Nhẫn tàng hình và mạng Internet

Triết gia Plato từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên đã từng đề cập đến chuyện ẩn danh trên... Internet. Thật ra, ông chỉ kể một câu chuyện ngụ ngôn về chiếc nhẫn Gyges, ai đeo vào đều có thể tàng hình theo ý muốn. Gyges là một người chăn cừu ở xứ Lydia, một hôm tình cờ phát hiện chiếc nhẫn giúp anh tàng hình khi xoay chiều chiếc nhẫn. Anh ta trở về kinh thành, dùng nhẫn để quyến rũ hoàng hậu, giết vua Lydia và lên làm vua. Plato lập luận bất kỳ một con người...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhẫn tàng hình và mạng InternetNhẫn tàng hình và mạng InternetTriết gia Plato từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên đã từng đềcập đến chuyện ẩn danh trên... Internet.Thật ra, ông chỉ kể một câu chuyện ngụ ngôn về chiếc nhẫnGyges, ai đeo vào đều có thể tàng hình theo ý muốn. Gyges làmột người chăn cừu ở xứ Lydia, một hôm tình cờ phát hiện chiếcnhẫn giúp anh tàng hình khi xoay chiều chiếc nhẫn. Anh ta trở vềkinh thành, dùng nhẫn để quyến rũ hoàng hậu, giết vua Lydia vàlên làm vua.Plato lập luận bất kỳ một con người bình thường sống rất đạođức vẫn có thể làm chuyện xấu nếu không còn phải lo sợ về hậuquả hành động của mình, tức là “tàng hình” trong mắt ngườikhác. Plato cho rằng đạo đức là một thiết chế xã hội, nguồn độnglực dẫn dắt đạo đức là ước muốn gìn giữ uy tín cá nhân trướcmắt xã hội. Nhưng nếu hàng rào này bị tháo bỏ, con người có thểđánh mất đạo đức trong nháy mắt.Gạt chuyện Plato qua một bên, giả sử chúng ta có một chiếc áotàng hình, ý nghĩ đầu tiên của đa số là gì? Chắc cũng là một ýxấu nào đó mà giữa thanh thiên bạch nhật, ít ai dám làm. Từ ăntrộm đến nghe lén, từ theo dõi người khác đến lẻn vào phòng...người mình đang yêu thầm nhớ trộm. Chí ít cũng là những hànhvi “thế thiên hành đạo” ngoài vòng pháp luật.Tác giả Julie Zhuo dùng hình ảnh chiếc nhẫn Gyges trong mộtbài báo trên tờ New York Times để cho rằng tình trạng ẩn danhrồi nhảy vào các mạng xã hội, phần bình luận trên các trang báochính thống, để nói năng bạt mạng, hạ nhục lăng mạ người kháclà hậu quả của khả năng không bị phát hiện của các“commentors” (người bình luận). Nếu không chịu trách nhiệmcho những phát biểu của mình, người ta có thể ăn nói vô tội vạmà bình thường chính họ cũng không thể chấp nhận. Nói cáchkhác, theo các nhà tâm lý học, ẩn danh làm tăng hành vi phi đạođức trên thế giới ảo.Báo chí chính thống hiện nay đã phải xây dựng những phần mềmlọc các “comment” (lời bình luận) mang tính chất như thế. Nhiềutờ báo yêu cầu người đọc phải đăng ký tên và địa chỉ e-mail thậttrước khi có thể gửi comment. Nhưng như thế chưa đủ vì ngườita vẫn có thể tạo ra tên ảo, địa chỉ e-mail ảo dễ dàng. Vấn đề làsử dụng lý thuyết trò chơi và sức mạnh cộng đồng để loại bỏ cáccomment khoác áo ẩn danh để nói bậy.Các diễn đàn và phần bình luận của các báo phải xây dựng chođược một cộng đồng mạnh - ở đó dù là thế giới ảo cũng phảituân thủ một số luật chơi nếu không muốn bị loại ra khỏi cộngđồng. Nếu hôm nay một người comment theo kiểu “ăn vạ” hômsau tất cả cộng đồng nghỉ chơi với anh ta thì dù núp dưới mộtdanh xưng nào đó, anh ta cũng sẽ cảm nhận được sức ép củacộng đồng. Những comment mang tính xây dựng, đưa ra nhữngý tưởng mới, viết có tính thuyết phục sẽ dần dà tạo cho ngườicomment một uy tín trong cộng đồng không khác gì bên ngoàithế giới thật. Lúc đó, chiếc nhẫn Gyges sẽ chẳng còn giúp đượcai làm bậy.