Phát triển công nghệ sinh học ứng dụng trong sản xuất vắc-xin cho vật nuôi tại Việt Nam

Bài viết giới thiệu những công nghệ đã được các nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu phát triển để sản xuất vắc-xin cho vật nuôi, góp phần hạ giá thành sản phẩm, tăng thu nhập cho người chăn nuôi, tạo điều kiện cho ngành chăn nuôi trong nước phát triển ổn định, bền vững.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển công nghệ sinh học ứng dụng trong sản xuất vắc-xin cho vật nuôi tại Việt Namkhoa học - công nghệ và đổi mớiPhát triển công nghệ sinh học ứng dụng trong sản xuất vắc-xincho vật nuôi tại Việt NamTS Lê Huỳnh Thanh Phương1, ThS Ngô Thị Tuyết Lan2, PGS.TS Phạm Công Hoạt3Học viện Nông nghiệp Việt NamTrường Đại học Công nghệ Đồng Nai3Bộ Khoa học và Công nghệ12Ngày nay với việc ứng dụng thành tựu của khoa học và công nghệ (KH&CN), đặc biệt là công nghệsinh học (CNSH) trong việc nghiên cứu, sản xuất vắc-xin để phòng chống bệnh cho vật nuôi là thựcsự cần thiết, khi mà dịch bệnh phát triển ngày một phức tạp và xuất hiện thêm nhiều bệnh nguyhiểm. Bài viết giới thiệu những công nghệ đã được các nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu phát triểnđể sản xuất vắc-xin cho vật nuôi, góp phần hạ giá thành sản phẩm, tăng thu nhập cho người chănnuôi, tạo điều kiện cho ngành chăn nuôi trong nước phát triển ổn định, bền vững.Chỉ thị số 50-CT/TWngày 4/3/2005 củaBan Bí thư về việcđẩy mạnh phát triểnvà ứng dụng CNSH phục vụ sựnghiệp công nghiệp hoá, hiện đạihoá đất nước đã chỉ rõ: “CNSHlà một lĩnh vực công nghệ caodựa trên nền tảng khoa học vềsự sống, kết hợp với quy trìnhvà thiết bị kỹ thuật nhằm tạo racác công nghệ khai thác các hoạtđộng sống của vi sinh vật, tế bàothực vật và động vật để sản xuấtở quy mô công nghiệp các sảnphẩm sinh học có chất lượng cao,phục vụ phát triển kinh tế - xã hộivà bảo vệ môi trường”.Trên thế giới, ứng dụng CNSHđã trở thành ngành công nghiệpđem lại giá trị gia tăng cao chonhiều lĩnh vực, trong đó lĩnh vựcy - sinh học phát triển sớm nhấtvà chiếm tỷ trọng cao nhất 56,4%(trong đó có các sản phẩm vắcxin cho người và vật nuôi), sau đólà chế biến sinh học 12,5%, hóasinh 9,2%, nông nghiệp 8,4%,thực phẩm 7,3%, môi trường6,2%. Tại Việt Nam, việc nghiêncứu và ứng dụng thành tựu củaCNSH phục vụ sản xuất vắc-xincho vật nuôi bước đầu đã manglại những hiệu quả thiết thực,dưới đây là một số kết quả đã đạtđược:Nghiên cứu sản xuất proteinkháng nguyên bằng kỹ thuậtdi truyền trên tế bào bèo tấm(Wolffia)Các nghiên cứu trong thờigian vừa qua cho thấy tiềm năngứng dụng của vắc-xin uống sảnxuất thông qua hệ thống thựcvật chuyển gen là rất lớn, khôngnhững góp phần giảm giá thànhvắc-xin mà còn mở ra nhữngtriển vọng mới của việc ứng dụngCNSH thực vật trong nông nghiệpvà y học. Trong các loài thực vậtđược nghiên cứu để sử dụng chohệ thống sản xuất vắc-xin, cácloài họ bèo tấm đang được đặcbiệt chú ý bởi các đặc tính: Tốcđộ nhân vô tính rất nhanh, hàmlượng các chất dinh dưỡng cao,rất dễ nuôi trồng, không cần cácđiều kiện đặc biệt (như bảo quảnlạnh, chế độ vô trùng...). Trên cơsở hợp tác với các nhà khoa họccủa Viện Sinh lý phân tử và Côngnghệ sinh học thuộc Đại họcTổng hợp Bonn (CHLB Đức), cácnhà khoa học của Viện Di truyềnNông nghiệp đã tạo được dòngbèo tấm chuyển gen có khả năngbiểu hiện kháng nguyên VP2 củavirus gây bệnh Gumboro để sửdụng trong phòng bệnh Gumborocho gà; xây dựng được hệ thốngtái sinh và nhân sinh khối ở bèotấm (Wolffia); xây dựng được quytrình chuyển gen đạt hiệu quảcao bằng súng bắn gen và thôngqua Agrobacterium đã cải thiệnđược các yếu tố chính ảnh hưởngđến quá trình biến nạp: Chủng vikhuẩn, thời gian nuôi cấy... Bêncạnh đó, nhóm nghiên cứu cũngđã thu nhận được 6 dòng bèo tấmWolffia australiana chuyển genbiểu hiện kháng nguyên VP2.Thử nghiệm bước đầu cho thấy,1 dòng bèo tấm chuyển gen cókhả năng gây đáp ứng miễn dịchtrên gà. Như vậy, kháng nguyênVP2 được biểu hiện trên bèo tấmthông qua đường ăn đã có khảnăng kích thích gà thí nghiệm sảnSoá 10 naêm 201723Khoa học - Công nghệ và đổi mớisinh kháng thể tương ứng. Thànhcông này là tiền đề cho việcnghiên cứu chế tạo vắc-xin khángGumboro giá rẻ dùng trong chănnuôi gia cầm, hoặc tiến đến làsản xuất các hoạt chất sinh họckhác cho nông nghiệp và y họcbằng kỹ thuật di truyền thực vật.VP2. Với việc tạo adenovirus táitổ hợp mang gen biểu hiện khángnguyên VP2 là hướng nghiên cứuđể sản xuất vắc-xin thế hệ mới cóthể sử dụng qua đường tiêu hoá(uống/ăn), hô hấp (khí dung),đường tiêm và có giá trị kinh tếcao.Nghiên cứu sản xuất vắc-xinbằngcôngnghệvectoradenovirusSản xuất thành công vắc-xindạng bào tử Bacillus subtilisNhững tiến bộ về công nghệDNA tái tổ hợp, genomics, virushọc và miễn dịch học phân tử đãmở ra hướng ứng dụng cho quátrình nghiên cứu và phát triểncác loại vắc-xin thế hệ mới nhằmphòng chống bệnh truyền nhiễm.Trong số vắc-xin thiết kế dựa trênhệ thống vector virus tái tổ hợp,hệ thống adenovirus là loại hìnhcông nghệ có hiệu quả nổi bật,đóng vai trò quan trọng trongphát triển vắc-xin thế hệ mớihiện nay. Nghiên cứu sản xuấtvắc-xin bằng công nghệ vectoradenovirus là nghiên cứu lần đầutiên được thực hiện tại Việt Namvới mục tiêu thiết kế được hệthống adenovirus để làm vắc-xincho động vật, trước hết là để xâydựng mô hình mang gen khángnguyên VP2 của virus Gumboro ...