Phạm Thái - tài hoa và bi kịch _3
Số trang: 6
Loại file: pdf
Dung lượng: 220.47 KB
Lượt xem: 11
Lượt tải: 0
Xem trước 2 trang đầu tiên của tài liệu này:
Thông tin tài liệu:
Cố công đi tìm vẻ đẹp của từ nói chung cũng như của từ Phạm Thái nói riêng, Chế Lan Viên đã phát hiện ra một bí mật: “Đúng rồi! chữ có mấy đâu, chữ có gì đâu mà sao nó cứ gợi ngoài chữ, ngân ngoài lời đến vậy (…).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phạm Thái - tài hoa và bi kịch _3Phạm Thái - tài hoa và bi kịch Cố công đi tìm vẻ đẹp của từ nói chung cũng như của từ Phạm Thái nói riêng, ChếLan Viên đã phát hiện ra một bí mật: “Đúng rồi! chữ có mấy đâu, chữ có gì đâu mà sao nó cứgợi ngoài chữ, ngân ngoài lời đến vậy (…). Bí mật nằm ở chỗ lặp lại “Quế nhạt hương đưa.Sen nhạt hương đưa…”(9). Như vậy, điệp âm là yếu tố hết sức quan trọng trong rất nhiềuđiệu từ mà Phạm Thái đã khai thác, tạo nên cái vẻ “điệu nghệ” riêng cho phong cách từ củahọ Phạm viết bằng chữ Nôm đứng bên cạnh những tên tuổi khác viết bằng chữ Hán. Với ông,sự điệu nghệ của nghệ sĩ còn phải được thể nghiệm ở những chỗ bất ngờ nhất trong quy trìnhsáng tạo. Phải ngược với “cái người ta”. Nguyễn Huy Lượng viết Tây Hồ cảnh tụng thì tráilại, ông viết Phản Tây Hồ cảnh tụng, các tác gia truyện Nôm lấy cốt truyện từ các nguồn dunhập để sáng tác thì ông nhận ngay ra đời sống tình ái của ông là nguồn thi liệu tuyệt vời vàđặc biệt khác người… Chính vì thế, với tài hoa thiên bẩm, Phạm Thái đã mang đến cho côngchúng yêu truyện thơ một tiếng nói nghệ thuật độc đáo giàu chất nhân bản bởi cái tính thờisự, tính chân thật đời thường và trực cảm: yêu say đắm mà buồn đau cũng không cùng. Nhưvậy, ông và Quỳnh Như đã thoát khỏi cái “vòng kim cô” - “lạc nhi bất dâm, ai nhi bấtthương” của Khổng Tử, cùng các tác giả khác như Ngô Thì Sĩ, Phạm Nguyễn Du, NguyễnDu, Hồ Xuân Hương… đưa cái đau thương bi luỵ vào văn chương, truyền nhắn lại cho hậuthế, tìm sự đồng điệu trong tâm hồn với thế hệ mai sau. * Trước nay hầu hết các ý kiến đều xuất phát từ góc độ thể loại để chê trách cấu trúcnghệ thuật của Sơ kính tân trang là lỏng lẻo, chắp vá, cảm hứng không liền mạch, tác giả gặpgì viết nấy, xây dựng nhân vật sơ lược, kém bản sắc, v.v… Tóm lại, tác phẩm không tuân thủquy tắc một truyện Nôm truyền thống. Thực ra, chỗ “khác người” - mà một số nhà nghiêncứu gọi là “nhược điểm” của Phạm Thái lại chính là ưu điểm, là đặc trưng cơ bản làm nênphong cách họ Phạm: đó là tính ngẫu hứng trong tư duy nghệ thuật, là bút pháp hết sức phóngtúng. Ông cầm bút không dưới một ý đồ nghệ thuật nào định lối trước, cầm bút chỉ là để thỏamãn cảm xúc sáng tạo, viết gì, hình thức nghệ thuật nào – không định trước- cứ để cho cảmxúc điều khiển. Cho nên không riêng Sơ kính tân trang mà ở một số thể thơ khác như thơNôm ngũ ngôn, ông vừa là người khai sinh ra nó: Đèn mờ khôn tỏ bóng, Nguyệt khuyết mái tây hiên, Xa xa rền tiếng trống, Lồng lộng chốn binh điền(10). (Trời Đông nghe trống đánh) lại cũng là người “phá luật”, thêm cho nó cái kết của thơ yết hậu: Một năm mười hai tháng, Một tháng ba mươi ngày, Hũ lớn cạn, hũ bé cạn, Hay !...