Nhân lực cho Điện Hạt Nhân chưa sẵn sàng

Nhân lực là vấn đề vô cùng quan trọng, quyết định sự thành, bại của chương trình điện hạt nhân. Nhân lực có ảnh hưởng trực tiếp đến 2 vấn đề : sự an toàn của Nhà Máy điện hạt nhân và tính hiệu quả kinh tế của Nhà Máy điện hạt nhân. Việt Nam đã sẵn sàng ?
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhân lực cho Điện Hạt Nhân chưa sẵn sàng Nhân lực cho Điện Hạt Nhân chưa sẵn sàng - TS Nguyễn Quốc AnhNhân lực là vấn đề vô cùng quan trọng, quyết định sự thành, bại củachương trình điện hạt nhân. Nhân lực có ảnh hưởng trực tiếp đến 2 vấn đề :sự an toàn của Nhà Máy điện hạt nhân và tính hiệu quả kinh tế của NhàMáy điện hạt nhân. Việt Nam đã sẵn sàng ?Thế giới chuẩn bị nhân lực cho điện hạt nhân thế nào ?Đa số các sự cố hạt nhân đã xảy ra, kể cả ở các nước tiên tiến nhất về kỹthuật và đào tạo nhân lực ngành hạt nhân, có truyền thống về kỷ luật laođộng và văn hóa an toàn như Hoa Kỳ, Nga, Nhật v.v., có nguyên nhân là docon người. Vì thế, tất cả các nước đều rất coi trọng việc chuẩn bị nhân lựccho chương trình điện hạt nhân, đặc biệt là chọn người đứng đầu để giaoviệc chủ trì chương trình điện hạt nhân.Liên xô cũ khi xây dựng Nhà Máy điện hạt nhân đầu tiên đã chỉ địnhchuyên gia hàng đầu về năng lượng nguyên tử là Viện sĩ Blokhintsev phụtrách. Các nước Trung quốc, Ấn Độ khi xây dựng Nhà Máy điện hạt nhânđầu tiên cũng đã mời các chuyên gia đầu ngành về năng lượng nguyên tửđể phụ trách dự án và chỉ bắt đầu từ một lò công suất nhỏ. Nguyên tắcchung là người phụ trách chương trình điện hạt nhân phải là chuyên gia đầungành về năng lượng nguyên tử.Để quản lý an toàn một ngành đặc thù như điện hạt nhân, theo khuyến cáocủa IAEA và các nước có điện hạt nhân phát triển, thì các cơ quan phápquy, cơ quan hỗ trợ kỹ thuật về an toàn hạt nhân và cơ quan nghiên cứu,triển khai đều phải có đủ số lượng nhân lực cần thiết.Thí dụ, cơ quan pháp quy phải tuyển chọn được đủ số lượng nhân lực theocác chuyên ngành ít nhất là 2 năm trước khi phải tiến hành thẩm định cácnội dung an toàn hạt nhân có liên quan như thẩm định an toàn lựa chọn địađiểm, cấp phép xây dựng và cấp phép vận hành nhà máy điện hạt nhân. Sốnhân lực cần phải có và tham gia đánh giá an toàn, lựa chọn địa điểm củaNhà Máy điện hạt nhân của cơ quan này trong 2 năm đầu của giai đoạn tiềnkhả thi là 16 người; trong 2 năm tiếp theo là 32 người v.v.Nhân lực quản lý, vận hành cho dự án Nhà Máy điện hạt nhân cụ thểthường được đào tạo trong quá trình xây dựng, đưa nhà máy vào vận hànhvà thường xuyên được đào tạo lại trong quá trình hoạt động của nhà máy.Số nhân lực cụ thể phụ thuộc vào công nghệ lựa chọn và quy định của từngquốc gia, thường từ khoảng 400 – trên 1000 người cho một lò phản ứng.Ngoài ra, còn phải có đội ngũ nhân lực hàng nghìn người để xây dựng nhàmáy với các tiêu chuẩn đào tạo riêng phù hợp với đặc thù và yêu cầu antoàn của công trình điện hạt nhân.Một điều cần lưu ý là, do khủng hoảng hạt nhân gần 30 năm qua, hệ thốngcác cơ sở nghiên cứu, cơ sở đào tạo nhân lực và đội ngũ chuyên gia, cácnhà khoa học và giáo sư hàng đầu về hạt nhân giảm đáng kể trên khắp thếgiới. Đây là một khó khăn lớn cho việc “hồi sinh” ngành điện hạt nhântrong thời gian tới.Yêu cầu nhân lực cho điện hạt nhân của Việt NamĐiện hạt nhân là ngành công nghiệp đặc biệt nhạy cảm, có công nghệ phứctạp với yêu cầu an toàn cao ( gần như tuyệt đối ) và có đòi hỏi đặc thù lànhiều cán bộ có năng lực không thay thế được cho một chuyên gia chấtlượng cao đủ sức chủ trì chương trình điện hạt nhân hoặc đảm đương mộtcông đoạn cụ thể.Chương trình đào tạo nhân lực phải đi trước một bước so với các công táckhác và phải bắt đầu chuẩn bị kỹ lưỡng đội ngũ chuyên gia, kỹ thuật viên,cán bộ quản lý trước khi Nhà Máy điện hạt nhân đi vào vận hành từ 10-15năm hoặc sớm hơn nữa.Do tính chất đặc biệt quan trọng tới sự an toàn, an ninh và chủ quyền quốcgia, nhân lực cho ngành này phải dựa vào người Việt Nam là chủ yếu vàphải là những người được đào tạo đáp ứng nhu cầu về chất lượng ( cả vềnăng lực làm chủ công nghệ, năng lực quản lý và tính kỷ luật, trách nhiệmtrong vận hành ), đủ về số lượng cho cả chương trình điện hạt nhân nóichung và cho cả các dự án Nhà Máy điện hạt nhân cụ thể.Trong giai đoạn đầu, chúng ta cần và phải thuê chuyên gia nước ngoài,nhưng dù có thuê thì người Việt Nam vẫn phải đủ năng lực quản lý hoạtđộng của họ phù hợp với lợi ích của quốc gia, không được để lệ thuộc hoàntoàn vào chuyên gia nước ngoài.Nhân lực điện hạt nhân đã sẵn sàng ?Hiện nay, chúng ta mới có một đội ngũ khoảng 600 kỹ sư, nhân viên kỹthuật làm việc trong các lĩnh vực hạt nhân, phần lớn trong các lĩnh vực phinăng lượng ( chủ yếu tại lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt và một số việnnghiên cứu hạt nhân ).Số nhân lực này là rất quý, nhưng xét cho cùng, họ cũng chưa phải là cácchuyên gia, kỹ thuật viên về điện hạt nhân và nếu muốn sử dụng họ chođiện hạt nhân thì cũng phải đào tạo lại.Số làm việc trong lĩnh vực gần với điện hạt nhân chỉ khoảng 30 - 40 người,phần lớn lại đã cao tuổi. Các chuyên gia đầu ngành về hạt nhân và điện hạtnhân đều đã ở độ tuổi 70, tuy vẫn còn sức khỏe, nhưng đã nghỉ hưu. Vì vậy,họ hầu như không tham gia vào việc xây dựng chương trình điện hạt nhânvà dự án Nhà Máy điện hạt nhân Ninh Thuận. ...