Nuôi bò sữa ở nông hộ - Chương 3

Nuôi bò sữa ở nông hộ. Chương 3. phối giống và sinh sản. Cơ quan sinh dục bò cái gồm hai phần: bộ phận sinh dục bên ngoài và bộ phận sinh dục bên trong.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nuôi bò sữa ở nông hộ - Chương 3 Ch−¬ng 3 phèi gièng vµ sinh s¶nI. sinh lý sinh dôc cña bß c¸i1. CÊu t¹o c¬ quan sinh dôc bß c¸i C¬ quan sinh dôc bß c¸i gåm hai phÇn: bé phËnsinh dôc bªn ngoµi vµ bé phËn sinh dôc bªn trong(h×nh 3-1). a. Bé phËn sinh dôc bªn ngoµi Bé phËn sinh dôc ngoµi gåm : ©m hé, ©m vËt vµtiÒn ®×nh. - ¢m hé Lµ bé phËn n»m ngay d−íi ©m m«n, lµ c¬ quan®Çu tiªn cña ®−êng sinh dôc c¸i, phÝa ngoµi cã 2 m«ikhÐp kÝn vµo nhau t¹o thµnh r·nh gi÷a 2 m«i. B×nhth−êng ©m hé cã mµu ®en, cã nhiÒu tuyÕn chÊt nhên,gi÷a 2 m«i cã r·nh lu«n ®−îc khÐp kÝn ®Ó b¶o vÖ c¸cbé phËn bªn trong, ®ång thêi còng lµ lèi ®−a èng tinhqu¶n vµo khi dÉn tinh.40 H×nh 3-1. S¬ ®å vÞ trÝ cña c¸c bé phËn ®−êng sinh dôc bß c¸i 1. ©m hé 5. Th©n tö cung 8. PhÔu loa kÌn 2. TiÒn ®×nh 6. Sõng tö cung 9. Buång trøng 3. ¢m ®¹o 7. èng dÉn trøng 10. Bäng ®¸i 4. Cæ tö cung (èng trøng) 11. Trùc trµng - ¢m vËt Gièng nh− d−¬ng vËt ®−îc thu nhá l¹i, trªn ©mvËt cã nÕp da t¹o mò ©m vËt, gi÷a ©m vËt ®−îc bÎ gÊpxuèng d−íi. §©y lµ n¬i tËp trung cña c¸c mót d©y thÇnkinh 41 - TiÒn ®×nh TiÒn ®×nh lµ giíi h¹n gi÷a ©m hé vµ ©m ®¹o, n¬icã lç n−íc tiÓu tõ bµng quang tho¸t ra (c¸ch mÐp ngoµi©m hé 8-10 cm vÒ phÝa ®¸y lµ lç niÖu ®¹o). §©y lµ ®iÓmcÇn chó ý khi dÉn tinh ®Ó tr¸nh ®−a nhÇm dÉn tinh qu¶nvµo bãng ®¸i. b. Bé phËn sinh dôc bªn trong C¸c bé phËn sinh dôc bªn trong bao gåm ©m ®¹o,tö cung, èng dÉn trøng vµ buång trøng. - ¢m ®¹o ¢m ®¹o lµ mét èng trßn, lµ n¬i chøa d−¬ng vËtkhi giao phèi trùc tiÕp lµ bé phËn cho thai ®i ra ngoµitrong qu¸ tr×nh sinh ®Î vµ lµ ®−êng dÉn èng tinh qu¶n®Õn lç tö cung khi phèi gièng nh©n t¹o. §é dµi cña ©m ®¹o tõ 25-30 cm. Thµnh ©m ®¹ocã ba líp c¬: c¬ liªn kÕt ë ngoµi, líp c¬ tr¬n (gåm c¬däc bªn ngoµi vµ c¬ vßng bªn trong) vµ líp c¬ niªmm¹c bªn trong tiÕt nhiÒu chÊt nhên t¹o ®é tr¬n chothµnh ©m ®¹o, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®éng dôc. PhÇncuèi ©m ®¹o (n¬i tiÕp gi¸p víi lç cæ tö cung) thµnh ©m®¹o bao quanh lÊy phÇn låi cña lç cæ tö cung t¹o thµnhhèc côt mµ nhiÒu ng−êi th−êng nhÇm lµ lç cæ tö cungkhi thô tinh nh©n t¹o.42 - Tö cung Tö cung gåm 3 phÇn: cæ, th©n vµ sõng tö cung: + Cæ tö cung lµ mét c¸i èng dµi 6-10 cm