Phần mềm máy tính

Phần mềm máy tính là toàn bộ sản phẩm thu được sau khi thực hiện các bước giải bài toán trên máy tính. Để viết chương trình, ngoài việc cần có thuật toán khả thi, hiệu quả, việc lựa chọn ngôn ngữ lập trình, xác định phương pháp tổ chức dữ liệu có ý nghĩa rất quan trọng. Tài liệu nói ở đây bao gồm 2 loại: tài liệu kỹ thuật nói về phần mềm làm việc như thế nào và tài liệu hướng dẫn sử dụng giải thích cách dùng phần mềm đó. Tài liệu không những giúp người sử dụng biết dùng chương trình...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phần mềm máy tính Ch¬ng 8 - PhÇn mÒm m¸y tÝnh CHƯƠNG 8. PHẦN MỀM MÁY TÍNH 8.1. KHÁI NIỆM PHẦN MỀM Trong một số ngữ cảnh khác nhau và để nhấn mạnh một khía cạnh nào đó mà có thể có một số phát biểu về định nghĩa phần mềm máy tính không hoàn toàn giống nhau. Tuy nhiên về bản chất thì các đ ịnh nghĩa đ ều có s ự th ống nh ất chung về nội dung một phần mềm máy tính bao gồm: a) Các chương trình máy tính được viết để thể hiện thuật toán nhằm gi ải quy ết bài toán, đáp ứng các yêu cầu về chức năng và hi ệu qu ả cần thi ết nào đó do người đặt hàng đưa ra. b) Các cấu trúc dữ liệu phù hợp đã được lựa chọn sao cho ch ương trình có th ể thao tác được đúng và hiệu quả. c) Các tài liệu mô tả toàn bộ bài toán, thuật toán, chương trình và cách s ử d ụng. Như vậy, có thể coi phần mềm máy tính là toàn bộ sản phẩm thu đ ược sau khi thực hiện các bước giải bài toán trên máy tính. Để vi ết ch ương trình, ngoài vi ệc cần có thuật toán khả thi, hiệu quả, việc lựa chọn ngôn ng ữ lập trình, xác đ ịnh phương pháp tổ chức dữ liệu có ý nghĩa rất quan trọng. Tài li ệu nói ở đây bao gồm 2 loại: tài liệu kỹ thuật nói về phần mềm làm việc nh ư th ế nào và tài li ệu hướng dẫn sử dụng giải thích cách dùng phần mềm đó. Tài li ệu không nh ững giúp người sử dụng biết dùng chương trình nhất là đ ối v ới các ch ương trình có quy mô lớn và phức tạp mà còn giúp có sự hi ểu bi ết sâu s ắc ph ần m ềm h ơn. Nh ờ vậy có thể có những đề xuất hợp lý để hoàn thiện phần mềm hơn. Sau đây ta giới thiệu một số loại phần mềm: 8.2. PHẦN MỀM ỨNG DỤNG Có rất nhiều phần mềm máy tính được viết để giúp giải quyết các công vi ệc hàng ngày cũng như những hoạt động nghiệp vụ nh ư soạn thảo văn b ản, qu ản lý h ọc sinh, quản lý kết quả học, lập thời khoá biểu, quản lý chi tiêu cá nhân... Nh ững phần mềm như thế gọi là các phần mềm ứng dụng. Có những phần mềm ứng dụng được viết theo đơn đặt hàng riêng có tính đ ặc thù của một cá nhân hay tổ chức, ví dụ phần mềm quản lý tiền điện thoại c ủa B ưu điện, phần mềm quản lý điểm, thời khó biểu ở một trường học, phần mềm điều khiển một dây chuyền sản xuất, quản lý khách hàng của một công ty... Có những phần mềm được thiết kế dự trên những yêu cầu chung hàng ngày c ủa nhiều người chứ không phải của một người hay một tổ chức cụ thể nào. Ví d ụ, các phần mềm soạn thảo văn bản (như Winword, WordPerfect), ph ần mềm tra cứu Internet (như Internet Explorer, Nescape Navigator), ph ần m ềm thi ết k ế b ản vẽ (AutoCad), phần mềm nghe nhạc hay xem phim trên đĩa CD (nh ư Jet Audio hay Mpeg). Các phần mềm loại này được viết rất hoàn ch ỉnh. Ng ười s ử d ụng ch ỉ cần mua về, cài đặt lên máy của mình, thiết l ập các ch