Những điều cần biết về bệnh Horton

Bệnh Horton gây viêm ở nhiều động mạch như: động mạch não, cảnh, sống nền, tủy sống, mắt, hàm, lưỡi, chủ, chậu, mạc, treo, vành, phổi... Biểu hiện của bệnh Horton rất đa dạng, khó chẩn đoán sớm, tỷ lệ tử vong khoảng 10% do tổn thương tại các động mạch quan trọng của cơ thể. Horton là bệnh viêm động mạch khu trú chủ yếu ở động mạch thái dương nông. Năm 1932, lần đầu tiên Horton và G.E.Brown mô tả và đặt tên là bệnh viêm động mạch thái dương (arteritis temporalis). Hiện nay, người ta thấy...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những điều cần biết về bệnh Horton Những điều cần biết về bệnh Horton Bệnh Horton gây viêm ở nhiều động mạch như: động mạch não, cảnh,sống nền, tủy sống, mắt, hàm, lưỡi, chủ, chậu, mạc, treo, vành, phổi... Biểuhiện của bệnh Horton rất đa dạng, khó chẩn đoán sớm, tỷ lệ tử vong khoảng10% do tổn thương tại các động mạch quan trọng của cơ thể. Horton là bệnh viêm động mạch khu trú chủ yếu ở động mạch tháidương nông. Năm 1932, lần đầu tiên Horton và G.E.Brown mô tả và đặt tênlà bệnh viêm động mạch thái dương (arteritis temporalis). Hiện nay, người tathấy đây là bệnh viêm động mạch toàn thân, trong đó chỉ có 1/3 trường hợplà viêm ở động mạch thái dương nông và các nhánh của động mạch cảnhngoài. Có nhiều thuyết khác nhau về bệnh Horton: Horton và Frangenheimcho rằng bệnh do vi khuẩn đặc hiệu nên xếp vào nhóm bệnh u hạt nhiễmkhuẩn (granulome infecteeusr); Zeek, Morrison Abithol cho là dị ứng quámẫn nên xếp vào nhóm những bệnh mạch máu do dị ứng; Miehlke lại xếpvào nhóm bệnh tạo keo. Gần đây Sauerruch, Dorstelman... thiên về giả thiếtHorton là bệnh tự miễn; một số tác giả cho là di truyền, do virut viêm gan Bvà Treponema pallidum. Yếu tố dịch tễ Bệnh Horton xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới trong đó nhiều nhất làngười da trắng, số ít ở châu Phi, ở Việt Nam đã ghi nhận vài chục trườnghợp. Tỷ lệ mắc bệnh ở nữ gấp đôi nam. Bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi,nhưng gặp nhiều ở độ tuổi trên 60. Yếu tố di truyền có thể giữ vai trò quantrọng trong bệnh Horton. Biểu hiện của bệnh Bệnh khởi phát và tiến triển kín đáo. Các triệu chứng về mắt gặpnhiều theo thứ tự là: phù nề gai thị; tắc động mạch võng mạc trung tâm; nhìnđôi; thị trường thu hẹp; ám điểm trung tâm, đau hố mắt. Kèm theo các biểuhiện: nhức đầu, đau cơ khớp, đai vùng thắt lưng, cơ đai vai; sốt; hội chứngthiếu máu... Những triệu chứng ở đầu: - Nhức đầu là dấu hiệu nổi bật nhất, buộc bệnh nhân phải đi khámbệnh vì dùng thuốc giảm đau nào cũng không chịu được cơn đau đầu. Đây làđặc điểm giúp cho chẩn đoán bệnh Horton. Điển hình là nhức đầu vùng tháidương một hoặc hai bên. Đau thường xuyên kiểu tăng cảm, đau cháy của dađầu, đột nhiên xuất hiện cơn đau đầu kịch phát tại một điểm ở thái dương.Cơn đau xuất hiện tự nhiên hay do một kích thích dù rất nhẹ như: gọng kính,lược chải tóc... hay đau về đêm, đau tăng lên bởi lạnh; đau rất dữ dội, bệnhnhân phải lấy tay ôm đầu, vật vã, kêu la; đau kéo dài 1-3 giờ, mỗi ngày xuấthiện hai ba cơn; thậm chí có cơn kéo dài trên 10 giờ, ngày một cơn nên bệnhnhân rất khổ sở vì đau đớn. - Triệu chứng tại chỗ của động mạch thái dương nông có giá trị chẩnđoán bệnh: vùng động mạch thái dương với màu sắc đỏ tím, thâm viêmnhiễm, ngoằn ngoèo, dày cứng, ấn đau, sờ thấy động mạch có chỗ to nhỏkhông đều, đập yếu hoặc không đập. - Bệnh còn gặp ở các động mạch: mặt, sau mắt, chẩm. Tổn thươngđộng mạch mặt, gây thiếu máu cục bộ ở những cơ nhai, biểu hiện bằng dấuhiệu đặc trưng khập khiễng hàm. Có khi gặp đau lưỡi, nuốt khó do tổnthương những động mạch chi phối các vùng đó. Triệu chứng toàn thân: - Suy nhược, chán ăn, gầy sút, sốt nhẹ hoặc, sốt cao kiểu cao nguyên. - Giả viêm đa khớp gốc chi: có dấu hiệu thâm nhiễm viêm ở những cơđai, nhất là đai vai: đau cân đối hai bên, có khi bệnh nhân phải nằm liệtgiường nhưng không hạn chế vận động các khớp và không có tổn thươngxương khớp trên hình ảnh Xquang; rất nhạy cảm với những thuốc chốngviêm corticoid và không corticoid. Tổn thương mắt: Có thể có biến chứng mù một mắt, sau đó lan sangmù cả hai mắt do tắc nghẽn hoàn toàn động mạch mắt. Tùy mức độ tổnthương động mạch mắt mà biểu hiện các triệu chứng: nhìn đôi, liệt cơ mắt,co đồng tử một bên, mù thoảng qua, ám điểm trung tâm, rối loạn thị trường,màn sương mù, sợ ánh sáng, ảo thị giác... Các triệu chứng khác ít gặp và dễ nhầm với các bệnh khác như: Nhồimáu não, viêm dây thần kinh, phồng động mạch chủ, thiểu năng động mạchchủ hay động mạch vành; bệnh phế quản, phổi; viêm động mạch ngoài sọ vàtrong sọ, viêm động mạch ở các chi. Bệnh Horton dễ bị bỏ sót ở các thể bệnhnhư: toàn thân suy s ụp dần; sốt đơn thuần kéo dài; đi khập khiễng cách hồi;cơn đau thắt hay tai biến thiếu máu cục bộ ở những cơ quan do ngành lớnhay thân động mạch chủ chi phối. Các xét nghiệm có giá trị chẩn đoán: Sinh thiết động mạch; Doppler,chụp động mạch cảnh ngoài hỗ trợ cho sinh thiết được chính xác. Điều trị Giới chuyên môn thống nhất rằng: Khi đã có hướng dẫn chẩn đoánlâm sàng về bệnh Horton thì nên bắt đầu điều trị ngay bằng corticoid để dựphòng những biến chứng về mắt. Mặt khác nếu điều trị bằng corticoid màcác triệu chứng chủ yếu được cải thiện thì đây coi như một test chẩn đoánthực sự của bệnh. Liệu pháp coritcoid là biện pháp điều trị duy nhất có hiệu quả. Nhữngbiến chứng nguy hiểm ...