Ôn luyện Ngữ văn 9: Sang Thu

Nội dung "Ôn luyện Ngữ văn 9: Sang Thu" trình bày về dàn ý chi tiết làm thành một bài văn mẫu giúp các bạn dễ dàng nắm bắt nội dung để viết thành một bài văn của riêng mình. Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ôn luyện Ngữ văn 9: Sang ThuTài liệu: Ôn luyện Ngữ văn 9- Cô Trần Thị Vân AnhSang thu“Sang thu”-Hữu ThỉnhMùa thu quả nhiên là mùa nhạy cảm bậc nhất trong năm. Con người cùng tạo vật tất thảy đềunhạy cảm. Tuy nhiên, cái thời điểm mà sự nhạy cảm của hồn tạo vật luôn thách thức với sự nhạy cảmcủa hồn người vẫn là thời khắc giao mùa - chớm thu. Các kênh cảm giác và cả tâm cảm nữa của mỗi hồnthơ dường như đều được huy động tối đa để nắm bắt những làn sóng, những tín hiệu mơ hồ nhất từnhững giao chuyển âm thầm trong vạn vật.Chả thế mà, bao đời nay luôn có sự đua ganh giữa hồn thơ với hồn tạo vật. Chỉ cần điểm sơ quanhững tín hiệu từng được hồn thơ từ cổ chí kim nắm bắt trong những thi ảnh không thôi, cũng khó đủgiấy mực rồi. Gọn nhẹ hơn, chỉ điểm qua những thi tứ nổi bật dành cho nhịp chuyển mùa thôi, chắccũng không xuể. Cho nên, tôi sẽ không nấn ná làm cái việc rút tỉa những thi ảnh và thi tứ tiêu biểu vềthời điểm nhạy cảm ấy của thơ ca các thời, nghĩa là không tái hiện lại một truyền thống, một tiền đềnữa. Mà cùng Hữu Thỉnh, bước ngay… “Sang thu”:“Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi”Thu, 1977Tôi mừng cho Hữu Thỉnh và bài thơ, nó vừa giành được một chỗ xứng đáng trong chương trìnhVăn và Tiếng Việt của nhà trường. Kể từ nay, “hương ổi” của thi phẩm sẽ phả vào tâm hồn của nhiều thếTài liệu: Ôn luyện Ngữ văn 9- Cô Trần Thị Vân AnhSang thuhệ học trò, sẽ được những tâm hồn ấy mang tới bao nẻo thu, đến cả những miền chưa từng có mùa thunữa.1. Từ cấu trúc …Trước tiên, thử đi vào cấu trúc của thi phẩm. Hình thái tổ chức của “Sang thu” đâu dễ nhận diện.Về bố cục, ai chẳng thấy chính tác giả đã tự chia bài thơ thành ba khổ khúc chiết. Nhưng về ý tứ ? Xemchừng ý khổ này cứ “dính” vào khổ kia, chả chịu rành mạch gì cả. Thì quanh đi quẩn lại vẫn là thế :“hương ổi”, “gió se”, “sương chùng chình”, “sông dềnh dàng”, “chim vội vã”, “nắng vẫn còn”, “mưa đã vơi”,“sấm bớt bất ngờ”, “hàng cây đứng tuổi”… chẳng dáng nét thu về, thì hình sắc thu sang, đấy thay đổitinh vi, đây đổi thay tinh tế. Ý đâu có khác gì nhau. Đến nỗi, ngay cả “Sách giáo viên” hướng dẫn ngườidạy khai thác và soạn giảng chừng như cũng “ bí” trong việc phân định . Hay việc chia thành ba khổ thếchỉ hoàn toàn do cảm tính lúc viết của thi sĩ, còn ý thơ thì vốn thiếu rành mạch, vô tổ chức ? Không hẳn.Đọc kĩ hơn thì thấy rằng: cùng viết về thiên nhiên lúc giao mùa, nhưng mỗi khổ thơ vẫn nghiêng về mộtý. Về cảnh vật, khổ một nghiêng về những tín hiệu mách bảo sự hiện diện đây đó của mùa thu, từ gócnhìn vườn ngõ : “Bỗng nhận ra hương ổi/Phả vào trong gió se/Sương chùng chình qua ngõ/Hình nhưthu đã về”. Khổ hai lại nghiêng về những cảnh sắc trời mây sông nước đang chuyển mình sang thu, vớitầm nhìn rộng xa vào bầu trời mặt đất: “Sông được lúc dềnh dàng/ Chim bắt đầu vội vã/Có đám mâymùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu”. Trong khi đó, khổ ba lại nghiêng về những biến đổi bên trong cáchiện tượng thiên nhiên và tạo vật : “Vẫn còn bao nhiêu nắng/Đã vơi dần cơn mưa/Sấm cũng bớt bấtngờ/Trên hàng cây đứng tuổi”. Như vậy, ba khổ thơ đã được liên kết thành một chỉnh thể nhuần nhịnhờ vào một trật tự khá tự nhiên: từ gần đến xa, từ thấp đến cao, từ hẹp đến rộng, từ ngoài vào trong,với các lớp cảnh càng ngày càng đi vào chiều sâu… Một trật tự hợp lí tự nhiên bao giờ cũng là điều sinhtử để một sản phẩm nghệ thuật hiện ra như một sinh thể! Nhưng, cả người khờ khạo nhất cũng phảithấy rằng : thơ thiên nhiên không đơn thuần chỉ có cảnh. Cùng với cảnh, bao giờ cũng là tình, dù đậmhay nhạt, dù kín hay lộ. Tình trong cảnh, cảnh trong tình. Cho nên, đồng hành với mạch cảnh sắc trênđây, là tâm tư của thi sĩ. Cụ thể là mạch cảm nghĩ trước mùa thu. Sự đan xen các mạch này là một khíacạnh phức tạp không thể thiếu của cấu trúc. Sau một thoáng ngỡ ngàng ở khổ một (… “Hình như thu đãvề”), là đến niềm say sưa ở khổ hai (… “Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu”), và kết lại ở khổba với vẻ trầm ngâm(… “Sấm cũng bớt bất ngờ / trên hàng cây đứng tuổi”). Không chỉ có thế. Tươngứng với những cung bậc của mạch cảm, là các cấp độ của mạch nghĩ. Khổ đầu: bất giác, khổ hai: tri giác,khổ ba: suy ngẫm. Mạch cảm và mạch nghĩ bao giờ cũng song hành và chuyển hoá sang nhau trongcùng một dòng tâm tư. Chúng đan bện với nhau khiến cấu trúc nghệ thuật càng tinh vi phức tạp. RõTài liệu: Ôn luyện Ngữ văn 9- Cô Trần Thị Vân AnhSang thuràng, từ khổ một đến khổ ba, thi phẩm là sự đồng hành và hoá thân vào nhau của ba mạch nội dung vừarõ nét vừa sống động. Có thể nôm na hoá qua sơ đồ sau:Thế đấy, cấu trúc của thi phẩm này, bề ngoài, có vẻ “dính”, nhưng bề sâu, đâu phải là thiếu rànhmạch. Trái lại là đằng khác ấy chứ ! Rõ ràng, qua phân tích trên đây cũng đủ thấy rằng : một tiếng thơdù bình dị hồn nhiê ...