ế đ ộ làm vi ệc phù h ợp là có thể sử dụng được. Những phần mềm như thế gọi là phần mềm đóng gói 59 Ch¬ng 8 - PhÇn mÒm m¸y tÝnh 8.3. PHẦN MỀM CÔNG CỤ Đối với những người làm tin học trong lĩnh v ực phát tri ển ph ần m ềm thì ph ần mềm ứng dụng là sản phẩm và là mục tiêu cuối cùng của họ. Để h ỗ tr ợ cho vi ệc làm ra các sản phẩm phần mềm, người ta lại dùng chính các ph ần m ềm khác g ọi là phần mềm công cụ. Điều này cũng giống như để chế tạo động cơ ô tô ta dùng máy công cụ. Các phần mềm dịch tự động các giải thuật viết trong m ột h ệ th ống quy ước nào đó thành các chương trình trên mã máy mà máy tính có th ể thi hành được, các phần mềm hỗ trợ tổ chức dữ liệu, những phần mềm phát hi ện l ỗi l ập trình và sửa lỗi (debuger)... đều thu ộc các phần m ềm công c ụ. Do các ph ần m ềm công cụ được dùng với mục đích phát triển phần mềm nên ta còn g ọi ph ần m ềm công cụ là phần mềm phát triển. 8.4. PHẦN MỀM HỆ THỐNG Nói chung, các chương trình ứng dụng hoặc ph ần m ềm công c ụ đ ược kh ởi đ ộng khi cần thiết và ngừng hoạt động khi thực hiện xong công việc. Có những chương trình phải thường trực chỉ vì nó phải cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu của các chương trình khác mà không bi ết tr ước các yêu c ầu đó xu ất hi ện khi nào. Các chương trình như vậy trở thành môi tru ờng làm vi ệc cho các ph ần mềm khác. Những phần mềm như thế gọi chung là phần mềm hệ thống. Phần mềm hệ thống quan trọng nhất là hệ điều hành (operating system). H ệ đi ều hành có chức năng điều hành toàn bộ hoạt động của máy tính trong su ốt quá trình làm việc. Hệ điều hành không phải là phần mềm hệ thống duy nhất. Còn có nhi ều ph ần mềm thường trực cung cấp môi trường làm việc cho các phần mềm khác, ví d ụ phần mềm gõ bàn phím theo kiểu tiếng Vi ệt. M ột khi đ ược cài đ ặt ta có th ể gõ tiếng Việt từ nhiều phần mềm khác. Một ví dụ khác là các hệ quản tr ị c ơ s ở d ữ liệu hoạt động theo kiểu khách - chủ. T ừ nhi ều máy tính khác nhau cũng nh ư t ừ nhiều ứng dụng khác nhau ta có thể gửi yêu cầu tra c ứu d ữ li ệu t ới máy tính ch ạy dịch vụ cơ sở dữ liệu, phần mềm sẽ xử lý và đưa ra kết quả g ửi l ại ứng d ụng đã yêu cầu. 8.5. PHẦN MỀM TIỆN ÍCH (UTILITY) Còn có một loại phần mềm khác chỉ giúp chúng ta cải thiện hiệu quả công việc khi làm việc với máy tính. Chúng là các công cụ đáp ứng những nhu cầu chung của nhiều người và không liên quan đến các lĩnh v ực công vi ệc c ụ th ể. Ví d ụ, các phần mềm soạn văn bản có thể soạn các văn bản đơn giản hay so ạn th ảo chương trình máy tính, những phần mềm sao chép d ữ li ệu t ừ n ơi này đ ến n ơi kia, những phần mềm tìm và diệt virus đều là các tiện ích. Nhiều phần mềm tiện ích có hiệu quả rất cao. Trong những năm 80 c ủa thế k ỷ 20, khi hệ điều hành DOS còn phổ biến trên các máy vi tính, r ất nhi ều ng ười đã từng sử dụng tiện ích Norton Commander (NC) của Symantec. Phần m ềm này thay đổi cơ bản cách giao tiếp của người với máy tính. Ng ười s ử d ụng không ph ải gõ các lệnh của DOS với các tham số ph ức t ạp mà ch ỉ cần ch ọn các ch ức năng và các file dữ liệu được cài đặt đặt sẵn trên màn hình. NC còn cung c ấp r ất nhi ều các công cụ có lợi khác như khôi phục các file d ữ li ệu b ị xoá nh ầm, s ửa ch ữa m ột ...