậtphản diện hay bi kịch? Và điều đó có ý nghĩa như thế nào khi nghiên cứu Đoạntrường tân thanh của Nguyễn Du trong tương quan so sánh vớiKim Vân Kiều truyện?Thiển nghĩ, đó là câu hỏi không dễ trả lời trong một bài viết. Con ngư ời không thể tồn tại tách rời xã hội, nói cách khác c on ngư ời luônp hải sống trong một môi tr ường nhất định và bản chất con người luôn đ ược bộc lột hông qua những mối quan hệ trong môi tr ường ấy. Mác nói: “Con người là t ổnghoà các mối quan hệ xã hội”. Nghĩa là, khi ta muốn t ìm hiểu bản chất một con ng ườic ụ thể thì cần phải xem xét đến những mối quan hệ x ã hội của con người đó. Con ngư ời trong văn học cũng luôn đ ược đặt trong những mối quan hệ phongp hú, phức tạp và qua đó, nhà văn s ẽ xây dựng cho nhân vật của mình những cuộcđời, số phận và tính cách khác nhau. Trong Đo ạn trường tân thanh, bên c ạnh ThúyKiều, Hoạn Thư là một nhân vật có vị trí, vai trò đ ặc biệt quan trọng. Nhà nghiêncứu Đông Hồ từng nhận xét, nếu không có Hoạn Th ư thì Đo ạn trư ờng tân thanh sẽ“ sụt đi hết nửa phần giá trị”. Ông khẳng định Hoạn Thư là “một nhân vật lạ lùng kìt uyệt phi thường” và “ví phỏng không có vai trò c ủa Hoạn Thư thì quyển TruyệnKiều là một câu chuyện nhạt quá” (1). Nghiên c ứu về thân phận của Hoạn Th ư thìk hông gì bằng đặt nhân vật này trong mối quan hệ với Kiều và Thúc Sinh. Để làm thay đổi tính cách của Hoạn Thư, trước hết Nguyễn Du đã làm thayđổi tính cách của Thúc Sinh. Sang đến Đ oạn trường tân thanh, chàng Thúc khôngcòn một chút chí khí nào (dù c ũng là ít ỏ i) như trong K im Vân Kiều truyện. Mộtc hàng Thúc có đôi lúc cương cường biến mất để nhường chỗ cho một Thúc Sinh trít uệ thấp kém, đớn hèn và bạc nhược. V ì vậy, Hoạn Thư trong Đ oạn trường tânthanh t rở nên bản lĩnh, thông minh, sắc sảo, “ thiệp thế biết điều” hơn rất nhiều sovới Hoạn Thư trong nguyên tác. Việc lược bớt, đảo và thêm vào một số chi tiết cũnglàm thay đổi tính cách của Hoạn Thư. Đ ến Đoạn trư ờng tân thanh, một Hoạn Thưnanh nọc và tàn ác đã đ ược thay thế bởi một Hoạn Th ư vị tha, độ lượng. Với việclược đi một số t ình tiết biểu hiện sự ghê gớm, tàn độc của Hoạn Thư, Nguyễn Du đãc hứng tỏ ông rất đề cao tấm lòng liên tài, s ự tri ngộ, biết cảm thông, chia sẻ ở nhânvật này. Đây là điều khác nhau cơ b ản giữa Hoạn Thư trong Đoạn trường tânthanh và Hoạn Thư trong Kim Vân Kiều truyện. Từ việc thay đổi tính cách c ủa Hoạn Thư, Nguyễn Du đã làm thay đổi số phậnc ủa nhân vật này. Bước sang Đ oạn trường tân thanh, Hoạn Thư đã trở thành mộtnhân vật bi kịch và để làm được điều này, Nguyễn Du đã thay đ ổi tính chất mốiq uan hệ giữa Hoạn Thư và Thúc Sinh, Hoạn Thư vớ i Thúy Kiều. Q uan hệ vợ chồng giữa Thúc Sinh và Ho ạn Thư không hề b ình thường bởitrước hết đây là mối quan hệ mang tính đẳng cấp. Thúc Sinh ch ưa bao giờ là mộtngười chồng theo đúng nghĩa của nó mà trong tay Hoạn Thư, trước sau anh ta cũngc hỉ là một con rối, một thằng hề mà thôi. S ự đối lập - t ương phản về tính cách giữavợ chồng Thúc - Hoạn chưa phải là bi k ịch lớn nhất của Hoạn Th ư mà ở nàng cònmột ...