(11) (Con trả lời) Hoặc như ở bài Văn triệu linh Trương Quỳnh Như, ông lại là người trước nhất đặtnhững bước đi ban đầu cho một kiểu dạng mới của thể song thất lục bát, đó là dạng “trữ tìnhtự tình” mà sau này Cao Bá Nhạ thể hiện rất thành công với tác phẩmTự tình khúc. Ngòi bútcủa ông luôn chịu sự chi phối sâu sắc bởi một tư duy nghệ thuật hết sức duy cảm. Dòng cảmxúc, ý tưởng thơ đưa nhà thơ đến đâu thì ngòi bút của ông theo đến đấy. Khi cần vận dụngthể tài nào là nhà thơ đưa ngay vào trang thơ, do đó Sơ kính tân trang của ông bao gồm rấtnhiều thể tài, là một tác phẩm “hỗn dung thể loại”: lục bát, song thất lục bát, thất ngônluật, từ… khiến cho: “Nhịp thơ đi như triều lên gió loạn, bẻ gãy mọi tiết tấu hiền hòa êm dịucủa thể thơ lục bát vốn mềm mại để tạo ra một nhịp điệu mới, hỗn độn và ngang tàng”(12).Với nhãn quan đó thì Sơ kính tân trang như một “nghịch truyện” đính kèm một nghịch lýtương ứng: cuốn hút và thỏa mãn thưởng thức. Thỏa mãn ở chỗ: người đọc có thể tìm thấymình ngay trong câu chuyện của họ Phạm mọi trạng thái tinh thần: vui, buồn, sảng khoái, hàihước, phẫn uất… tất cả đều thoắt ẩn thoắt chuyển, bất ngờ lỏng lẻo nhưng không thể nhàmchán. Một kết cấu lạ và phá cách như thế dự báo rằng: hình thức quy phạm của kết cấu cốttruyện thơ lục bát đang chuyển động theo hướng rạn vỡ và sẽ đến thời điểm tự nó sẽ mở ramột chiều hướng kết cấu mới làm phong phú thêm cho mô hình kết cấu của thể loại. Tuynhiên, trước mắt, Phạm Thái vẫn một mình một giọng, chủ trì bút pháp “say mê bồng bột”,tác phẩm của ông như bài thơ trường thiên, tự do… chi phối bởi một cá tính sáng tạo trựccảm, phóng túng, trữ tình đến say mê. Một bài văn - một tiếng khóc Theo như tiểu sử thì Phạm Thái phải phiêu bạt giang hồ từ rất sớm nên chắc chắn thơvăn của ông cũng lưu lạc nhiều, song chỉ với những tác phẩm còn truyền đến nay, phải thừanhận Phạm Thái là một nhà thơ có tài, bút lực của ông thật khỏe, kỹ xảo thơ ông không mấyai theo kịp. Nguyễn Tử Mẫn, người gần như đương thời với Phạm Thái nhận xét: “Ban đầutôi đọc tập Sơ kính tân trang cho là thơ văn của ông chỉ có nguyên đấy, nhưng sau lại đượcđọc nhi ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phạm Thái - tài hoa và bi kịch _3Phạm Thái - tài hoa và bi kịch Cố công đi tìm vẻ đẹp của từ nói chung cũng như của từ Phạm Thái nói riêng, ChếLan Viên đã phát hiện ra một bí mật: “Đúng rồi! chữ có mấy đâu, chữ có gì đâu mà sao nó cứgợi ngoài chữ, ngân ngoài lời đến vậy (…). Bí mật nằm ở chỗ lặp lại “Quế nhạt hương đưa.Sen nhạt hương đưa…”(9). Như vậy, điệp âm là yếu tố hết sức quan trọng trong rất nhiềuđiệu từ mà Phạm Thái đã khai thác, tạo nên cái vẻ “điệu nghệ” riêng cho phong cách từ củahọ Phạm viết bằng chữ Nôm đứng bên cạnh những tên tuổi khác viết bằng chữ Hán. Với ông,sự điệu nghệ của nghệ sĩ còn phải được thể nghiệm ở những chỗ bất ngờ nhất trong quy trìnhsáng tạo. Phải ngược với “cái người ta”. Nguyễn Huy Lượng viết Tây Hồ cảnh tụng thì tráilại, ông viết Phản Tây Hồ cảnh tụng, các tác gia truyện Nôm lấy cốt truyện từ các nguồn dunhập để sáng tác thì ông nhận ngay ra đời sống tình ái của ông là nguồn thi liệu tuyệt vời vàđặc biệt khác người… Chính vì thế, với tài hoa thiên bẩm, Phạm Thái đã mang đến cho côngchúng yêu truyện thơ một tiếng nói nghệ thuật độc đáo giàu chất nhân bản bởi cái tính thờisự, tính chân thật đời thường và trực cảm: yêu say đắm mà buồn đau cũng không cùng. Nhưvậy, ông và Quỳnh Như đã thoát khỏi cái “vòng kim cô” - “lạc nhi bất dâm, ai nhi bấtthương” của Khổng Tử, cùng các tác giả khác như Ngô Thì Sĩ, Phạm Nguyễn Du, NguyễnDu, Hồ Xuân Hương… đưa cái đau thương bi luỵ vào văn chương, truyền nhắn lại cho hậuthế, tìm sự đồng điệu trong tâm hồn với thế hệ mai sau. * Trước nay hầu hết các ý kiến đều xuất phát từ góc độ thể loại để chê trách cấu trúcnghệ thuật của Sơ kính tân trang là lỏng lẻo, chắp vá, cảm hứng không liền mạch, tác giả gặpgì viết nấy, xây dựng nhân vật sơ lược, kém bản sắc, v.v… Tóm lại, tác phẩm không tuân thủquy tắc một truyện Nôm truyền thống. Thực ra, chỗ “khác người” - mà một số nhà nghiêncứu gọi là “nhược điểm” của Phạm Thái lại chính là ưu điểm, là đặc trưng cơ bản làm nênphong cách họ Phạm: đó là tính ngẫu hứng trong tư duy nghệ thuật, là bút pháp hết sức phóngtúng. Ông cầm bút không dưới một ý đồ nghệ thuật nào định lối trước, cầm bút chỉ là để thỏamãn cảm xúc sáng tạo, viết gì, hình thức nghệ thuật nào – không định trước- cứ để cho cảmxúc điều khiển. Cho nên không riêng Sơ kính tân trang mà ở một số thể thơ khác như thơNôm ngũ ngôn, ông vừa là người khai sinh ra nó: Đèn mờ khôn tỏ bóng, Nguyệt khuyết mái tây hiên, Xa xa rền tiếng trống, Lồng lộng chốn binh điền(10). (Trời Đông nghe trống đánh) lại cũng là người “phá luật”, thêm cho nó cái kết của thơ yết hậu: Một năm mười hai tháng, Một tháng ba mươi ngày, Hũ lớn cạn, hũ bé cạn, Hay !...