Phân tích bài thơ Lưu biệt khi xuất dương - Phan Bội Châu

Phân tích bài thơ Lưu biệt khi xuất dương của Phan Bội Châu1.Hoàn cảnh sáng tác bài thơNăm 1905 Phan Bội Châu lên đường sang Nhật Bản Khi chia tay bạn bè, đồng chí, Phan ứng khẩu đọc bài thơ này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích bài thơ Lưu biệt khi xuất dương - Phan Bội Châu Phân tích bài thơ Lưu biệt khi xuất dương của Phan Bội Châu1.Hoàn cảnh sáng tác bài thơNăm 1905 Phan Bội Châu lên đường sang Nhật Bản>Khi chia tay bạn bè, đồngchí, Phan ứng khẩu đọc bài thơ này. Bối cảnh lịch sử, xã hội Virtj Nam lúc đó cónhững điểm đáng chú ý sau:- Đất nước ta đang trong một hoàn cảnh chính trị rất đen tối, các cuộc đấu tranh vũtrang chống Pháp đã hầu như tan rã, thực dân Pháp đã làm chủ tình thế,ách đô hộđã mặc nhiên quàng lên đầu lên cổ nhân dân. Nói như Phan Châu Trinh:Vạn dân nô lệ cương quyền hạ,Bát cổ văn chương túy mộng trung.(Muôn dân nô lệ một đàn,Văn chương bát cổ nồng nàn giấc say.)- Trong một bộ phận những người trí thức dân tộc, ý chí cứu nước không hề bịthui chột, nhưng vấn đề đặt ra cấp thiết là cứu nước bằng con đường nào? Và mộtánh sáng mới đã bắt đầu loé lên. Người ta đón nhận những tư tưởng mới từ bêntrời Âu truyền sang, người ta say sưa trước những thành tích duy tân của nướcNhật Bản, Trung Hoa. “Kì diều thay là sức quyến rũ của lí tưởng …thực tế càng ủdột bao nhiêu thì cái viễn cảnh của tưởng tượng lại càng đẹp đẽ, thấm thía bấynhiêu. Luồng máu nóng trong quả tim trai trẻ bị kích thíc đã bùng lên đến tộtđộ”(Đặng Thai Mai). Phan Bội Châu ra đi trong niềm say mê lí tưởng đó với mộtsứ mạng lịch sử đè nặng đôi vai: khôi phục lại đất nước, tái tạo giang sơn.2. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là cảm hứng lãng mạn hào hùng sôi trào nhiệthuyết và cháy bỏng khát vọng ước mơ.- Chí làm trai:Chí làm trai là một lí tưởng nhân sinh trong ch ế độ phong kiến, thể hiện tư tưởngnhập thế tích cực của đạo Nho. Chí làm trai đó thường gắn với cái mộng côngdanh:Công danh nam tử còn vương nợ (Phạm Ngũ Lão)Không công danh thời nát với cỏ cây (Nguyễn Công Trứ)hoặc để thoả cái chí tang bồng hồ thỉ:Chí làm trai nam, bắc, tây. đông,Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể (Nguyễn Công Trứ)Và trong thực tế, không ít người đã lập nên công tích ở đời như Phạm Ngũ Lãotừng “Múa giáo non sông trải mấy thu”, đánh đuổi giặc xâm lăng, giữ gìn đấtnước; như Nguyễn Công Trứ từng khơi sông lấp biển, mang cuộc sống ấm no lạicho nhân dân…Phan Bội Châu cũng nói đến chí làm trai và cũng mong làm nênchuyện lạ ở đời:Làm trai phải lạ ở trên đời,Nhưng ở một nhà nho tân học, một nhà cách mạng nhiệt thành đang say mê hướngtới ánh sáng lí tưởng mới như Phan Bội Châu thì chuyện lạ đâu có phải là chuyệncông danh, cũng đâu phải chỉ là phỉ sức vẫy vùng! Giữa lúc non sông chìm đắm,chí của Phan là chí xoay trời chuyển đất, lấp bể, vá trời chứ đâu chịu ngồi yên mànhìn đất nước an bài theo ý muốn của bọn thực dân:Há để càn khôn tự chuyển dờiĐó là lí tưởng sống mà vì nó Phan sẵn sàng hiến trọn cuộc đời mình, lí tưởng màtrước đó không lâu Phan đã nói rõ trong bài hát nói Chơi xuân:Phùng xuân hội, may ra, ừ cũng dễ,Nắm địa cầu vừa một tí con con.Đạp toang hai cánh càn khônĐenm xuân vẽ lại trong nnon nước nhà.Với một lẽ sống như thế, tư thế con người trong vũ trụ là tư thế của một con ngườikhổng lồ, con người làm chủ hoàn cảnh. Trong cảnh cá chậu chim ***g, giữanhững tiếng tở dài bất lực ‘thời cơ đã lỡ rồi” của văn thơ Cần Vương cuói thế kỉXIX, cái lẽ sống hào hùng, cái tư thế mạnh mẽ chủ động ấy có sức thu hút biết baođối với cả một thế hệ thanh niên đương thời!- Ý thức tự khẳng định mình giữa cuộc đời:Trong khoảng trăm năm cần có tớ,Sau này muôn thuở há không ai?Sự tự khẳng định này cũng là sụăt khẳng định của cái Tôi nhưng là một cái Tôikhác hẳn với cái Tôi cá nhân tư sản chỉ biết đòi hưởng thụ mà trốn tránh tráchnhiệm với đời. Đây là một thái độ sống tích cực không buông trôi theo dòng đờimà cũng không thụ động chờ đợi . Cái Tôi ở đây là một cái Tôi trách nhiệm chủđộng ghé vai gánh vác trọng trách ở đời. Lẽ sống anh hùng ấy gắn gắn liền vớimột nhân sinh quan thật cao cả, đẹp đẽ, nó vượt ra ngoài cái danh lợi tầm thường,tuy vẫn có ước vọng thật chính đáng là để lại tiếng thơm muôn đời.- Quan niệm về vinh nhục:Trong những tác phẩm văn học khác, có lúc Phan Bội Châu đã nói: “Bôi mặt thờkẻ thù sẽ là một vật bẩn thỉu trong vũ trụ” (Việt Nam quốc sử khảo), “Sao bằngngẩng đầu lên làm người lỗi lạc của Tổ quốc” (Hoà lệ cống ngôn). Đó là quanniệm về nỗi nhục và vinh trong trong câu thơ này:Non sông đã chết sống thêm nhụcỞ thời đại của Phan, không ít người thấm thía cái nỗi đau, nỗi nhục mất nước này,nhưng cách nói của Phan có cái gì đặc biệt, kích động tâm can con người. Một sựkhẳng định thật dứt khoát, hàm chứa nỗi tức tối khôn nguôi “Giang sơn tử hĩ”(Nonsông đã chết). Một sự phủ định cũng thật dứt khoát nhưng lại hàm chứa sự nóngbỏng sôi sục của con người không cam chịu cúi đầu; phủ định cuộc sống nhục nhãđể tìm đến một lẽ sống vinh quang chứ không phải để chìm đắm trong đau buồn,thất vọng. Con người Phan là thế, lúc nào cũn ...