Phát triển năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề cho học sinh THPT qua việc sử dụng thí nghiệm hóa học

Bài viết trình bày việc sử dụng một số thí nghiệm đòi hỏi học sinh phải có khả năng tư duy, vận dụng kiến thức đã học một cách linh hoạt, sáng tạo góp phần đáng kể cho việc nâng cao năng lực của học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề cho học sinh THPT qua việc sử dụng thí nghiệm hóa học 90 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI PHÁT TRIỂ TRIỂN NĂNG LỰ LỰC VẬ VẬN DỤ DỤNG KIẾ KIẾN THỨ THỨC ĐỂ GIẢ GIẢI QUYẾ QUYẾT VẤ VẤN ĐỀ ĐỀ CHO HỌ HỌC SINH THPT QUA VIỆ VIỆC SỬ SỬ DỤ DỤNG THÍ NGHIỆ NGHIỆM HÓA HỌ HỌC Phạm Văn Hoan1(1), Hoàng Đình Xuân2 1 Trường Đại học Thủ đô Hà Nội 2 Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Tóm tắt: Dạy học theo hướng phát triển năng lực của người học đã và đang trở thành một xu thế tất yếu trong giáo dục hiện nay. Một trong những năng lực quan trọng cần hình thành và phát triển cho học sinh Trung học phổ thông là năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Sử dụng bài tập hoá học có nội dung thực tiễn trong dạy học hóa học là một biện pháp có hiệu quả trong việc phát triển cho học sinh Trung học phổ thông là năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề. Sử dụng, khai thác có hiệu quả các thí nghiệm Hóa học theo hướng nghiên cứu cũng là một biện pháp hữu hiệu phát triển cho học sinh Trung học phổ thông năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề. Bài viết trình bày việc sử dụng một số thí nghiệm đòi hỏi học sinh phải có khả năng tư duy, vận dụng kiến thức đã học một cách linh hoạt, sáng tạo góp phần đáng kể cho việc nâng cao năng lực của học sinh. Từ khóa: năng lực, năng lực vận dụng kiến thức, thí nghiệm Hóa học, học sinh THPT. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong quá trình dạy học Hóa học, thí nghiệm là một công cụ rất hữu ích giúp học sinh minh họa kiến thức, kiểm chứng những dự đoán về mặt lí thuyết, cũng là một công cụ giúp phát triển năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết những vấn đề thực tiễn gặp phải. Thí nghiệm Hóa học cung cấp cho học sinh kiến thức, con đường giành lấy kiến thức và còn mang lại niềm vui sướng của sự phát hiện, của việc vận dụng kiến thức giải quyết được vấn đề gặp phải [4]. (1) Nhận bài ngày 04.08.2016; gửi phản biện và duyệt đăng ngày 20.08.2016 Liên hệ tác giả: Phạm Văn Hoan; Email: pvhoan@daihocthudo.edu.vn TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 7/2016 91 2. NỘI DUNG 2.1. Năng lực vận dụng kiến thức của học sinh Trung học phổ thông “Năng lực vận dụng kiến thức là khả năng của bản thân người học tự giải quyết những vấn đề đặt ra một cách nhanh chóng và hiệu quả bằng cách áp dụng kiến thức đã lĩnh hội vào những tình huống, những hoạt động thực tiễn để tìm hiểu thế giới xung quanh và có khả năng biến đổi nó. Năng lực vận dụng kiến thức thể hiện phẩm chất, nhân cách của con người trong qua trình hoạt động để thoả mãn nhu cầu chiếm lĩnh tri thức” [1]. Từ khái niệm trên, người có năng lực vận dụng kiến thức (NLVDKT) có khả năng tiếp cận, nhận thức được vấn đề trong nội dung bài học, trong bài tập hóa học có liên quan với thực tiễn. Về thái độ, người có NLVDKT sẽ tích cực tham gia các hoạt động học tập theo hướng tích cực để đạt hiệu quả nhất (ghi chép, đưa ra câu hỏi và tuân thủ các hoạt đồng theo yêu cầu...). Đặc biệt, người có NLVDKT phải là người biết phát hiện vấn đề, tìm được cách giải quyết vấn đề có trong nội dung bài học, trong các vấn đề học tập có nội dung liên quan với thực tiễn, biết quan sát các hiện tượng thí nghiệm, thực tiễn đời sống và sử dụng những kiến thức, kĩ năng hóa học để giải thích những sự vật, hiện tượng trong đời sống, trong sản xuất và môi trường xung quanh. Để phát triển NLVDKT, người học phải biết thu thập và xử lí thông tin, trình bày kết quả một vấn đề cần tìm hiểu trong thực tiễn và nêu được phương hướng giải quyết vấn đề (GQVĐ) đó bằng những kiến thức, kĩ năng hóa học. Để vận dụng được kiến thức vào những vấn đề thực tiễn, người học phải có khả năng điều chỉnh một cách linh hoạt những kiến thức đã học (sơ đồ, quy trình làm việc, cơ chế phản ứng, đặc điểm cấu tạo phân tử,...) cho phù hợp với thực tế. Ngoài ra, người học cần biết đưa ra những phương pháp, cách thức làm v ...