Phát triển bền vững kinh tế tư nhân: Cần tiếp tục đổi mới quản lý nhà nước

Thông qua phương pháp phân tích, thống kê kinh tế các số liệu thứ cấp về tình hình phát triển của kinh tế tư nhân giai đoạn 2005 – 2019, bài viết đánh giá những thành tựu và hạn chế trong công tác quản lý kinh tế tư nhân; từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu, khả thi nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển bền vững trong thời gian tới. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển bền vững kinh tế tư nhân: Cần tiếp tục đổi mới quản lý nhà nước PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KINH TẾ TƯ NHÂN: CẦN TIẾP TỤC ĐỔI MỚI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ThS Lê Thị Bích Thảo* TÓM TẮT Kể từ khi kinh tế tư nhân được thừa nhận (tháng 3/1989) đến nay, khu vực kinh tế này đã thực sự trở thành bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế, đóng góp rất lớn vào quá trình tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn tồn tại những hạn chế cần có sự đổi mới quản lý của nhà nước. Thông qua phương pháp phân tích, thống kê kinh tế các số liệu thứ cấp về tình hình phát triển của kinh tế tư nhân giai đoạn 2005 – 2019, bài viết đánh giá những thành tựu và hạn chế trong công tác quản lý kinh tế tư nhân; từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu, khả thi nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển bền vững trong thời gian tới. Từ khoá: Phát triển bền vững kinh tế tư nhân, đổi mới quản lý nhà nước. 1. Đặt vấn đề Trong nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ở Việt Nam, kinh tế tư nhân ngày càng đóng vai trò quan trọng vào việc thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá, góp phần khơi dậy tiềm năng của đất nước, tạo ra nhiều việc làm cho người lao động, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đối ngoại và mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế… nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, khu vực kinh tế tư nhân vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế nhất định với một trong các nguyên nhân từ công tác quản lý của nhà nước, khiến cho khu vực kinh tế này chưa phát triển tương xứng với tiềm năng của nó và kỳ vọng của đất nước. Do đó, tiếp tục đổi mới công tác quản lý nhà nước đối với khu vực kinh tế tư nhân để mang lại sự phát triển bền vững cho khu vực kinh tế này trong thời gian tới là vấn đề rất cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn to lớn. 2. Cơ sở lý luận về phát triển bền vững kinh tế tư nhân Khái niệm “kinh tế tư nhân” được chính thức sử dụng từ Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khoá VI (tháng 3/1989), trong đó có kinh tế cá thể, tiểu chủ và tư bản tư nhân, các loại hình kinh tế này được coi là các hình thức của kinh tế tư nhân. Khoa Kinh tế – Luật, Trường Đại học Tài chính – Marketing. * 284 - Hiện nay vẫn còn nhiều cách lý giải về khu vực kinh tế tư nhân, nhưng nhìn chung có thể hiểu khái niệm kinh tế tư nhân theo hai cấp độ như sau: Theo cấp độ khái quát: kinh tế tư nhân là khu vực kinh tế nằm ngoài kinh tế nhà nước, bao gồm các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, trong đó tư nhân nắm giữ trên 50% vốn đầu tư. Theo cấp độ hẹp: kinh tế tư nhân gồm có kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân. Xét về mặt quan hệ sở hữu, kinh tế tư nhân là loại hình sở hữu tư nhân, khác với sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể. Khu vực kinh tế tư nhân là khu vực kinh tế gắn liền với loại hình sở hữu tư nhân, trong đó các chủ thể của nó tự chủ tiến hành sản xuất kinh doanh và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình, vì lợi ích trực tiếp của cá nhân, hay tập thể cá nhân hoạt động dưới nhiều hình thức kinh tế khác nhau, dù có thuê hay không thuê lao động. Đây là khu vực kinh tế bao gồm nhiều trình độ và hình thức kinh tế khác nhau. Nội hàm của kinh tế tư nhân rất rộng cả về hình thức sở hữu lẫn ngành nghề mà các chủ thể tham gia sản xuất kinh doanh. Trong nền kinh tế thị trường, căn cứ vào các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh và vai trò của các hình thức này trong việc tạo ra sản phẩm cho xã hội, khu vực kinh tế tư nhân được chia thành các loại hình kinh tế cá thể và các doanh nghiệp tư nhân. Kinh tế cá thể là loại hình kinh tế hộ gia đình hay cá nhân, tiến hành sản xuất kinh doanh dựa trên quan hệ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất và lao động của chính hộ gia đình hay cá nhân đó. Doanh nghiệp tư nhân là loại hình kinh tế được tổ chức theo hình thức doanh nghiệp, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, tập đoàn,… tiến hành sản xuất kinh doanh dựa trên quan hệ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất và thuê mướn lao động. Doanh nghiệp tư nhân được hình thành và phát triển khi lực lượng sản xuất và phân công lao động đã phát triển ở trình độ cao. Quy luật chi phối hoạt động của doanh nghiệp tư nhân là các quy luật của kinh tế thị trường: quy luật cung – cầu, quy luật giá trị, quy luật giá trị thặng dư, quy luật cạnh tranh,… Với hình thức tổ chức này, năng suất lao động và hiệu quả sản xuất được tăng lên đáng kể. Do đó, doanh nghiệp tư nhân là động lực chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế trong nền kinh tế thị trường. Hội nghị lần thứ VI được coi là bước đột phá thứ nhất đối với kinh tế tư nhân nước ta, tạo tiền đề cho những đột phá mạnh mẽ hơn sau này. Kể từ Đại hội Đảng lần thứ VI đến lần thứ VIII (1986 – 2000), những đổi mới trong quan điểm, chủ trương của Đảng về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân tiếp tục được khẳng - 285 định và phát triển khi nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần được công nhận, kinh tế tư nhân được coi là một thành phần kinh tế độc lập, có tiềm năng phát triển và nhìn nhận kinh tế tư nhân có vị trí, vai trò bình đẳng với các thành phần kinh tế khác. Để hiện thực hoá chủ trương này, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản pháp quy như Pháp lệnh về sở hữu công nghiệp (1989), Pháp lệnh Hợp đồng kinh tế (1989), Pháp lệnh về thừa kế (1990), Pháp lệnh về Hợp đồng dân sự (1991), Pháp lệnh về nhà ở (1991),... Hệ thống văn bản pháp lý sơ khởi này có ý nghĩa quan trọng nhằm khẳng định quyền sở hữu và tự do kinh doanh của cá nhân và pháp nhân. Nói cách khác, việc các thị trường và yếu tố thị trường được xây dựng và thể chế hóa đã đồng thời tạo lập nền tảng cơ bản cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân. Trong các kỳ Đại hội tiếp ...