Pháp luật về thương mại hóa tài sản trí tuệ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ: Thực trạng và giải pháp

Bài viết phân tích, đánh giá thực trạng các quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động thương mại hóa và bảo vệ tài sản trí tuệ. Từ đó, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật nhằm khắc phục các vướng mắc, bất cập quy định pháp luật hiện hành và tham chiếu kinh nghiệm quốc tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Pháp luật về thương mại hóa tài sản trí tuệ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ: Thực trạng và giải pháp 32. PHÁP LUẬT VỀ THƢƠNG MẠI HÓA TÀI SẢN TRÍ TUỆ VÀ BẢO VỆ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP LAW ON TRADE IN INTELLECTUAL PROPERTY AND PROTECTION OF INTELLECTUAL PROPERTY: SITUATION AND SOLUTION Đào Mộng Điệp1 TÓM TẮT: Bài viết phân tích, đánh giá thực trạng các quy định pháp luật điềuchỉnh hoạt động thương mại hóa và bảo vệ tài sản trí tuệ. Từ đó, đề xuất một số giảipháp hoàn thiện pháp luật nhằm khắc phục các vướng mắc, bất cập quy định pháp luậthiện hành và tham chiếu kinh nghiệm quốc tế. Từ khóa: Bảo vệ tài sản trí tuệ, thương mại hóa ABSTRACT: The article analyzes and evaluates the current situation of legalregulations governing commercialization and protection of intellectual property. Fromthere, propose a number of solutions to improve the law to overcome problems andshortcomings in current legal regulations and refer to international experience. Keyword: Intellectual property protection, commercialization1. Đặt vấn đề Cùng với sự phát triển của pháp luật sở hữu trí tuệ thì thuật ngữ tài sản trí tuệngày càng được sử dụng phổ biến và hiện diện trong các văn bản pháp luật của ViệtNam. Thuật ngữ tài sản trí tuệ lần đầu tiên được chính thức xuất hiện và gắn liền vớithuật ngữ “quyền sở hữu trí tuệ” trong pháp luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Về luật viếtthì Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 (sửa đổi bổ sung năm 2009) quy định:“Quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ”; do đó cóthể hiểu tài sản trí tuệ theo các quan niệm của Luật Sở hữu trí tuệ chính là đối tượngcủa quyền sở hữu trí tuệ. Dưới góc độ pháp lý quốc tế thì Công ước Stockholm về việcthành lập Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) ngày 14/7/1967 đã ghi nhận quyđịnh về tài sản trí tuệ, nội dung này thường được cộng đồng quốc tế chấp nhận và ápdụng. Cụ thể, “tài sản trí tuệ” được hiểu là kết quả của hoạt động trí tuệ trong các lĩnhvực khoa học kỹ thuật, văn hóa, nghệ thuật. Theo quy định hiện hành thì khái niệm vềtài sản trí tuệ được định nghĩa tại Thông tư liên tịch số 112/2011/TTLT/BTC-BKHCN1 TS., Trường Đại học Luật, Đại học Huế; Email: diepdm@hul.edu.vn 449như sau: “Tài sản trí tuệ là sản phẩm do con người tạo ra trong quá trình lao động sángtạo, bao gồm: Tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; phần mềm máy tính; sáng chế;kiểu dáng công nghiệp; nhãn hiệu; chỉ dẫn địa lý; tên thương mại; thiết kế bố trí mạchtích hợp bán dẫn; giống cây trồng mới và các sản phẩm trí tuệ có giá trị khác2”. Nhưvậy, theo quy định thì tài sản trí tuệ bao gồm: (i) các đổi tượng của quyền sở hữu trítuệ được pháp luật ghi nhận và bảo hộ; (ii) những kết quả sáng tạo trí tuệ chưa đượcbảo hộ pháp lý, bao gòm các ý tưởng, sáng kiến, thông tin, bí quyết. Luật Sở hữu trí tuệ 2005 và Luật sửa đổi bổ sung năm 2009 và các văn bảnhướng dẫn đã quy định về thương mại hóa và bảo vệ tài sản trí tuệ. Đây là cơ sở pháplý quan trọng để các chủ thể sáng tạo, đầu tư thực hiện việc xác lập tài sản trí tuệ, đồngthời cũng là căn cứ để các cơ quan xác lập quyền xem xét khả năng bảo vệ tài sản trítuệ. Bên cạnh những mặt tiến bộ, quy định của pháp luật về vấn đề này vẫn còn một sốbất cập, hạn chế, gây khó khăn cho việc áp dụng và giải quyết tranh chấp trên thực tế.2. Thực trạng các quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động thương mại hóa vàbảo vệ tài sản trí tuệ2.1. Thương mại hóa tài sản trí tuệ Trong khoa học pháp lý, có nhiều quan điểm khác nhau về thương mại hóa tàisản trí tuệ. Có ý kiến cho rằng: “Thương mại hóa tài sản trí tuệ là quá trình tạo ra lợinhuận từ chính việc khai thác giá trị của tài sản trí tuệ là đối tượng của quyền sở hữutrí tuệ đang được bảo hộ3”; hoặc “Thương mại hóa tài sản trí tuệ là quá trình khai tháccác đối tượng quyền sở hữu trí tuệ để đổi lại các lợi ích kinh tế, phục vụ mục đích cụthể do chủ sở hữu tài sản trí tuệ đặt ra4”. Thông tư liên tịch số 112/2011/TTLT/BTC-BKHCN quy định thương mại hóa tài sản trí tuệ được hiểu là việc đưa các tài sản trítuệ vào áp dụng, sử dụng, quản lý trong thực tế nhằm tạo ra các lợi ích, ưu thế cho chủsở hữu, người tham gia vào việc áp dụng, sử dụng tài sản trí tuệ đó và cho xã hội5.Theo quy định này thì việc khai thác này có thể diễn ra dưới một hay nhiều hình thứckhác nhau, như: (i) trực tiếp sử dụng quyền sở hữu trí tuệ trong hoạt động sản xuất,2 Xem khoản 1 Điều 3 Thông tư liên tịch số 112/2011/TTLT/BTC-BKHCN ngày 02/8/2011 của Bộ Tài chính vàBộ Khoa học và Công nghệ hướng dẫn quản lý tài chính đối với Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ giaiđoạn 2011-20153 Bành Quốc Tuấn, Nguyễn Thị Thái Hà (2021), Nhân tố ảnh hưởng đến thương mại hóa tài sản trí tuệ trongtrường ...