Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình của Nguyễn Du

Nỗi thương mình là một trong những đọan trích sắc xuất nhất và miêu tả tâm lý nhân vật nàng Kiều rất đặc sắc. Nàng vì chữ Hiếu mà phãi bán minh chuộc cha nhưng không may bị bọn gian ác dụ dỗ , ép nàng phải vào lầu xanh. Mời các bạn học sinh tham khảo bài soạn văn để cảm nhận tác phẩm sâu sắc hơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình của Nguyễn Du Phân tích đoạn tríchNỗi thương mình của Nguyễn DuĐề bài: Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình của Nguyễn DuNguyễn Du (1765 – 1820) quê ở Thăng Long, tên chữ Tố Như, hiệu là Thanh Hiên. Ôngsinh ra trong một gia đình quý tộc và sống trong xã hội phong kiến – một xã hội thối nát,suy thoái. Chính vì thế mà ông có dịp hiểu biết về lối sống phong lưu xa hoa của giới quýtộc phong kiến và có điều kiện dùi mài kinh sử. Ông được tiếp thu truyền thống học tậpvà sáng tác của cả gia đình, tạo cho ông vốn học vấn Nho học uyên thâm, lối sống taonhã, khiến ông hiễu rõ về tầng lớp phong kiến . ‘’Truyện Kiều’’ còn có tên Đoạn TrườngTân Thanh là một trong những sáng tác chính của ông. Bên cạnh đó ‘’Nỗi ThươngMình’’ là một đoạn trích thể hiện khá rõ tài năng nghệ thuật độc đáo, cái nhìn vượt thờiđại và đặc biệt tinh thần nhân đạo mới mẻ của đại thi hào nguyễn Du. Đoạn trích chỉ vỏnvẹn hai mươi câu, từ câu 1229 đến câu 1248, cho thấy tâm trạng đau đớn, tủi nhục, nỗi côđơn, thương thân trách phận và ý thức sâu sắc về thân phận bất hạnh của Thúy Kiều ởchốn lầu xanh.Từ lúc gia đình gặp biến cố, phải bán mình chuộc cha, trao duyên lại cho em là ThúyVân, Kiều đã trải qua 15 năm lưu lạc, trong 15 năm ấy, Kiều gặp phải bao sự lọc lừanhưng lần Thúy Kiều bị lừa đau đớn nhất có lẽ là lần nàng bị Mã Giám Sinh lừa bán đếnlầu xanh. Nó là bước ngoặt bẻ ngang cuộc đời Thúy Kiều rẽ sang một hướng khác. Rơivào tay Tú Bà, Kiều rút dao định tự tử nhưng không thành. Ở lầu Ngưng Bích, Kiều lạimắc bẫy Sở Khanh, bị Tú Bà đánh đập tơi bời. Tiếp đó là những tháng ngày ê chề nhụcnhã của nàng trong vai trò kĩ nữ – gái làng chơi, đem tấm thân trong ngọc trắng ngà củamình mua vui cho những kẻ lắm tiền háo sắc. Những ngày Thúy Kiều ở chốn lầu xanh lànhững ngày nàng vô cùng buồn tủi, tâm trạng rối bời như tơ vò nghĩ về thân phận, sự tủinhục của kiếp hồng nhan.Đoạn trích có một kết cấu khá logic với diễn biến tâm trạng vàtrớ trêu của cuộc đòi đầy bất hạnh khi nghe những lời độc thoại nội tâm dầy đau đớn :“Khi tỉnh rượu …xuân là gì?” Đó cũng là thời điểm mở đầu cho những chuỗi tâm sự nốikết, ngỗn ngang. Kiều nghĩ đến thân phận mình để rồi “mình lại thương mình xót xa”Kiều xót xa cho chính bản thân mình. Với nàng, hiện tại như một giấc mơ cay đắng khinàng sánh với quá khứ.Mở đầu đoạn trích Nỗi Thương Mình là tâm trạng đau buồn, tủi hổ đến ê chề của ThúyKiều phải nếm trải trong chốn lầu xanh của mụ Tú Bà:“Biết bao bướm lả ong lơi,Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.Dập dìu lá gió cành chimSớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh”Bốn câu đầu của đoạn trích cho ta thấy rõ hình ảnh lối sống xô bồ, nhơ nhớp và thân phậnbẽ bàng của người kĩ nữ ở chốn lầu xanh. Nguyễn Du đã miêu