Phê bình truyện ngắn 'Tướng về hưu' của Nguyễn Huy Thiệp

Kể từ khi xuất hiện, Tướng về hưu đã gây một tiếng vang lớn, không chỉ bởi nội dung câu chuyện và còn bởi nghệ thuật xây dựng tác phẩm của nhà văn. Nguyễn Huy Thiệp đã rất thành công khi sử dụng một lối kể chuyện giản dị, phong cách thể hiện truyện ngắn giống như cách bố cục của một họa sỹ tài ba, xếp đặt những mảng, những khối khác nhau bên cạnh nhau theo một trật tự nhất định. Những đoạn ông miêu tả hoặc kể lại câu chuyện thật ngắn gọn, tiết kiệm từ đến...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phê bình truyện ngắn “Tướng về hưu” của Nguyễn Huy Thiệp Phê bình truy n ng n “Tư ng v hưu” c a Nguy n Huy Thi p H n là ã có r t nhi u ngư i ít nh t 1 l n ã c truy n ng n Tư ng v hưu c a nhà văn Nguy n Huy Thi p. Câu chuy n k v m t ông tư ng quân i, c cu c i mình ông c ng hi n cho dân cho nư c nay n tu i v hưu ông tr v s ng trong ngôi nhà nơi có ngư i v thân yêu và gia ình c u con trai duy nh t. S xu t hi n c a Tư ng v hưu K t khi xu t hi n, Tư ng v hưu ã gây m t ti ng vang l n, không ch b i n i dung câu chuy n và còn b i ngh thu t xây d ng tác ph m c a nhà văn. Nguy n Huy Thi p ã r t thành công khi s d ng m t l i k chuy n gi n d , phong cách th hi n truy n ng n gi ng như cách b c c c a m t h a s tài ba, x p t nh ng m ng, nh ng kh i khác nhau bên c nh nhau theo m t tr t t nh t nh. Nh ng o n ông miêu t ho c k l i câu chuy n th t ng n g n, ti t ki m t n m c t i a, nhưng ó l i là nh ng ngôn ng ch t l c t o nên m t l c h p d n làm ngư i c v a say mê v a choáng váng. K t c u c a truy n ng n Tư ng v hưu là m t k t c u xâu chu i, các m ng kh i liên k t v i nhau t o nên th ph n ng dây chuy n kh c sâu vào tâm th c ngư i c. Ông tư ng tr v s ng trong ngôi nhà thân quen c a mình (b i ngôi nhà ư c xây theo ki u ki n trúc doanh tr i) bên c nh nh ng ngư i thân yêu nh t nhưng ông l i c m th y mình như ngư i th a, cô ơn, không b t nh p ư c v i cu c s ng y. Chúng ta không khó nh n th y trong Tư ng v hưu, ph n l n các nhân v t u cô ơn. ó là s cô ơn tinh th n, tâm lý, th m chí c ý th c h . Nh ng ngư i s ng trong ngôi nhà y, m i ngư i u có m t th gi i riêng không hòa nh p vào cu c s ng chung m c dù i s ng v t ch t c a h không n n i nào. Chính i u này ã d n n h qu là tuy có m i quan h ru t th t nhưng h l i nhìn nhau như nh ng k xa l , nh ng mâu thu n ơn thu n ư c tích t qua th i gian t o nên s tr m u t, b t bu c m i cá th ph i t ch u ng, làm các m i quan h và cách th c ng x tr nên gư ng g o, thiên cư ng, ôi khi gi d i. M i thân ph n cô ơn ây gi ng như m t lát c t ng u nhiên mang tính quy lu t, trong ó th p thoáng bóng dáng cu c s ng ư c n d như là s ph n chi u c a m t tương lai ư c nhà văn d phóng t ng quát dư i d ng nh ng bi k ch, hài k ch và c chính k ch. Tôi là ai? c Tư ng v hưu, không ít ngư i ng nh n, xem tư ng Thu n là bi u tư ng c a m t th i oanh li t, v hưu không theo k p v i nh p s ng hi n i, b l c lõng trư c cu c s ng b n b , ph c t p, nh nhăng trong m t xã h i ang chuy n mình t cơ ch t p trung bao c p sang n n kinh t th trư ng. Câu nói Sao tôi c như l c loài dư ng như ch ng minh cho nh n nh trên. Quan i m y không sai nhưng t m thư ng, chưa b t úng m ch tư tư ng c a thiên truy n. Th c ra, cái làm nên hình tư ng tư ng Thu n chính là h ý th c. Ông là s n ph m c a chi n tranh, ra i trong b i c nh l ch s dân t c không bình thư ng. (B nhà i b i t năm mư i hai tu i vì b bà m k i x cay nghi t). ây có l cũng là ng cơ c a g n như c m t th h thanh thi u niên nông thôn Vi t nam dư i th i Pháp thu c. H bư c vào cu c chi n, lúc u dư ng như chưa ph i là lòng yêu nư c như m t s nhà phê bình minh nh mà ph n l n vì mi ng cơm manh áo, vì s an toàn b n thân sau nh ng xung t gia ình. Sau nhi u năm c m súng ánh nhau, l i qua nhi u t rèn quân ch nh cán, nh t là th i kỳ ôn nghèo k kh , t cáo t i ác a ch , cư ng hào, h ý th c d n d n hình thành, ã t o nên m t nhân cách s ng. ng hành v i h ý th c là tư duy chi n tranh. Ngư i lính coi chi n u v i k thù là l s ng. Ki u tư duy này ương nhiên tr thành m t tr ng thái tâm lý, h n sâu thành ư ng rãnh trong não b n m c coi ó là chân lý ph bi n. Bóng ma chi n tranh c l n v n trong tâm th c. Nó m i chính là th lu t b t thành văn quy nh cách ng x , hành vi cũng như các m i quan h thay vì nh ng giá tr mà ta v n gán cho nó là truy n th ng, b n s c nhưng th c ch t ch là nh ng giá tr o. Ta ph i th a nh n, tư ng Thu n là ngư i lư ng và có lòng nhân tuy trong i ông ã t ng chôn c t ba nghìn ngư i. Ông t ng chia u v i lính cho c nhà, mu n d n xu ng nhà ngang v i bà v già m t trí nh , cho ti n cha con ông Cơ v Thanh Hoá xây m , băn khoăn khi nhìn th y h lao ng v t v trong khi cô con dâu l i có phong cách bà ch , còn anh con trai th n nhiên ng i hút thu c Galan. Nhưng xét n cùng, ó ch là th lòng nhân nh , không giúp gì ư c ám dân nghèo th p c bé h ng luôn b các th nghĩa v công dân tròng lên u lên c . Nó là s n ph m c a ngh thu t tuyên truy n hơn là s th c t nh lương tâm. Tư ng Thu n không có vi n ki n. Ông ch nhìn th y nh ng thân ph n ơn l mà quên i s ph n c a c m t dân t c. Câu h i khá ng nghĩnh c a a cháu n i ư ng ra tr n mùa này p l m có ph i không ông?, ã ph n nào ch ng minh, gu ng máy chi n tranh ã bi n tâm lý con ngư i ...