Nuôi dơi bán phân - nghề lạ ở đồng bằng sông Cửu Long

Trong cái nắng hè oi ả, tôi trở về chùa Thiên Long, ấp Tân Thuận, xã Tân Hội Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang thăm vị thượng tọa trụ trì tại nơi đây. Ngôi chùa thâm nghiêm, u tịch nằm lọt thỏm giữa những vườn cây ăn trái sum suê. Nhìn về phía sau chùa, tôi thấy một chòi lá cao lênh khênh trên những chòm cây. Ngạc nhiên tôi hỏi thầy trụ trì, và được thầy cho biết, đó là chuồng nuôi dơi! Nghe thầy nói, tôi phân vân suy nghĩ: Tại sao nhà chùa lại nuôi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nuôi dơi bán phân - nghề lạ ở đồng bằng sông Cửu Long Nuôi dơi bán phân - nghề lạ ở đồng bằng sông Cửu Long Trong cái nắng hè oi ả, tôi trở về chùa Thiên Long, ấp Tân Thuận, xãTân Hội Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang thăm vị thượng tọa trụtrì tại nơi đây. Ngôi chùa thâm nghiêm, u tịch nằm lọt thỏm giữa những vườncây ăn trái sum suê. Nhìn về phía sau chùa, tôi thấy một chòi lá cao lênhkhênh trên những chòm cây. Ngạc nhiên tôi hỏi thầy trụ trì, và được thầy chobiết, đó là chuồng nuôi dơi! Nghe thầy nói, tôi phân vân suy nghĩ: Tại sao nhà chùa lại nuôi dơi? Nuôidơi có ích lợi gì? Như đoán được ý của tôi, thầy tươi cười chỉ vườn cam sành trĩuquả và ôn tồn nói: “Cũng nhờ nó - ý chỉ phân dơi - mà cây trái quanh chùa tốt tươi,khỏi mua phân bón, trái cây sau thu hoạch hương vị thơm, ngọt đậm đà...”. Thầycòn nói thêm: “Xài phân dơi rất tốt vì phân dơi có nhiều kali, phosphor, không ônhiễm môi trường, thích hợp nhất cho các loại cây trồng như dưa hấu, cam sành,sầu riêng, nhãn... Ngoài ra, trong đông y, phân dơi còn dùng làm vị thuốc chữa trịchứng động kinh, nhức đầu, choáng váng, thong manh (tật của mắt nhìn không rõ).Phân dơi khô, ban đêm trông nhấp nhánh như hạt cát, vì thế mà người Trung Quốcgọi phân dơi là dạ minh sa”. Nghe được câu chuyện thú vị, tôibèn đi sâu hơn hỏi thầy về cách thức làmchuồng trại cũng như kỹ thuật nuôi dơi lấyphân. Dơi được nuôi ở đây là loài dơi muỗi(Vespertilio), thuộc họ Vespertilionidae, Chuồng nuôi dơi bán kiên cốcòn gọi là dơi chuột vì nhỏ như chuột lắt, làloài động vật hoang dã sống trong thiênnhiên, trọng lượng mỗi con khoảng vài chục gram. Như tên gọi của nó, loại dơinày chỉ ăn muỗi, bướm, rầy, bồ hong (thiêu thân )..., không phá hại cây trái củanhà nông như các loại dơi khác (dơi quạ, dơi chó, dơi sen...). Dơi cái sinh sản vàokhoảng tháng 3 - 4 âm lịch, mỗi lứa 2 con. Trong thời gian sinh sản, dơi cái vẫncặp nách con đi ăn nhưng không đi xa, khoảng 1 tuần lễ sau, dơi mẹ thả con ra đểtập bay. Theo các nhà khoa học, hàng đêm mỗi con dơi có thể ăn một khối lượngcôn trùng bằng khoảng nửa trọng lượng cơ thể của chúng (trung bình 5.000 conmuỗi), góp phần diệt hàng tỷ côn trùng có hại cho nhà nông. Dơi hoạt động vào ban đêm, và đi ăn vào khoảng chiều khi trời sụp tối. Nếugặp trời mưa, dơi trú trong chuồng và đi ăn trễ hơn. Trước khi bay đi ăn, dơi đầuđàn bay trước một vòng như dọ thám, rồi từng tốp mới bay ra sau. Dơi có thể đisăn mồi xa, nếu khu vực nơi dơi cư ngụ ít mồi, nhưng cứ khoảng 30 phút sau, dơitrở về chuồng nghỉ cánh. Có một điều rất thú vị là, dù dơi ăn đầy bụng ở nơi đâu,nhưng tuyệt đối khi trở về chuồng mới thải phân. Biết được những đặc tính nêutrên, người ta làm chuồng nuôi dơi để lấy phân. Dơi thích tìm nơi yên tĩnh để trú ngụ. Vì thế, khi làm chuồng nuôi dơi, tacũng nên quan sát tìm vị trí thích hợp để đặt chuồng như chọn những nơi quangđãng, cây cối thấp, ít tiếng động ồn ào... Chuồng nuôi dơi lớn hay nhỏ tùy theođiều kiện tài chính của từng người. Thông thường diện tích khoảng 24 m2 (dài 8m, ngang 4 m, cao 7 m). Cột làm chuồng là những cây tràm gió (hoặc bạch đàn)cao khoảng 7 - 8 m. Nhớ làm cánh én hai đầu song để tránh gió lùa, có cửa sổ đểlên thay lá và làm vệ sinh chuồng trại. Bốn bên chuồng làm rèm che ấm cho dơi.Lá lợp phải là lá xé để thời gian sử dụng lâu hơn. Nhớ dằn mái cẩn thận tránh giólàm tốc mái, mưa ướt dơi bỏ chuồng đi. Sau khi chuồng trại được hoàn tất, phía dưới mái chuồng, ta thả những câyrượn (mỗi cây cách nhau khoảng 4 tấc) để treo lá làm nơi trú ngụ cho dơi. Lá treophải là lá thốt lốt buộc thành từng xâu (1 xâu có 5 tàu lá). Chia làm 3 khoảng, mỗikhoảng 21 xâu (tổng cộng 315 tàu lá). Để có lá thốt lốt khi vệ sinh chuồng trại, tanên mua dự phòng khoảng 400 tàu lá thốt lốt trữ sẵn. Loại lá này hiện nay giá trênthị trường khoảng 4.000 đồng một tàu (chưa tính cước phí chuyên chở), và có bántại các tỉnh gần biên giới Campuchia như Châu Đốc, Tịnh Biên, Mộc Hóa... Khi làm chỗ trú ngụ cho dơi xong, ta bắt khoảng từ 6 đến 10 con dơi mồibỏ vào 2 lồng lưới (thứ lồng lưới bẫy chuột) treo hai bên đầu song để dơi mồi pháttiếng kêu rủ đàn về. Lưu ý, trước khi cho dơi vào lồng, ta phải cho dơi uống nướcđầy đủ, tránh dơi bị kiệt sức sẽ không phát ra tiếng kêu. Nếu dơi hoang dã khôngvề, thì khoảng 2 ngày sau ta thả dơi mồi cũ ra, tìm dơi mồi mới khác thay vào chođến khi có dơi hoang dã về thì ngưng. Kẻ thù nguy hiểm đối với dơi là rắn (rắn lục, mỏ dọ, hổ ngựa...), chim (bù cắt, chim heo...), rệp và kiến. Để tránh tác nhân gây hại này, ta phải có những biện pháp p ...