Ông Ích Khiêm 1

Ông Ích Khiêm (1831-1884[1]) 1Ông Ích Khiêm (1831-1884[1]) tự Mục Chi, là danh tướng nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. Mặc dù lập được nhiều công lao, năm 1884, ông vẫn bị bắt giam và chết thảm trong nhà lao Bình Thuận. Ông Ích Khiêm sinh ngày 21 tháng 12 năm Mậu Tý (1829) tại làng Phong Lệ, tổng Thanh Quýt, phủ Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (nay là Khu vực Phong Lệ Bắc, Phường Hòa Thọ Đông, Quận Cẩm Lệ, Thành phố Đà Nẵng). Tổ tiên Ông Ích Khiêm vốn là người dân tộc miền núi xuống định...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ông Ích Khiêm 1 Ông Ích Khiêm (1831-1884[1]) 1Ông Ích Khiêm (1831-1884[1]) tự Mục Chi, là danh tướng nhà Nguyễn trong lịchsử Việt Nam. Mặc dù lập được nhiều công lao, năm 1884, ông vẫn bị bắt giam vàchết thảm trong nhà lao Bình Thuận.Ông Ích Khiêm sinh ngày 21 tháng 12 năm Mậu Tý (1829) tại làng Phong Lệ,tổng Thanh Quýt, phủ Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (nay là Khu vực Phong Lệ Bắc,Phường Hòa Thọ Đông, Quận Cẩm Lệ, Thành phố Đà Nẵng).Tổ tiên Ông Ích Khiêm vốn là người dân tộc miền núi xuống định cư làm ruộng ởmiền xuôi. Cha ông là Ông Văn Điều và mẹ là Võ Thị Cốt. Sinh ra trong một giađình nông dân đông con, gồm 8 trai 5 gái, ông Khiêm là người con thứ tư sau bachị gái, nhưng lại là người con trai đầu.Thuở nhỏ, ông vừa chăn trâu cắt cỏ, vừa theo học với người chú là Ông Văn Trị.Ông thông minh, chăm học nhưng cũng rất nghịch ngợm. Khi lớn lên, ngoài tàigồm văn võ, ông còn nổi tiếng là người chính trực, là một vị tướng khẳng khái,mưu lược và biết thương yêu quân sĩ.Mười sáu tuổi, ông thi đậu cử nhân năm Thiệu Trị thứ 7 (Đinh M ùi, 1847) trongkhoa thi hương ở Bình Định, nhờ sự sáng suốt của quan chủ khảo Vũ Duy Thanh(1807-1859). Ông Thanh đã quyết cho đỗ với lời phê rằng: Bài này tuy lời vănkhông được chải chuốt, chữ viết xấu nh ưng ý tứ dồi dào. Qua bài này, ta thấy thísinh phải là người có lòng yêu dân thương nước cao, có chí ngang t àng, có lòngcương trực thì mới viết được như thế.[2][3]Đỗ cử nhân, ông được bổ làm Tri huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương.Khi thực dân Pháp nổ súng tấn công Đà Nẵng vào ngày 01 tháng 9 năm 1858, ôngđược gọi ra cầm quân dưới tướng Nguyễn Tri Phương bảo vệ thành Đà Nẵng và locủng cố các đồn trại như đồn Nhất ở đèo Hải Vân, đồn Liên Trì, Phong Lệ và đắplũy từ Hải Châu đến Phước Ninh...Từ năm 1861 đến năm 1865, Ông lo đàn áp cuộc nổi dậy của Lê Duy Phụng ởvùng Hải Ninh.Năm Tự Ðức thứ 16 (1864), dư đảng của Hồng Tú Toàn là Ngô Côn chạy sangViệt Nam, trước xin hàng, sau đem tàn quân cướp phá các tỉnh phía Bắc ViệtNam. Năm 1868, Ngô Côn chiếm Cao Bằng. Triều đình sai Thống đốc Phạm ChiHương viết thư cầu cứu nhà Thanh. Vua nhà Thanh bèn sai Phó tuớng Tạ Kế Quí,đem quân sang