Ốc cạn (Gastropoda) ở vườn quốc gia Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc

Khảo sát và thu mẫu được tiến hành ở vùng núi Tam Đảo từ năm 2003 đến năm 2011. Kết quả phân tích đã xác định được 52 loài ốc cạn, thuộc 31 giống, 13 họ và 2 bộ, trong 2 phân lớp. Trong đó, họ Cyclophoridae có số lượng loài nhiều nhất, 10 loài (chiếm 19,23%), tiếp đến là họ Clausiliidae, 7 loài (13,4%), mỗi họ còn lại chiếm tỷ lệ ít hơn. Bốn loài có kích thước lớn, phân bố rộng như Camaena vaysieri, Cyclophorus songmaensis, Cyclophorus siamensis, Cyclophorus exaltus, ngoài ra, có ba loài kích thước nhỏ Videna timorensis, Pupina anceyi và Pupina brachysoma.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ốc cạn (Gastropoda) ở vườn quốc gia Tam Đảo, tỉnh Vĩnh PhúcTẠP CHÍ SINH HỌC, 2012, 34(3): 317-322 ỐC CẠN (GASTROPODA) Ở VƯỜN QUỐC GIA TAM ĐẢO, TỈNH VĨNH PHÚC Hoàng Ngọc Khắc1, Đỗ Văn Nhượng2*, Nguyễn Thị Cậy2, Trần Thập Nhất2 (1) Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (1) Đại học Sư phạm Hà Nội, (*)dvnhuong@hotmail.com TÓM TẮT: Khảo sát và thu mẫu được tiến hành ở vùng núi Tam Đảo từ năm 2003 đến năm 2011. Kết quả phân tích đã xác định được 52 loài ốc cạn, thuộc 31 giống, 13 họ và 2 bộ, trong 2 phân lớp. Trong đó, họ Cyclophoridae có số lượng loài nhiều nhất, 10 loài (chiếm 19,23%), tiếp đến là họ Clausiliidae, 7 loài (13,4%), mỗi họ còn lại chiếm tỷ lệ ít hơn. Bốn loài có kích thước lớn, phân bố rộng như Camaena vaysieri, Cyclophorus songmaensis, Cyclophorus siamensis, Cyclophorus exaltus, ngoài ra, có ba loài kích thước nhỏ Videna timorensis, Pupina anceyi và Pupina brachysoma. Từ khóa: Gastropoda, Landsnail, ốc cạn, vườn quốc gia Tam Đảo, Vĩnh Phúc.MỞ ĐẦU năm 2003 chúng tôi đã khảo sát và thu lượm Ốc cạn thuộc nhóm Thân mềm Chân bụng mẫu ốc cạn ở vườn quốc gia Tam Đảo.(Gastropoda) ở trên cạn, sống trên mặt đất, trêncây, vách đá.... Một số nghiên cứu về nhóm ốc PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUtrên cạn ở Việt Nam được các tác giả nước Mẫu ốc trên cạn được thu theo các sinh cảnhngoài như Souleyet (1841), Crosse và Fischer và theo tuyến. Các sinh cảnh gồm rừng nguyên(1869), Pfeiffer (1877)... thực hiện từ rất sớm. sinh trên núi đá, rừng thứ sinh, ven rừng và đấtCác tác giả Bavay, Dautzenberg và Fischer vào trồng quanh khu dân cư. Các tuyến khảo sát:các năm 1899, 1900, 1903, 1905, 1909, 1912, tuyến đi đỉnh Rùng rình, tuyến đi tháp truyền1915 đã mô tả mới nhiều loài ốc cạn và một số hình, tuyến xuống thác Bạc, tuyến đi đồi thông,loài Thân mềm Hai mảnh vỏ (Bivalvia) ở vài và tuyến đi xung quanh thị trấn.thuỷ vực phía Bắc Việt Nam. Các loài ốc ở cạn Định loại mẫu vật theo tài liệu của Bavay &mà các tác giả đã mô tả tập trung phần lớn ở Dautzenberg [1-7], các tài liệu của Yen (1939)vùng núi (Sơn La, Lai Châu, Lào Cai, Hà [17], các mô tả của Vermeulen, Maassen (2003)Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn và Bắc Cạn), vài [16] và một số tài liệu khác. Tên loài được sắpnơi ở đồng bằng (Quốc Oai, Hà Nội; núi Voi, xếp theo hệ thống phân loại của Bouchet vàHải Phòng) và một số đảo trong vịnh Hạ Long, Rocroi (2005) [8], Hsieh et al. (2006) [12] vàCôn Đảo [1-7, 9-11]. Những nghiên cứu trên tập Schileyko (2011) [15].trung ở phạm vi hẹp của từng địa phương. Chođến nay, các nghiên cứu về Thân mềm Chân KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬNbụng trên cạn ở Việt Nam còn rất ít số liệu. Tàiliệu gần đây nhất là công bố của Vermeulen & Thành phần ốc cạn Tam ĐảoMaassen (2003) về một số loài Chân bụng ở cạn Thành phần loài ốc cạn đã gặp ở Tam Đảothu được từ Pù Luông (Thanh Hóa), Cúc nằm trong 2 phân lớp Prosobranchia (ốc MangPhương (Ninh Bình), Phủ Lý (Hà Nam) và một trước) và phân lớp Pulmonata (ốc Có phổi).số hang động trong vịnh Hạ Long [16]. Đỗ Văn Phân lớp Mang trước có 2 họ Cyclophoridae,Nhượng và nnk. (2010) [13, 14] đã công bố Pupinidae; phân lớp Có phổi gồm các họ còncác dẫn liệu bước đầu về nhóm này ở vườn lại: Achatinidae, Achatinellidae, Ariophantidae,quốc gia Xuân Sơn và vùng núi đá vôi Sài Sơn, Bradybaenidae, Clausilidae, Subulinidae,Quốc Oai. Camaenidae, Trochomorphidae, Plectopilidae, Để nghiên cứu và bổ sung các dẫn liệu về Helicarionidae và Streptaxidae.nhóm Thân mềm Chân bụng ở cạn, từ tháng 6 Thành phần loài tương đối phong phú, đã 317 Hoang Ngoc Khac, Do Van Nhuong, Nguyen Thi Cay, Tran Thap Nhatgặp 52 loài và phân loài thuộc 31 giống, 13 họ thatkheana và Oophana tiomanensis. Trong số(bảng 1). Số loài thuộc phân lớp ốc Mang trước loài có phân bố rộng, loài Achatina fulica (ốcchỉ chiếm 30,76%, còn lại ốc Có phổi chiếm sên) gặp ở tất cả các vùng thuộc lãnh thổ69,24%. Giống có số loài nhiều là Cyclophorus Việt Nam, loài này vốn có nguồn gốc từvà Phaedusa (4 loài), các giống khác chỉ có từ 1 Đông Phi, được di nhập vào Việt Nam từ nhữngđến 3 loài. Các loài có kích thước lớn như năm đầu của thế kỷ XX qua các t ...