Ông Hoàng Mười Nghệ An: Từ ngôi đền thờ ở làng Xuân Am đến điện thần tứ phủ

Bài viết khảo sát các đối tượng thờ phụng và đặc điểm lễ hội tại đền ông Hoàng Mười ở làng Xuân Am, từ đó chỉ ra tính địa phương, tính lịch sử cũng như sự tích hợp văn hóa thông qua tục thờ ông Hoàng Mười ở Nghệ An. Trên cơ sở đó, bài viết tập trung làm rõ sự mô hình hóa, biểu tượng hóa nhân vật ông Hoàng Mười trong điện thần tín ngưỡng Tứ phủ cũng như qua ghế của các thanh đồng
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ông Hoàng Mười Nghệ An: Từ ngôi đền thờ ở làng Xuân Am đến điện thần tứ phủ TÔN GIÁO - TÍN NGƯỠNG ÔNG HOÀNG MƯỜI NGHỆ AN: TỪ NGÔI ĐỀN THỜ Ở LÀNG XUÂN AM ĐẾN ĐIỆN THẦN TỨ PHỦ1 NGUYỄN THỊ YÊNTóm tắt Trong tín ngưỡng Tứ phủ, ông Hoàng Mười được biết đến thông qua giá đồng là vị quan Hoàng trấngiữ đất Nghệ An có phong cách hào hoa phong nhã, giỏi thơ phú, hay ban tài phát lộc, nhất là lộc họchành. Bài viết khảo sát các đối tượng thờ phụng và đặc điểm lễ hội tại đền ông Hoàng Mười ở làng XuânAm, từ đó chỉ ra tính địa phương, tính lịch sử cũng như sự tích hợp văn hóa thông qua tục thờ ông HoàngMười ở Nghệ An. Trên cơ sở đó, bài viết tập trung làm rõ sự mô hình hóa, biểu tượng hóa nhân vật ôngHoàng Mười trong điện thần tín ngưỡng Tứ phủ cũng như qua ghế của các thanh đồng. Ông Hoàng Mườilà một biểu tượng văn hóa đa nghĩa mang tính lịch sử; sự xuất hiện “Ông Hoàng Mười ở Nghệ An” trongđiện thần Tứ phủ chính là kết quả của quá trình địa phương hóa các đối tượng thờ phụng của điện thầnTứ phủ nói chung và các vị thần thuộc hàng Ông Hoàng nói riêng.Từ khóa: Thần Reahu, tín ngưỡng dân gian, người Khmer Nam BộAbstract In the faith of Four Realms worship, Hoang Muoi is known through the “go into a trance” ritual asthe mandarin guarding Nghe An area, who has a gallant style, being good at poetry and always givesa gift of fortune, especially education fortunes. The article examines the objects of worship and thecharacteristics of festivals at temple of the great Hoang Muoi in Xuan Am village, thereby showing thelocality, the historical characteristics as well as the cultural integration through the worship of the greatHoang Muoi in Nghe An. Based on that, the article focuses on clarifying the modeling and symbolizingthe great Hoang Muoi in the temple of Four Realms belief worship as well as through the aspect ofritual leader. The great Hoang Muoi is a multi-layer cultural symbol carrying historical significance; theappearance of “the great Hoang Muoi in Nghe An” in the temple of the Four Realms is the result of thelocalizing worship objects in the temples of Four Realms in general and the gods of the Hoang familyin particular.Keywords: Reahu Spirit, folk belief, Khmer people in the South T rong tín ngưỡng Tứ phủ của người hoặc điện thờ thuộc hệ thống Tứ phủ. Tuy Việt, ông Hoàng Mười thường xuyên nhiên, nơi thờ tự chính của ông được biết đến xuất hiện qua các giá đồng với hình là ở Nghệ An và Hà Tĩnh với hai ngôi đền nổiảnh là vị quan Hoàng trấn giữ đất Nghệ An có tiếng nằm đối diện qua con sông Lam. Đó làphong cách hào hoa phong nhã, giỏi thơ phú. ngôi đền ông Hoàng Mười (tên chữ là “MỏTrong điện thần Tứ phủ, tượng ông Hoàng Hạc linh từ”) ở làng Xuân Am, xã Hưng Thịnh,Mười cùng hàng với các ông Hoàng Bảy, ông huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An và đền CủiHoàng Bơ,… có mặt ở hầu khắp các đền, phủ (tên chữ là “Khu Độc linh từ”) ở xã Xuân Hồng,Số 29 (Tháng 9 - 2019) VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 41 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Ngoài ra còn địa thế trước mặt là sông Mộc, phía sau là sông có đền Cả - Dinh đô quan Hoàng Mười (cũng là Vĩnh uốn khúc, tạo thành hình thế con chim “Mỏ Hạc linh từ”) nằm ở phường Trung Lương, hạc. Điều đó cho thấy, có thể yếu tố sông nước thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh. Truyền thuyết hay là tục thờ thủy thần là xuất phát điểm của dân gian Nghệ An cho rằng, ông Hoàng Mười tục thờ ông Hoàng Mười. là con của Đức vua cha Bát Hải Động Đình hóa Theo tác giả Thái Huy Bích, người trực tiếp thân thành các vị tướng từng cai quản vùng dịch và chú giải các sắc phong của đền Xuân đất này như Uy Minh Vương Lý Nhật Quang - Am, thì hiện còn 12 đạo sắc phong cho các con trai của Lý Công Uẩn, cai quản châu Nghệ vị thần của làng được lưu giữ ở nhà thờ họ An và Nguyễn Xí - là một bậc quan khai quốc Nguyễn (là dòng họ của ông Nguyễn Duy Lạc, công thần, sau khi đánh tan giặc Minh xâm vốn là một trong bốn vị thần được sắc phong lược được Lê Lợi phân công cai quản đất Nghệ của làng). Sắp xếp các thần theo thứ tự trên An, Hà Tĩnh. Ngoài ra, ông Hoàng Mười còn dưới theo sắc phong n ...