Phát triển hệ thống đô thị vùng Tây Nguyên ở Việt Nam

Bài viết phân tích thực trạng đô thị hóa và quy hoạch phát triển đô thị ở Tây Nguyên trong những năm gần đây; chỉ ra một số thách thức trong quá trình phát triển hệ thống đô thị; trên cơ sở đó, đưa ra một số kiến nghị về đô thị hóa và quản lý quá trình đô thị hóa ở Tây Nguyên trong phát triển bền vững.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển hệ thống đô thị vùng Tây Nguyên ở Việt NamPhát triển hệ thống đô thị vùng Tây Nguyên...PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG ĐÔ THỊVÙNG TÂY NGUYÊN Ở VIỆT NAMHOÀNG BÁ THỊNH*Tóm tắt: Đô thị hóa là một quy luật tất yếu và mức độ đô thị hóa là một chỉbáo về sự phát triển. Đô thị hóa ở Tây Nguyên đang là một vấn đề thu hút sựquan tâm không chỉ của các cấp lãnh đạo, các nhà hoạch định chính sách, màcả các nhà khoa học ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Bài viết phân tích thực trạngđô thị hóa và quy hoạch phát triển đô thị ở Tây Nguyên trong những năm gầnđây; chỉ ra một số thách thức trong quá trình phát triển hệ thống đô thị; trên cơsở đó, đưa ra một số kiến nghị về đô thị hóa và quản lý quá trình đô thị hóa ởTây Nguyên trong phát triển bền vững.Từ khóa: Đô thị hóa, phát triển đô thị, quản lý, đô thị hóa, Tây Nguyên.1. Tình hình đô thị hóa và quy lượng đô thị và mức độ đô thị hoá. Vềhoạch phát triển đô thị ở Tây Nguyên số lượng đô thị, hai tỉnh Kon Tum và1.1. Vài nét về đô thị hóa vùng Tây Đắk Nông chỉ có 01 thị xã và các thịNguyên hiện naytrấn, trong khi Gia Lai có 01 thành phốĐô thị hóa các địa phương trong và 02 thị xã, còn hai tỉnh Đắk Lắk vàvùng Tây Nguyên có sự phát triển Lâm Đồng đều có 01 thành phố và 01không đồng đều giữa 5 tỉnh cả về số thị xã (Bảng 1).Bảng 1. Số lượng đô thị các tỉnh vùng Tây Nguyên, năm 2012TỉnhKon TumThành phố01Thị xã-Thị trấn08Cộng9Gia Lai01021417Đắk Lắk01011315Đắk Nông-01078Lâm Đồng02-1012Tổng số05045261Nguồn: Tác giả lập bảng dựa trên số liệu Cục Thống kê các tỉnh vùng Tây Nguyên.Về tỷ lệ đô thị hóa ở các tỉnh TâyNguyên, mức độ đô thị hóa cao nhất làtỉnh Lâm Đồng (38,13%), thứ hai là KonTum (35,01%), tiếp theo là Đắk Nông(34,51%), Gia Lai (29,36%), và thấpnhất là Đắk Lắk (24,07%) (Bảng 2).(*)Phó giáo sư, tiến sĩ, Trường Đại học Khoa họcxã hội và nhân văn, Đại học quốc gia Hà Nội.(*)49Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 5(78) - 2014Bảng 2. Dân số đô thị các tỉnh Tây Nguyên, năm 2012TỉnhDân sốtoàn tỉnhDân số đô thịDân số đô thị/tổngdân số tỉnh(%)462.394161.89535,01Gia Lai1.342.696394.19729,36Đắk Lắk1.796.666432.45824,07Đắk Nông (2011)453.206156.38334,51Lâm Đồng (2011)1.218.691464.71538,13Kon TumNguồn: Tác giả tính toán dựa trên số liệu Cục Thống kê các tỉnh vùng Tây Nguyên.Quy mô đô thị trung bình năm 2009và tốc độ tăng trưởng đô thị từ năm1999 đến năm 2009, theo phân loại đôthị như sau (Bảng 3).Bảng 3. Quy mô đô thị trung bình năm 2009 và tốc độ tăng trưởng đô thịvùng Tây Nguyên trong thời kỳ 1999 - 2009Loại đô thịSố lượng đô thịQuy mô trung bình(người)Tăng trưởng đô thị(%)Đô thị loại II2265.7112,7Đô thị loại III2175.8672,2Đô thị loại IV4100.364- 0,9Nguồn: World Bank, 2011.Bảng 3 cho thấy, hiện nay vùng Tây độ dân số ở các đô thị lớn thường caoNguyên chưa có đô thị loại I, quy mô hơn mật độ dân số ở các đô thị loại nhỏ.dân số tăng theo loại hình đô thị: chuẩnSự biến đổi về tỷ lệ đô thị hóa của cácđô thị càng cao thì quy mô dân số càng tỉnh thuộc vùng Tây Nguyên như saulớn và ngược lại. Điều này dẫn đến mật (Bảng 4).Bảng 4. Tỷ lệ đô thị hóa vùng Tây Nguyên (%)198919992009Tây Nguyên17,022,827,8Kon Tum15,832,133,8Gia Lai19,324,928,616,220,034,238,7Đắk LắkĐắk NôngLâm Đồng22,514,837,9Nguồn: Tác giả lập bảng dựa trên số liệu Tổng cục thống kê, 2001, 2011.50Phát triển hệ thống đô thị vùng Tây Nguyên...Bảng trên cho thấy: Một là, trong thờigian 20 năm, tỷ lệ đô thị hóa vùng TâyNguyên tăng thêm 10,8%, bình quânmỗi năm tăng 0,55%. Hai là, có sự pháttriển không đồng đều trong quá trình đôthị hóa giữa các tỉnh. Theo đó, Kon Tumlà tỉnh có tỷ lệ đô thị hóa nhanh nhấtvùng Tây Nguyên, tăng thêm 18% sau20 năm, bình quân mỗi năm tăng thêm0,9%, gần gấp đôi tốc độ đô thị hóa củacả vùng. Gia Lai là tỉnh có tốc độ đô thịhóa đứng thứ hai, bằng 1/2 so với KonTum, tiếp theo là Đắk Lắk và ĐắkNông. Lâm Đồng là tỉnh có tốc độ đô thịhóa chậm nhất, trong 20 năm tỷ lệ đô thịhóa chỉ tăng thêm 3,7%, mức tăng chỉbằng 1/4 so với tỉnh Kon Tum.1.2. Quy hoạch phát triển đô thịvùng Tây NguyênTrong hai thập kỷ qua, Đảng và Nhànước đã ban hành một số văn bản quantrọng về phát triển kinh tế - xã hội vùngTây Nguyên, như: Quyết định Số 656/TTgngày 13 tháng 9 năm 1996 của Thủ tướngChính phủ về Phát triển kinh tế - xã hộivùng Tây Nguyên thời kỳ 1996 - 2000 và2010; Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày18 tháng 1 năm 2002 của Bộ Chính trịvề Phát triển kinh tế - xã hội và bảođảm quốc phòng, an ninh vùng TâyNguyên thời kỳ 2001 - 2010; Quyết địnhsố 45/QĐ-TTg ngày 7 tháng 1 năm 2011của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệtNhiệm vụ Quy hoạch xây dựng vùng TâyNguyên đến năm 2030; Quyết định số936/QĐ-TTg ngày 18 tháng 7 năm 2012của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệtQuy hoạch tổng thể phát triển kinh tế -xã hội vùng Tây Nguyên đến ...