Nuôi bò sữa ở nông hộ - Chương 4

Nuôi bò sữa ở nông hộ. Chương 4. nuôi dưỡng và chăm sóc. Hệ tiêu hóa của bò cũng như các gia súc nhai lại khác được đặc trưng bởi hệ dạ dày kép có 4 túi gồm dạ cỏ, dạ tổ ong, dạ lá sách và dạ múi khế
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nuôi bò sữa ở nông hộ - Chương 4 Ch−¬ng 4 nu«i d−ìng vµ ch¨m sãcI. §Æc ®iÓm tiªu ho¸ cña bª vµ bß1. §Æc tr−ng cña ®−êng tiªu ho¸ HÖ tiªu ho¸ cña bß còng nh− c¸c gia sóc nhail¹i kh¸c ®−îc ®Æc tr−ng bëi hÖ d¹ dµy kÐp cã 4 tóigåm d¹ cá, d¹ tæ ong, d¹ l¸ s¸ch vµ d¹ mói khÕ (h×nh4-1). Ba tói ®Çu ®−îc gäi chung lµ d¹ tr−íc. Trong d¹cá cã hÖ vi sinh vËt céng sinh dµy ®Æc. D¹ mói khÕ lµd¹ dµy thùc, t−¬ng tù nh− d¹ dµy cña gia sóc kh«ngnhai l¹i. D¹ cá D¹ tæ D¹ l¸ D¹ mói H×nh 4-1: D¹ dµy kÐp ë bß tr−ëng thµnh Tuy nhiªn, d¹ dµy cña bª cã kh¸c so víi d¹ dµycña bß. Lóc s¬ sinh bª cã d¹ dµy gÇn gièng d¹ dµy cña68gia sóc d¹ dµy ®¬n v× c¸c d¹ tr−íc ch−a ph¸t triÓn. Do®ã bª cÇn ph¶i ¨n s÷a vµ s÷a ®−îc ®−a th¼ng xuèng d¹khÕ th«ng qua r·nh thùc qu¶n mµ kh«ng ®i qua c¸c d¹tr−íc (h×nh 4-2).H×nh 4-2: Khi bª bó s÷a ®i qua r·nh thùc qu¶n xuèng th¼ng d¹ mói khÕ H×nh 4-3: Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn d¹ cá ë bß Khi bª lín lªn nã dÇn dÇn ¨n cá vµ thøc ¨n ®−îc®−a vµo c¸c d¹ tr−íc tr−íc khi ®−îc chuyÓn xuèng d¹ 69khÕ. C¸c d¹ tr−íc còng dÇn dÇn hoµn thiÖn vµ khi bßtr−ëng thµnh dung tÝch (søc chøa thøc ¨n) cña d¹ tr−ícgÊp 13-14 lÇn d¹ khÕ (h×nh 4-3).2. Tiªu ho¸ thøc ¨n ë bß Khi bß ¨n cá c¸c miÕng thøc ¨n sau khi ®−îcthÊm −ít n−íc bät sÏ ®−îc nuèt qua thùc qu¶n xuèngd¹ cá. Vi sinh vËt d¹ cá lªn men vµ lµm gi¶m kÝchth−íc cña thøc ¨n. PhÇn thøc ¨n cã kÝch th−íc líntrong d¹ cá ®−îc î lªn miÖng ®Ó ®−îc thÊm n−íc bätvµ nhai l¹i kü h¬n tr−íc khi ®−îc nuèt trë l¹i d¹ cá(h×nh 4-4). H×nh 4-4: Sù nhai l¹i thøc ¨n th« ë bß S¶n phÈm lªn men thøc ¨n cña vi sinh vËt trongd¹ cá lµ c¸c axÝt bÐo bay h¬i, nh÷ng vi sinh vËt míi,c¸c chÊt khÝ vµ c¶ c¸c vitamin nhãm B, K. C¸c axÝtbÐo bay h¬i ®−îc hÊp thu qua v¸ch d¹ cá trë thµnh70nguån dinh d−ìng cho bß, cßn c¸c chÊt khÝ ®−îc th¶ira ngoµi qua î h¬i. Nh÷ng tiÓu phÇn thøc ¨n nhá cïngvíi c¸c vi sinh vËt b¸m trªn ®ã ®i ra khái d¹ cá, qua d¹tæ ong vµ d¹ l¸ s¸ch ®Ó ®Õn d¹ mói khÕ vµ ruét. DÞchtiªu ho¸ cña d¹ mói khÕ vµ ruét ph©n gi¶i phÇn thøc ¨ncßn l¹i vµ x¸c vi sinh vËt. C¸c s¶n phÈm tiªu ho¸ ®−îchÊp thu ë ruét vµ mét phÇn kh«ng tiªu ho¸ ®−îc th¶ira ngoµi qua ph©n. Vi sinh vËt trong d¹ cá kh«ng nh÷ng ph©n gi¶i®−îc chÊt x¬ mµ cßn cã kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ c¸c chÊtchøa nit¬ (kÓ c¶ nit¬ phi protein nh− urª) thµnhprotein cho c¬ thÓ chóng. Sau ®ã nh÷ng vi sinh vËt nµy®−îc chuyÓn xuèng d¹ mói khÕ, ®−îc tiªu ho¸ vµ trëthµnh nguån ®¹m cã gi¸ trÞ sinh vËt häc cao cung cÊpcho c¬ thÓ bß. §ã lµ −u thÕ sinh häc cña gia sóc nhail¹i cho phÐp con ng−êi khai th¸c c¸c thøc ¨n x¬ th«(cá, r¬m) vµ c¸c nguån ®¹m v« c¬ (nh− urª) ®Ó cho bߨn, tiÕt kiÖm ®−îc c¸c lo¹i thøc ¨n chÊt l−îng cao (®¾ttiÒn).ii. thøc ¨n vµ khÈu phÇn1. Thµnh phÇn vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña thøc¨n Hµng ngµy bß s÷a cÇn ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñc¸c lo¹i chÊt dinh d−ìng sau: 71 - ChÊt ®¹m (protein vµ c¸c chÊt chøa nit¬ kh«ng ph¶i lµ protein) ®Ó x©y dùng c¬ b¾p khoÎ m¹nh vµ cÊu t¹o s¶n phÈm (bµo thai, s÷a). - Gluxit (x¬, mì, bét, ®−êng) vµ mì ®Ó cung cÊp n¨ng l−îng cho c¬ thÓ ho¹t ®éng vµ t¹o s¶n phÈm. - ChÊt kho¸ng ®Ó x−¬ng khíp (c¶ bß mÑ vµ thai) ®−îc ch¾c ch¾n vµ t¹o s÷a. - Vitamin ®Ó c¬ thÓ ho¹t ®éng ®−îc nhÞp nhµng. - N−íc cÇn cho trao ®æi chÊt, cÊu t¹o c¬ thÓ vµ t¹o s¶n phÈm (n−íc chiÕm gÇn 90% trong s÷a). Bß lÊy c¸c chÊt dinh d−ìng nµy tõ thøc ¨n.Thøc ¨n cho bß cã thµnh phÇn phøc t¹p do c¸cnguyªn tè ho¸ häc cÊu t¹o nªn. Nãi chung, thøc ¨n cãc¸c thµnh phÇn nh− sau:72 Thøc ¨n Lµm kh« (sÊy) N−íc VËt chÊt kh« §èt ch¸y ChÊt h÷u c¬: → Protein (N) → Bét & §−êng → ChÊt x¬ → ChÊt bÐo → Vitamin Tro (kho¸ng) Do vËy, khi cho bß ¨n mét lo¹i thøc ¨n nµo ®ãng−êi ch¨n nu«i cÇn biÕt ®−îc gi¸ trÞ dinh d−ìng cñathøc ¨n ®ã ®Ó xem cÇn cho bß ¨n bao nhiªu thøc ¨nnh»m tho¶ m·n nhu cÇu dinh d−ìng cña bß. Gi¸ trÞdinh d−ìng cña mét lo¹i thøc ¨n th−êng ®−îc thÓ hiÖnqua: - Gi¸ trÞ n¨ng l−îng: Gi¸ trÞ n¨ng l−îng cñathøc ¨n do c¸c chÊt h÷u c¬ trong ®ã t¹o nªn. Ng−êi tath−êng dïng gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (ME), n¨ngl−îng thuÇn (NE) hay quy c¸c gi¸ trÞ n¨ng l−îng nµyra thµnh ®¬n vÞ thøc ¨n. - Protein: Tr−íc ®©y th−êng dïng gi¸ trÞprotein th« hay protein tiªu ho¸, hiÖn nay ng−êi ta b¾t 73®Çu c ...