(11) (Con trả lời) Hoặc như ở bài Văn triệu linh Trương Quỳnh Như, ông lại là người trước nhất đặtnhững bước đi ban đầu cho một kiểu dạng mới của thể song thất lục bát, đó là dạng “trữ tìnhtự tình” mà sau này Cao Bá Nhạ thể hiện rất thành công với tác phẩmTự tình khúc. Ngòi bútcủa ông luôn chịu sự chi phối sâu sắc bởi một tư duy nghệ thuật hết sức duy cảm. Dòng cảmxúc, ý tưởng thơ đưa nhà thơ đến đâu thì ngòi bút của ông theo đến đấy. Khi cần vận dụngthể tài nào là nhà thơ đưa ngay vào trang thơ, do đó Sơ kính tân trang của ông bao gồm rấtnhiều thể tài, là một tác phẩm “hỗn dung thể loại”: lục bát, song thất lục bát, thất ngônluật, từ… khiến cho: “Nhịp thơ đi như triều lên gió loạn, bẻ gãy mọi tiết tấu hiền hòa êm dịucủa thể thơ lục bát vốn mềm mại để tạo ra một nhịp điệu mới, hỗn độn và ngang tàng”(12).Với nhãn quan đó thì Sơ kính tân trang như một “nghịch truyện” đính kèm một nghịch lýtương ứng: cuốn hút và thỏa mãn thưởng thức. Thỏa mãn ở chỗ: người đọc có thể tìm thấymình ngay trong câu chuyện của họ Phạm mọi trạng thái tinh thần: vui, buồn, sảng khoái, hàihước, phẫn uất… tất cả đều thoắt ẩn thoắt chuyển, bất ngờ lỏng lẻo nhưng không thể nhàmchán. Một kết cấu lạ và phá cách như thế dự báo rằng: hình thức quy phạm của kết cấu cốttruyện thơ lục bát đang chuyển động theo hướng rạn vỡ và sẽ đến thời điểm tự nó sẽ mở ramột chiều hướng kết cấu mới làm phong phú thêm cho mô hình kết cấu của thể loại. Tuynhiên, trước mắt, Phạm Thái vẫn một mình một giọng, chủ trì bút pháp “say mê bồng bột”,tác phẩm của ông như bài thơ trường thiên, tự do… chi phối bởi một cá tính sáng tạo trựccảm, phóng túng, trữ tình đến say mê. Một bài văn - một tiếng khóc Theo như tiểu sử thì Phạm Thái phải phiêu bạt giang hồ từ rất sớm nên chắc chắn thơvăn của ông cũng lưu lạc nhiều, song chỉ với những tác phẩm còn truyền đến nay, phải thừanhận Phạm Thái là một nhà thơ có tài, bút lực của ông thật khỏe, kỹ xảo thơ ông không mấyai theo kịp. Nguyễn Tử Mẫn, người gần như đương thời với Phạm Thái nhận xét: “Ban đầutôi đọc tập Sơ kính tân trang cho là thơ văn của ông chỉ có nguyên đấy, nhưng sau lại đượcđọc nhi ...
Tìm kiếm theo từ khóa liên quan:
tài liệu văn học văn học nghị luận quan điểm văn học văn học tham khảo nghị luận văn họcGợi ý tài liệu liên quan:
-
9 trang 3395 1 0
-
Viết đoạn văn so sánh ngôn ngữ thơ Hồ Xuân Hương và thơ bà Huyện Thanh Quan
2 trang 787 0 0 -
Phân tích bài thơ 'Trở về quê nội' của Lê Anh Xuân
7 trang 746 0 0 -
Phân tích tác phẩm Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu
13 trang 713 0 0 -
6 trang 609 0 0
-
2 trang 456 0 0
-
Thuyết minh về tác gia văn học Xuân Diệu
6 trang 390 0 0 -
4 trang 362 0 0
-
Bình giảng về tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu
9 trang 308 0 0 -
Đề thi học sinh giỏi môn Ngữ văn lớp 8 năm 2021-2022 có đáp án - Phòng GD&ĐT Châu Đức
4 trang 240 0 0