tả thật sống động bứctranh sinh hoạt ở chốn lầu xanh bằng bút pháp ước lệ tượng trưng. Trong chốn lầu xanhấy Kiều phải tiếp khách mua vui cho “biết bao” người mà nàng không thể nào nhớ đươchay là đếm được, bởi lẻ một điều rằng hằng ngày Kiêu tiếp khách làng chơi triền miên“suốt đêm, sớm đưa, tối tìm” những từ ngữ ấy đã cho ta thấy đươc sự nhộn nhịp của chốnlầu xanh , nơi mà Tú Bà ăn nên làm ra. Bằng những hình ảnh ẩn dụ : bướm lả ong lơi,cuộc say đầy tháng, trận cười suốt đêm” và các điển tích điển cố: “lá gió cành chim”,“Tống Ngọc, Trường Khanh” – chỉ chung cho loại khách làng chơi phong lưu ND chothấy tình cảnh của TK tuy sống trong cảnh lầu xanh tưởng như thanh tao, phong nhãnhưng thực chất đó chỉ là giả tạo, hằng ngày K phải làm công việc nhơ nhuốc, tiếp đủ cácloại khách đến mua vui. Điều này cho ta thấy rõ hơn về nỗi bất hạnh và tình cảnh trớ trêucủa TK. Bút pháp ước lệ giúp ND không tránh né số phận thực tế của TK mà vẫn giữđược chân dung cao đẹp của nàng. Qua đó ta thấy được thái độ trân trọng, cảm thông củatác giả đối với nhân vật.ND đã tái hiện cái hoàn cảnh của Thúy Kiều bằng những sự đối lập nghiệt ngã: một bênlà nước mắt Thúy Kiều – một bên là những cơn say, trận cười triền miên. Do vậy ở bốncâu thơ đầu, mặc dù chưa được miêu tả trực tiếp, người đọc vẫn thấy Kiều đang bị cuốnđi trong một cơn lốc vô hình, bị buộc vào cảnh sống nhơ nhớp nơi nhà chứa. Hiện thựcnghiệt ngã mà nhân vật phải trải qua, hé mở thân phận bẽ bàng của người kỹ nữ. NguyễnDu đã mỹ lệ hóa cho cảnh sống ấy bằng một thứ ngôn ngữ ước lệ rất tài tình: ước lệ theothành ngữ dân gian, ước lệ theo điển tích làm cho sự hồi tưởng kiếp sống đớn đau củaKiều trở nên tao nhã hơn. Bởi vì chỉ có hồi tưởng mới diễn tả hết sức sống chân thật củanội tâm nhân vật, mới thể hiện đúng nỗi đau, mới nổi bật được phẩm giá và sự chịu đựnggiày vò đáng thương của nhân vật. Đằng sau những câu thơ ấy là tấm lòng cảm thông,trân trọng mà tác giả dành cho Thúy Kiều.Bốn câu thơ đầu đã đặt ra một tình thế của tâm trạng. Ở lầu xanh có nhiều kĩ nữ, họ cóthể bình thản coi việc làm của mình rất đỗi bình thường , trớ trêu thay Kiều lại có mộtnhân phẩm quá đỗi cao đẹp, một tâm hồn trong trắng, một bông hoa từ cảnh sống “êmđềm trướng rủ màn che” bỗng nhiên bị ném vào bùn nhơ, hai câu tiếp nói về tâm trạngcủa Kiều trong những ngày tủi nhục , nỗi ê chề , sự ép buộc , đày đọa mà Kiều phải chịuđựng:“Khi tỉnh rượu, lúc tàn canhGiật mình mình lại thương mình xót xa”Ở nơi lầu xanh đầy “cuộc say, trận cười” thì chỉ “khi tỉnh rượu lúc tàn canh” Kiều mới cómột khoẳng khắc hiếm hoi để sống thực với chính mình và cũng là hoàn cảnh Kiều tỉnhtáo nhất đối diện với con người mình. Thời gian và không gian thật vắng lặng như gợi lênnỗi niềm xót xa. Nhịp thơ có sự thay đổi giữa hai câu thơ trên từ nhịp 3/3 chuyển sangnhịp 2/4/2. Hai chữ “giật mình” kết hợp với cách ngắt nhịp ấy đã diễn tả sự biến đổi độtngột trong tâm hồn TK. Nàng bàng hoàng đau xót trước thực tại phủ phàng và trơ trọi chỉcó một mình nàng tự xót xa, đau đớn cho chính số phận bi thương, đoạn trường của mình.Giật mình ko chỉ là hành động bên ngoài của nhân vật khi có một sự tác động đột ngộtnào đó của môi trư ...