Nhiễm trùng tuyến nước bọt

Nếu không kể u thì phần lớn bệnh lý còn lại của tuyến nước bọt thường liên quan đến nhiễm trùng cấp hoặc mãn của tuyến mang tai, dưới hàm và có khi cả dưới lưỡi do vi khuẩn, siêu vi hay mycobacteria. Dù tuyến nước bọt chính hay phụ đều có thể bị ảnh hưởng, nhưng thường gặp nhất là tuyến mang tai và tuyết dưới hàm dưới dưới dạng viêm tuyến mang tai cấp do vi khuẩn
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhiễm trùng tuyến nước bọt NHIỄM TRÙNG TUYẾN NƯỚC BỌT Giảng viên: Bùi Hữu lâm Mục tiêu: 1/ Trình bày được cơ chế bệnh sinh của nhiễm trùng tuyến nước bọt2/ Liệt kê được các yếu tố bệnh nguyên tại chỗ và toàn thân của nhiễm trùng tuyến nước bọt. 3/ Trình bày được phân loại nhiễm trùng tuyến nước bọt 4/ Trình bày được đặc điểm vi sinh học trong nhiễm trùng tuyến nước bọt4/ Trình bày phác đồ hướng dẫn chẩn đoán và điều trị nhiễm trùng tuyến nứơc bọtI/ Phân loại:Nếu không kể u thì phần lớn bệnh lý còn lại của tuyến nước bọt thường liênquan đến nhiễm trùng cấp hoặc mãn của tuyến mang tai, dưới hàm và có khi cảdưới lưỡi do vi khuẩn, siêu vi hay mycobacteria. Dù tuyến nước bọt chính hayphụ đều có thể bị ảnh hưởng, nhưng thường gặp nhất là tuyến mang tai vàtuyến dưới hàm dưới dạng viêm tuyến mang tai cấp do vi khuẩn (ABP: acutebacterial parotitis) và viêm tuyến dưới hàm cấp do vi khuẩn (ABSS: acutebacterial submandibular sialolenitis). Nguyên nhân gây viêm tuyến nước bọt kháđa dạng như do _giảm lưu lượng nước bọt (do mất nước, suy dinh dưỡng, tắcnghẽn và thuốc men), _chấn thương ống hoặc lổ ống tuyến (do nghề nghiệp,thói quen, răng) hay _tắc nghẽn lưu thông nước bọt (do chấn thương ống tuyến,nút dịch nhầy, sỏi , hay bệnh mạch máu – tạo keo).. Một điều cần nhấn mạnh làphải luôn cảnh giác để phân biệt 1 tiến trình viêm tuyến với các bệnh lý kháccũng gây sưng phồng tuyến nước bọt, ví dụ u tuyến lành hoặc ác. Viêm tuyếndưới hàm thường do tắc nghẽn trong khi viêm tuyến mang tai lại do nhữngnguyên nhân không gây tắc nghẽn. Viêm hệ thống ống tuyến cũng có thể xảy rasau các đợt tắc nghẽn cấp tính do sỏi. Viêm tuyến nước bọt cấp và mãn bị ảnhhửơng bởi nhiều yếu tố như tuổi tác, tiền sử nội, ngoại khoa, tình trạng miễndịch, cân bằng thể dịch toàn thân, thuốc men và dị ứng. Ngòai ra, còn có các yếutố gây bệnh khác như: bất thường ống tuyến bẩm sinh hoặc mắc phải, dị vật,các thao tác trong khi chữa răng, bệnh u hạt hệ thống, nhiễm HIV, chấn thươnghàm mặt và (tình trạng )vừa mới nằm viện. Phân lọai nhiễm trùng tuyến nước bọtNhiễm vi khuẩn Viêm tuyến dưới hàm cấp Viêm tuyến mang tai cấp Viêm tuyến dưới hàm mãn Viêm tuyến mang tai mãn Viêm tuyến mang tai mãn ở trẻ nhỏ Viêm tuyến nước bọt dị ứng cấp (viêm tuyến mang tai quang tuyến) Bệnh do Actinomyces Bệnh mèo quàoNhiễm siêu vi Dịch viêm tuyến mang tai (bệnh quai bị) Tổn thương lymphô-biểu mô lành tính (bệnh nhân nhiễm HIV) Virus cự bào (CMV_Cytomegalovirus)Nhiễm nấmNhiễm mycobacterium Lao Các mycobacteria không điển hìnhNhiễm ký sinh trùngCác bệnh nhiễm trùng liên quan đến hệ miễn dịch Viêm tuyến nước bọt do bệnh tạo keo (Lupus ban đỏ toàn thân) Hội chứng Sjogren Dị sản tuyến nước bọt hoại tử Bệnh sarcoidII/ Khám tổng quát : Khám thường quy bệnh nhân bao gồm hỏi kỹ lịch sử bệnh và thăm khám thựcthể.1/Lịch sử bệnh :Tiền sử, bệnh sử có thể cung cấp các thông tin hữu ích bởi córất nhiều bệnh lý khác nhau có thể dẫn đến tình trạng tuyến nước bọt bị sưngphồng(Bảng 1). Nhiều trường hợp viêm tuyến mang tai cấp do vi khuẩn (ABP)xảy ra ở những bệnh nhân nằm viện bị suy kiệt, ăn uống kém dẫn đến thiếunứơc gây mất cân bằng thể dịch hoặc thậm chí mất nước. Bệnh nhân khai sưngvà đau vùng dưới hàm sau khi ăn thì hầu như chắc chắn do sỏi tuyến dưới hàmgây nên các cơn tắc nghẽn cấp tính. Bản thân tiền sử có sỏi tuyến nước bọt cũngcó giá trị chẩn đoán. Trẻ con bị sưng nề cấp tuyến nước bọt và đau có thể mắcquai bị. Khi khám 1 bệnh nhân bị sưng nề cấp tuyến nước bọt cần phải hỏi xemhọ có tiếp xúc với thú vật trước đó không, đặc biệt với mèo. Nhạc công chơinhạc cụ hơi sau buổi hoà nhạc bị sưng tuyến mang tai hai bên có thể do khôngkhí bị bơm vào tuyến mang tai gây nên cái gọi là “hội chứng người thổi kènTrumpet” kinh điển (Trumpet blower’s syndroma).Bảng 1Các yếu tố nguy cơ đối với nhiễm trùng tuyến nước bọtMất nướcSau gây mê và phẫu thuậtBệnh mạn tínhTuổi caoTrẻ sinh thiếu thángXạ trịTình trạng suy giảm miễn dịchNằm viện dài ngàySuy thậnSuy ganSuy tim xung huyết (congestive heart failure)Đái đườngSuy giápSuy dinh dưỡngSỏi tuyến nước bọtViêm miệngNhiễm HIVHôị chứng SjogrenTrầm cảmRối loạn tâm thầnBiếng ăn tâm thần /chứng ăn vô độ (Anorexia nervosa/bulimia)Tăng acid uric huyếtTăng lipoprotein- huyếtBệnh xơ nang ( hay bệnh nhầy nhớt)(cystic fibrosis/mucoviscidosis)Ngộ độc chìBệnh CushingThuốc menYếu tố khác__________________________________________________________________Ở các bệnh nhân vừa mới đi làm răng (nhất là gắn mắc cài chỉnh nha) hoặcbệnh nhân có thói quen cắn má, viêm tuyến mang tai ngược dòng(hay VTMT ứđọng) {stasis, retrograde sialadenitis ) có thể xảy ra do các sang chấn đẩy vikhuẩn vào hệ thống ống tuyến. Mặc dù h ...