Nhiều dược liệu quý hiếm sẽ biến mất

Việc khai thác kiểu tận diệt cùng với những cơn “sốt” cây thuốc xáo tam phân, cây cà gai leo… vừa qua khiến nhiều nguồn dược liệu quý hiếm bị biến mất Nguồn dược liệu, đặc biệt là một số loài cây thuốc quý hiếm tại Việt Nam đang đứng trước nguy cơ biến mất hoàn toàn bởi bàn tay con người. Cây xáo tam phân ở Nam Trung Bộ, cây cà gai leo ở tỉnh Quảng Nam đang gây sốt và bị khai thác đến cạn kiệt. Do đó, việc cần thiết hiện nay là phải nhanh chóng có...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhiều dược liệu quý hiếm sẽ biến mất Nhiều dược liệu quý hiếm sẽ biến mấtViệc khai thác kiểu tận diệt cùng với những cơn “sốt” cây thuốc xáo tam phân, câycà gai leo… vừa qua khiến nhiều nguồn dược liệu quý hiếm bị biến mấtNguồn dược liệu, đặc biệt là một số loài cây thuốc quý hiếm tại Việt Nam đang đứngtrước nguy cơ biến mất hoàn toàn bởi bàn tay con người. Cây xáo tam phân ở Nam TrungBộ, cây cà gai leo ở tỉnh Quảng Nam đang gây sốt và bị khai thác đến cạn kiệt. Do đó,việc cần thiết hiện nay là phải nhanh chóng có chính sách, giải pháp để bảo tồn, phát triểnnguồn dược liệu trong nước.Mất rừng, mất nguồn dược liệuTheo TS Nguyễn Bá Hoạt, nguyên phó viện trưởng Viện Dược liệu Trung ương, điều tracủa viện này cho thấy tính đến năm 2005, đã ghi nhận được 3.948 loài thực vật và nấmlớn có công dụng làm thuốc; 52 loài tảo biển, 408 loài động vật và 75 loại khoáng vật cócông dụng làm thuốc ở Việt Nam. Kết quả này phản ánh nguồn dược liệu ở nước ta rấtphong phú. Trong tổng số 3.948 loài cây thuốc, gần 90% là cây thuốc mọc tự nhiên, tậptung chủ yếu trong các quần xã rừng, chỉ có gần 10 % là cây thuốc trồng.Nhiều nhà khoa học không quản ngại khó khăn đi tìm kiếm các loạidược liệumới trong rừng sâu. Ảnh: TỪ ĐỨC DŨNGThế nhưng, trong quá trình điều tra từ năm 1970-1990, Viện Dược liệu Trung ương đãphát hiện nhiều vùng rừng có cây thuốc phong phú nay đã hoàn toàn bị phá bỏ. Vùng núiHàm Rồng (Sa Pa – Lào Cai) vào những năm 1972 -1973 là một khu rừng rậm rạp, cónhiều loài thuốc quý như sâm vũ diệp, tam thất hoang, hoàng liên… nhưng đến năm1985, rừng ở đây đã bị phá hủy để trồng bắp và các loại cây trồng khác.Tình trạng này cũng có thể thấy ở vùng rừng với hàng ngàn hecta ở tiểu cao nguyên AnKhê (thuộc 2 tỉnh Gia Lai và Bình Định), trước kia vốn là trung tâm phân bố lớn nhấtViệt Nam của cây vàng đắng – là nguyên liệu chiết berberin, hiện đã nằm dưới lòng hồchứa nước của thủy điện Vĩnh Sơn. Rất nhiều vùng phân bố tự nhiên của các loài câythuốc quý như sâm Ngọc Linh, thiên niên kiện, ba kích, đảng sâm, hoàng đằng, ngũ giabì… cũng bị thu hẹp do nạn phá rừng và mất rừng.Hiện nguồn tài nguyên cây thuốc không còn nguyên vẹn nữa, như cây vàng đắng, từ năm1980-1990, mỗi năm khai thác từ 1.000 đến 2.500 tấn/năm nhưng đến năm 1991-1995 chỉcòn 200 tấn/năm. Từ năm 1995 đến nay, về cơ bản ở Việt Nam không còn vàng đắng đểkhai thác thương mại. Một số cây có nhu cầu sử dụng và kinh tế cao như ba kích, đảngsâm, các loài hoàng tinh, bình vôi… vốn phân bố khá phổ biến ở các tỉnh miền núi phíaBắc nhưng đã bị suy giảm nghiêm trọng nên đã được đưa vào Sách đỏ Việt Nam và Danhlục đỏ Cây thuốc Việt Nam.Theo thống kê của Viện Dược liệu Trung ương năm 2007, 144 loài cây thuốc thuộc diệnquý hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng cần được bảo tồn. Trong số đó có rất nhiều loài câythuốc quý như sâm Ngọc Linh, sâm vũ diệp, tam thất hoang, các loài hoàng liên, báchhợp, biến hóa núi cao, thanh mộc hương, ba kích, đảng sâm…Đẩy mạnh nuôi trồng – Con đường tất yếuTiềm năng tài nguyên động – thực vật làm thuốc ở Việt Nam là đặc biệt phong phú và đadạng. Tuy nhiên, điều này cũng chỉ có giới hạn. Chúng chỉ có thể thực sự trở thành tiềmnăng lâu dài nếu biết giữ gìn và khai thác một cách hợp lý. Hơn nữa, đây lại là nhóm tàinguyên tái tạo được. Vì thế, việc đẩy mạnh nuôi trồng là con đường phát triển tất yếutrong tương lai.Tại hội thảo “Định hướng phát triển khối tạo nguồn nguyên liệu làm thuốc giai đoạn2012 – 2015”, TSKH Nguyễn Minh Khởi, Viện trưởng Viện Dược liệu Trung ương, chobiết trong giai đoạn 2012-2020, cần đẩy mạnh công tác quản lý tài nguyên, giống, chếbiến, xây dựng mô hình trồng dược liệu, tư vấn. Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác tuyêntruyền, sớm ban hành quy trình, quy phạm về GACP (thực hành tốt trồng trọt và thuhái)…TS Nguyễn Bá Hoạt đề xuất cần điều tra tổng thể nguồn nguyên liệu tự nhiên; xây dựngvà đề xuất quy hoạch các vùng khai thác để tiêu chuẩn hóa nguồn nguyên liệu đầu vào vàbảo đảm việc khai thác cây thuốc; xây dựng một số vùng sản xuất nguyên liệu các loàicây thuốc đang có nhu cầu lớn theo điều kiện sinh thái và địa lý phù hợp. Đồng thời, triểnkhai trồng các loài cây thuốc theo GACP; bảo tồn và phát triển các loài cây thuốc quý cótiềm năng phát triển tạo thuốc mới… ...