Những điều cần thiết để có tin hay

Gần đây, một tờ báo trích lời của Tổng Thanh tra Nhà nước phát biểu về một vụ cũng khá ầm ĩ. Sau đó quan chức này tuyên bố ông không hề phát biểu như vậy. Rồi loại tin kiểu "có tin đồn sẽ tăng giá gạo, tăng giá xăng..." cũng xuất hiện không ít trên báo chí Việt Nam. Chưa dám nói những tin kiểu này góp phần gây bối rối cho xã hội, nhưng chắc chắn nó đi ngược lại những nguyên tắc cơ bản của báo chí. Thực ra những nguyên tắc cơ bản này luôn là...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những điều cần thiết để có tin hay Những điều cần thiết để có tin hayGần đây, một tờ báo trích lời của Tổng Thanh tra Nhà nước phát biểu về một vụcũng khá ầm ĩ. Sau đó quan chức này tuyên bố ông không hề phát biểu như vậy.Rồi loại tin kiểu có tin đồn sẽ tăng giá gạo, tăng giá xăng... cũng xuất hiệnkhông ít trên báo chí Việt Nam. Chưa dám nói những tin kiểu này góp phần gâybối rối cho xã hội, nhưng chắc chắn nó đi ngược lại những nguyên tắc cơ bản củabáo chí.Thực ra những nguyên tắc cơ bản này luôn là những điều đầu tiên được nhắc nhởđối với bất kỳ nhà báo nào, vậy tại sao tình trạng đăng tin không kiểm chứng, đăngtin đồn, tin với quan điểm thiên vị, thậm chí tin sai, lại nhiều như vậy?Sau khi đảm bảo nắm vững cấu trúc cơ bản của tin, hãy để ý đến một số yếu tố cầnthiết để bài viết được hay. Những yếu tố này gồm có: tin tức chính xác, xác địnhnguồn gốc của tin, công bằng, cân bằng, không thiên vị và thấu đáo. Diễn đàn Báochí Việt Nam xin giới thiệu quan điểm của Peter Eng và Jeff Hodson, nêu trongcuốn Cẩm nang viết tin.Chính xácĐiều quan trọng hơn cả là phóng viên cần phải đưa tin thật chính xác, nếu không,độc giả sẽ không tín nhiệm vào báo của bạn và mua báo khác. Các sai sót có thểlàm hại đến các nguồn tin và độc giả.Không bao giờ nên cho rằng một điều gì đó là đúng. Luôn luôn đặt câu hỏi. Luônluôn kiểm chứng. Chính xác có nghĩa là luôn luôn lưu ý đến mọi chi tiết. Bắt đầutừ việc đơn giản nhất như: cách đánh vần tên, chức danh và địa điểm. Tiếp đến làviệc xác nhận các thông tin chứa đựng trong các thông cáo báo chí, và trích lờimột người nào đó thật đúng, hoặc mô tả đúng quan điểm của họ.Có thể bạn nghĩ rằng viết tên sai ‘không quan trọng lắm’ nhưng nếu bạn mắc lỗinày, một độc giả biết cách đánh vần đúng sẽ nghĩ rằng, ‘nếu phóng viên viết têncũng sai thì không hiểu còn sai thêm những gì nữa trong bài.’ Các nguồn cung cấptin có thể bực mình nếu bạn viết sai tên của họ. Họ có thể không tin cậy bạn nữa.Hãy hỏi nguồn tin này cách đánh vần, xin họ danh thiếp. Xem trong niên giámđiện thoại. Viết là Chuan Leepai hay Chuan Leekpai? Jacky Chan hay JackieChan?Một tờ báo có thể gây ra nhiều vấn đề nếu phạm sai lầm. Một tờ báo Campuchialàm cho người dân lo ngại khi đưa tin rằng một loại bao cao su tránh thai có thể đãbị nhiễm vi khuẩn HIV gây ra bệnh AIDS. Chính phủ đã phải mở một cuộc họpbáo để bác bỏ tin này. Tờ báo đăng tải lời xin lỗi: ‘Chúng tôi sai lầm trong tư cáchphóng viên chuyên nghiệp.’Sai sót là quá tệ khi chúng ta phải vội vã và để kịp hạn ra báo. Nhưng mẵc lỗi lầmchỉ vì bất cẩn hay lười biếng không kiểm lại tin là điều không thể tha thứ được.Kiểm chứngKhông bao giờ nên đăng tải những tin dễ gây tranh cãi mà không kiểm chứng. Nếuđược, hãy kiểm chứng bằng cách đến tận nơi. Nếu không thể đến được thì yêu cầunhững ai chứng kiến tận mắt xác nhận sự việc. Đồng thời, cũng nên xem những tàiliệu chứng tỏ sự việc có thật.Trong cuộc chiến tại Campuchia năm 1997, một viên chức tỉnh Siem Reap đã nóivới một phóng viên là không hề có vấn đề gì tại nơi đó, ông cho biết chỉ ở PhnomPenh mới có giao tranh. Tuy nhiên, người phóng viên này nghe thấy tiếng súng từxa vọng lại. Anh đã không tin lời viên chức đó. Anh đến xem tình hình tại nhàthương. Tại đấy, anh gập các bác sĩ đang chữa trị cho một bé trai bị thương vì đạn.Thân nhân của em cho biết, hai nông dân lớn tuổi đã thiệt mạng. Nhưng ngườiphóng viên này không thấy có binh lính nào bị thương. Anh đến bệnh viện quânđội bên ngoài thành phố để xem xét. Tại đó anh thấy có nhiều binh lính bị thương,họ cho anh biết có những người khác bị thiệt mạng nữa. Anh phóng viên liền đếnmột ngôi chùa để xem, chùa là nơi xác những người chết được hỏa táng.Kiểm chứng cả giấy tờ nữa. Nếu bạn không kiểm chứng, bạn có thể trở thành nạnnhân bị lừa.Một đêm, tờ báo Căm Bốt, Campuchia, nhận được một tờ fax của ai đó nói rằngông ta là tân chủ tịch của đảng đang cầm quyền. Tờ fax nói các đảng viên đã bỏphiếu bầu tân chủ tịch đảng trong một buổi họp đặc biệt tại một nơi hẻo lánh trongnước. Tờ báo không kiểm chứng được tin này nhưng vẫn đăng. Đó là một sai sótlớn. Ngày hôm sau, các viên chức trong đảng nói không hề có một buổi họp nhưvậy.Xử trí như thế nào với các tin đồn là một trong các thử thách khó nhất của ngườiký giả đang phải gấp rút viết bài cho kịp kỳ hạn. Các chính trị gia và những ngườikhác muốn đề cao quyền lợi riêng của họ thường lợi dụng các phóng viên để nóixấu đối thủ. Không bao giờ nên đăng tải tin đồn. Hỏi thẳng nguồn gốc của tin đó,đòi phải có chứng cớ. Hỏi người bị đồn về thực hư. Nếu không thể kiểm chứngđược tin đồn đó là thực, đừng đăng.Các sai sót gây bối rối cho tờ báo và làm hại đến uy tín của báo. Nhưng khôngphải chỉ có thế. Có thể còn làm cho báo bị tổn hao nữa. Một tờ báo Hồng Kôngđăng một bài ngầm ý cho rằng một trong các hoàng tử của quốc vương NorodomSihanouk không phải là con chính thức của ngài. Quốc vương Sihanouk nói tinnày sai và làm hại ...