cãthµnh dµy, lu«n khÐp kÝn vµ chØ më khi h−ng phÊn cao®é, hoÆc lóc sinh ®Î hay bÞ bÖnh. Niªm m¹c cæ töcung t¹o thµnh 3-5 nÕp nh¨n, c¸c nÕp nh¨n nµy t¹othµnh nh÷ng van khÐp ®Ó b¶o vÖ kh«ng cho vËt l¹ x©mnhËp vµo trong tö cung, nh−ng nã còng lµ nh÷ng trëng¹i hay vËt c¶n khi ®−a èng tinh qu¶n vµo th©n töcung, v× chóng t¹o thµnh ®−êng ®i khóc khuûu. Lç cætö cung nh« ra phÝa ©m ®¹o vµ lu«n khÐp kÝn, khiÕncho nhiÒu kü thuËt viªn khã x¸c ®Þnh lç cæ tö cung ®Ó®−a ®Çu èng dÉn tinh xuyªn qua vµ hay nhÇm víi hèccôt xung quanh. Cæ tö cung tiÕt ra c¸c chÊt nhên ®Ólu«n lµm tr¬n r·nh tö cung vµ b¶o vÖ cho tö cung. Cætö cung lµ n¬i rÊt thÝch hîp cho tinh trïng sèng vµ tånt¹i. + Th©n tö cung: lµ phÇn kÕ tiÕp theo cña cæ töcung, gi¸p víi chç nèi cña 2 sõng tö cung. Th©n töcung bß rÊt ng¾n, chØ lµ mét èng dµi 2-4 cm. §©y lµ®Þa ®iÓm ph©n chia tinh trïng vµo 2 sõng tö cung. + Sõng tö cung: Bß cã hai sõng tö cung lµ 2 èngh×nh trßn, thu«n cong theo d¹ng h×nh sõng cõu. PhÇn®Çu sõng tö cung tiÕp gi¸p víi th©n tö cung t¹o thµnhr·nh gi÷a tö cung. R·nh gi÷a tö cung dµi 3-5 cm cã 43t¸c dông ph©n biÖt tö cung lóc b×nh th−êng, lóc cãchöa hay bÖnh lý. Sõng tö cung b×nh th−êng dµi 20-40cm, ®−êng kÝnh tõ 2 cm trë lªn. Tö cung cã thµnh dµy,®µn håi vµ cã nhiÒu m¹ch m¸u. §©y lµ n¬i lµm tæ cñaph«i vµ sau ®ã ph«i ph¸t triÓn thµnh thai. Khi phèigièng, nÕu ®−a èng tinh qu¶n ®i qu¸ th©n tö cung sÏvµo ®Õn sõng tö cung, cã thÓ g©y ch¶y m¸u hoÆc thñngvµ g©y viªm nhiÔm niªm m¹c sõng tö cung. - èng dÉn trøng TiÕp theo mçi sõng tö cung lµ çng dÉn trøng. èngdÉn trøng lµ èng rÊt nhá vµ ngo»n ngoÌo dµi 20-30cm, ®−êng kÝnh 1-2 mm. PhÇn tiÕp gi¸p víi buångtrøng ph×nh to ra nh− c¸i phÔu (loa kÌn) «m gÇn s¸tbuång trøng. PhÔu nµy høng trøng rông vµo èng dÉntrøng. NÕu gÆp tinh trïng ë 1/3 phÝa trªn èng dÉntrøng (gÇn buång trøng) th× trøng sÏ ®−îc thô tinh,h×nh thµnh hîp tö vµ ph«i, sau ®ã di chuyÓn vÒ lµm tæë sõng tö cung. - Buång trøng Buång trøng bß cã h×nh bÇu dôc, n»m trongxoang chËu, gÇn mót sõng tö cung, c¹nh tr−íc x−¬ngngåi, dµi tõ 1,5-3 cm, réng 1,0-2,0 cm, dµy 1,0-1,5cm, khèi l−îng 10-20 g. Khèi l−îng vµ kÝch th−ícbuång trøng thay ®æi phô thuéc vµo gièng, tuæi, tÇmvãc, ®iÒu kiÖn ch¨m sãc nu«i d−ìng, mïa vô vµ tr¹ng44th¸i sinh lý con vËt. Khèi l−îng vµ kÝch th−íc ®¹t caonhÊt ë giai ®o¹n ®éng dôc. Buång trøng cã thÓ dÔ dµngsê thÊy däc theo phÝa bªn c¹nh sõng tö cung. Buång trøng cã 2 chøc n¨ng: lµ n¬i s¶ ...