Phân tích yếu tố tác động đến bất bình đẳng thu nhập giữa nam và nữ làm việc trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài năm 2022

Bất bình đẳng thu nhập giữa lao động nam và nữ là những vấn đề trung tâm trong phân tích kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế bền vững tại Việt Nam. Nghiên cứu phân tích thực trạng lao động nam và lao động nữ đang làm việc trong khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và các yếu tố tác động đến sự khác biệt tiền lương theo giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích yếu tố tác động đến bất bình đẳng thu nhập giữa nam và nữ làm việc trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài năm 2022 PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG CÁC VẤN ĐỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ LẦN THỨ 3 PHÂN TÍCH YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN BẤT BÌNH ĐẲNG THU NHẬP GIỮA NAM VÀ NỮ LÀM VIỆC TRONG DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI NĂM 2022 Trịnh Thị Hường, Lê Văn Tuấn Trường Đại học Thương mại Email: trinhthihuong@tmu.edu.vn Tóm tắt: Bất bình đẳng thu nhập giữa lao động nam và nữ là những vấn đề trung tâmtrong phân tích kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế bền vững tại Việt Nam. Nghiêncứu phân tích thực trạng lao động nam và lao động nữ đang làm việc trong khu vực doanhnghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và các yếu tố tác động đến sự khác biệt tiền lương theogiới. Nghiên cứu sử dụng các thống kê mô tả và phương pháp phân rã Oxaca-Blinder, thôngqua dữ liệu Điều tra Lao động việc làm năm 2022. Kết quả nghiên cứu cho thấy thu nhập bìnhquân theo giờ của lao động nam cao hơn lao động nữ, đặc biệt mức chênh lệch thu nhập theogiới cao hơn tại khu vực thành thị và trong nhóm lao động có thu nhập cao. Các yếu tố tác độngđến thu nhập của người lao động là đặc điểm của người lao động, tình trạng việc làm, thời gianlàm việc và nơi sống. Trình độ đào tạo đóng vai trò lớn nhất trong việc giải thích chệnh lệnhthu nhập giữa lao động nam và nữ. Các yếu tố khác có ảnh hưởng đến chênh lệch thu nhập củalao động nam và lao động nữ là tuổi, tình trạng hôn nhân, thâm niêm làm việc và vùng sinhthái. Kết quả phân tích thực nghiệm cho thấy các chính sách về phát triển nguồn nhân lực vàgiảm bất bình đẳng thu nhập trong khu vực FDI cần tập trung vào nâng cao chất lượng nguồnnhân lực, xem xét yếu tố tuổi của người lao động và yếu tố vùng miền. Từ khóa: Bất bình đẳng, FDI, Phân rã Oxaca-Blinder, Thu nhập, Điều tra lao động việclàm, Việt Nam. 1. Giới thiệu Bất bình đẳng thu nhập giữa lao động nam và nữ là những vấn đề trung tâm trong phântích kinh tế trên thế giới. Từ hai nghiên cứu độc lập của tác giả Blinder và Oxaca (Blinder,1973; Oxaca, 1973) đã xây dựng những nền tảng lý thuyết đầu tiên về bất bình đẳng trong phânphối thu nhập và hình thành phương pháp phân rã Oxaca-Blinder. Đây là phương pháp nghiêncứu vẫn được sử dụng thường xuyên để so sánh về thu nhập khác biệt giữa các nhóm đối tượngkhác nhau và trong các bối cảnh thời gian và không gian khác nhau. Ở Việt Nam, bất bình đẳng thu nhập giữa nam giới và nữ giới thu hút nhiều sự quan tâmcủa Đảng, Chính phủ và các nhà nghiên cứu. Bình đẳng giới, trong đó có bình đẳng trong laođộng và thu nhập, là một trong 17 mục tiêu phát triển bền vững của thế giới giai đoạn 2015-2030 được chính phủ Việt Nam cam kết thực hiện (General, 2015). Nhiều chính sách về laođộng và giảm tác động của bất bình đẳng giới cũng được các Bộ/Ngành quan tâm và thực hiện.Thu nhập của người lao động và bất bình đẳng thu nhập giữa nam và nữ được nhiều nhà nghiêncứu tiến hành trong những năm gần đây. Một số yếu tố tác động đến bất bình đẳng thu nhậpcủa lao động nam và lao động nữ được nghiên cứu nhiều tại Việt Nam từ những năm 1990 cho 152 PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG CÁC VẤN ĐỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ LẦN THỨ 3đến nay. Nhiều yếu tố tác động đến khoảng cách thu nhập đã được tìm thấy trong các nghiêncứu thực nghiệm tại Việt Nam cũng như trên thế giới, như trình độ giáo dục, kinh nghiệm vànơi sống (Benjamin và cộng sự , 2017; Le và cộng sự, 2018; Machado và Mata, 2005). Hơnnữa, bất bình đẳng thu nhập của lao động nam và nữ ở từng khu vực làm việc khác nhau thì cóyếu tố tác động có thể khác nhau (Tống Quốc Bảo, 2015; Trịnh Thị Hường, 2023). Bên cạnhđó, những yếu tố đặc thù giới như thời gian làm việc nhà cũng đã được xem xét trong bối cảnhnghiên cứu về tiền lương theo giới (Hoàng Ngân Vũ và Nghiêm Thị Ngọc Bich, 2021). Trongbối cảnh kinh tế Việt Nam và thế giới chịu nhiều tác động bất thường, như đại dịch COVID-19, khoảng cách về tiền lương giữa lao động nam và lao động nữ được tìm thấy là lớn hơn(Dang và Nguyen, 2021; Trịnh Thị Hường, 2023). Gần đây, trong các nghiên cứu (Trịnh ThịHường và cộng sự, 2022; Trịnh Thị Hường, 2023), các tác giả đã sử dụng phân rã Oxaca-Blinder để nghiên cứu chênh lệch trong thu nhập của hai nhóm lao động nam- nữ ở khu vựckinh doanh cá thể và trong bối cảnh tác động của đại dịch Covid 19. Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài (foreign direct investment, FDI) đóng vai tròquan trọng trong nền kinh tế Việt Nam và sử dụng lượng lớn lao động. Đóng góp của khối FDIvào tăng trưởng kinh tế đã tăng từ 21,52% giai đoạn 2011 - 2015 lên 25,1% giai đoạn 2016 -2020 (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 2020). Năm 2020, khu vực FDI tạo công ăn việc làm cho 3,7triệu lao động. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, năm 2022, tổng vốn FDI đăng kí vàoViệt Nam đạt gần 27,72 tỷ USD, mức vốn FDI thực hiện đạt kỉ lục 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% sovới cùng kỳ năm 2021.giải ngân vốn đầu tư nước ngoài năm 2022 tăng 13,5% so với năm 2021(Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 2022). Trong trong đó, ngành chiếm tỷ trọng giải ngân nhiều nhất làngành công nghiệp chế biến, chế tạo - đây là ngành thâm dụng lao động lớn. Chính phủ ViệtNam và các bộ/ngành coi thu hút đầu tư FDI là vấn đề chiến lược trong phát triển kinh tế (Quốchội Việt Nam, 2021). Bên cạnh đó, chính sách về nâng cao thu nhập và phát triển lực lượng laođộng trong khu vực FDI đã phát huy hiệu quả qua hơn 30 năm thu hút vốn đầu tư FDI và đangtiếp tục được cải thiện (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 2020). Nghiên cứu gần đây về bất bình đẳng thu nhập gia ...