giúp. Sau đó, Ông Ích Khiêm, Phó đề đốc Nguyễn Viết Thành vàPhó tuớng Tạ Kế Quí cùng mang lực lượng đi đánh phá quân của Ngô Côn ở ThấtKhê. Nhưng đến tháng 7 năm ấy, quân Việt bị thua ở Lạng Sơn, Phạm Chi Hươngbị bắt, Tham tán Nguyễn Lệ và Nguyễn Viết Thành đều tử trận.Cuối năm 1870, Ngô Côn xua quân vây đánh tỉnh th ành Bắc Ninh, quân của ÔngÍch Khiêm liền đem quân chống trả, diệt đ ược Ngô Côn. Thuộc hạ của Ngô Côn làHoàng Sùng Anh (hiệu Cờ Vàng), Lưu Vĩnh Phúc (hiệu Cờ Đen), Bàn Văn Nhị-Lương Văn Lợi (hiệu Cờ Trắng), vẫn cứ quấy phá ở Tuyên Quang, Thái Nguyên.Triều đình bèn sai Trung quân Đoàn Thọ ra làm Tổng thống quân vụ ở Bắc Kỳ.Đoàn Thọ vừa mới ra, kéo quân lên đóng ở tỉnh thành Lạng Sơn, bị Tô Tứ (ngườiHoa) nổi lên, nửa đêm chiếm lấy thành, Võ Trọng Bình chạy thoát, Ðoàn Thọ bịgiết chết. Tin dữ về đến Huế, vua Tự Ðức liền phong cho Ông Ích Khiêm chứcTiểu phủ sứ[4], dưới quyền của tướng Tôn Thất Thuyết, để cùng với Hoàng KếViêm cấp tốc mang quân đi đánh dẹp.Năm 1875, Tôn Thất Thuyết và ông mới diệt được quân Cờ Vàng của Hoàng SùngAnh ở Sơn Tây.Năm 1878, Ông Ích Khiêm lại diệt được Lý Dương Tài (người Hoa) ở hồ Ba Bểthuộc Bắc Kạn.Do nhiều công lao, vua Tự Đức phong cho Ông Ích Khiêm tước Kiên Trung Nam.Tháng 7 năm 1883, ông được giao trấn giữ cửa biển Thuận An để bảo vệ kinhthành Huế. Trước thế lực mạnh của quân Pháp, ông không thể làm tròn tráchnhiệm nên bị cách chức đi tiền quân hiệu lực. Sau nhờ lập được công nên vua chonhận lại phẩm hàm cũ.Thời gian làm quan ở kinh, ông tỏ ý không phục hai quan phụ chính là Tôn ThấtThuyết và Nguyễn Văn Tường nên bị họ trù dập và hãm hại[2][5]. Ông bị đày vàonhà lao Bình Thuận, làm một người tù khổ sai. Uất ức, ông nhịn đói mà chết (cótài liệu nói ông bị đầu độc chết)[6].Ngày 19 tháng 7 năm 1884, Ông Ích Khiêm mất trong nhà lao Bình Thuận, lúc 56tuổi. Năm 1885, vua Hàm Nghi truy phục cho ông hàm Thị độc.Sinh thời, ông thích làm thơ, nhưng tác phẩm đã thất lạc gần hết. Sau đây là haitrong số bài thơ còn sót lại của ông.Làm khi thấy quân Cờ đen cậy thế sách Làm khi bị an trí ở Bìnhnhiễu dân: Thuận: Mình ốc mang rêu rửa sạch ai Áo chúa cơm vua đã bấy lâu Rung cây nhát khỉ thế thường Ðến khi có giặc phải thuê Tàu! hoài Từng phen võng giá mau chân nhẩy Mèo quào xuể vách còn chi Ðến buớc chông gai thấy mặt đâu sức Tiền bạc quyên hoài dân xác mướp Sứa vượt qua đăng mới gọi Trâu de ngày hiến đứa răng bầu tài Ai ôi hãy chống trời Nam lại Kẻo nữa dân ta phải cạo đầu. Nhớ kẻ dang roi dong vó ngựa Ðố ai lấy thúng úp mình voi Xưa nay ếch giếng chê trời hẹp Chim xổ lồng ra, mở mắt coi![7]Nhận xét Vua Tự Đức:  Ngươi (Ông Ích Khiêm) vốn là người học thức mà ra, phải cái tính khí cương cường nóng nảy, phàm việc không chịu ở sau người…Việc ngươi đánh dẹp bọn phỉ ở tỉnh Bắc, khí tiết, công lao, trẫm đều r õ ...